Tôi là giáo viên, năm khi mười họa được cái truyện ngắn đăng báo và bị đóng thuế thu nhập cá nhân (TTNCN) 10% từ tiền nhuận bút. Tôi muốn làm đơn hoàn thuế thì có người khuyên: “Thay vì đóng bao nhiêu con dấu, qua bao nhiêu cửa ải để nhận lại tiền, ráng viết bài khác bù lại cho rồi”. Nhưng tôi đã không nghe. Tôi xin kể “đoạn trường” hoàn thuế theo số thứ tự cho mỗi lần đến chi cục thuế:
1. Tôi tới cục thuế xin hồ sơ quyết toán TTNCN. Nhân viên “phòng một cửa” đưa tôi tập hồ sơ, dặn: “Anh về điền tổng thu nhập, tên người giảm trừ gia cảnh, số thuế đã nộp”. Tôi tiếp nhận thông tin, ra về.
2. Hôm sau tôi đem hồ sơ đã điền xong tới. Nhân viên phòng một cửa xem qua bảo: “Thiếu rồi anh ơi, anh phải có giấy xác nhận hệ số lương, số tiền đóng bảo hiểm”. Nhận thông tin, tôi ra về.
3. Tôi mang hồ sơ đến, kèm giấy chứng nhận lương. Nhân viên đóng dấu, vô số liệu máy tính và in ra cái giấy hẹn cách 20 ngày sau đến nhận kết quả.
4. Hai hôm sau tôi nhận điện thoại từ cục thuế, bảo xuống bổ sung hồ sơ. Tôi đến và leo lên tầng ba vô phòng kê khai - kế toán thuế. Phòng nhiều người làm việc, tôi tự nêu tên mình và gặp cô nhân viên phụ trách hồ sơ hoàn thuế. Cô nói: “Anh thiếu phô tô chứng minh nhân dân, bản sao giấy khai sinh của hai đứa con giảm trừ gia cảnh (GTGC), giấy chứng nhận thu nhập theo mẫu chứ đâu có viết tay được”. Tôi ra về.
5. Hôm sau tôi mang đầy đủ các loại giấy tờ cô nhân viên dặn, nộp, rồi ra về.
6. Tôi lại nhận điện thoại từ cục thuế. Cô nhân viên nói: “Không được rồi anh ơi, con gái lớn của anh quá 18 tuổi, hết diện giảm trừ gia cảnh”. “Con tôi nó đang đi học mà”. “Vậy phải có giấy chứng nhận nó đi học anh à”. “Nó học tận Sài Gòn giờ biết làm sao, thôi gạt tên nó ra, còn tên thằng em nó cũng được”. “Nhưng anh phải tới viết lại giấy GTGC chớ”. Tôi lại phải đến chi cục thuế.
7. Tôi tiếp tục nhận điện thoại từ cục thuế. Cô nhân viên nói: “Hóa đơn nộp thuế của anh có mấy tờ không ghi tên anh”. “À, họ ghi bút danh tôi ấy mà”. “Vậy đâu có được”. “Tôi chứng minh bút danh đó là của tôi thì được chứ gì”. Tôi đến cục thuế đưa giấy xác nhận bút danh, kèm thẻ hội viên hội văn học tỉnh có ghi tên thật lẫn bút danh.
8. Năm ngày sau tôi nhận lá thư của cục thuế đề nghị đến sửa hồ sơ. Lần này là một nam nhân viên phụ trách hồ sơ hoàn thuế của tôi. Cậu ta nói: “Đầu năm 2011 anh đâu có đăng ký GTGC cho con đâu mà giờ ghi tên nó vô?”. Tôi nói: “Lương tôi chưa đủ cho mình tôi (tối đa 48 triệu/năm/người), tôi làm GTGC chi”. “Vậy anh phải làm lại hồ sơ, tính lại hết các số liệu cho riêng anh thôi. Mà như thế này thì có thể anh phải đóng thêm thuế đấy”. Tôi nghe giật mình, trời đất ơi chết tôi rồi. Cậu nhân viên lấy máy tính tính một hồi bảo: “Anh chỉ còn nhận khoản 300.000 đồng thôi”. Tôi gãi đầu ý nói hoàn thuế khó khăn mà tiền nhận lại quá ít. Cậu ta hỏi: “Sao, tiếp tục làm hay là bỏ?”. Tôi không bỏ cuộc. Cậu ta hướng dẫn tính lại toàn bộ các số liệu, nào cộng trừ nhân chia, nào phần trăm loạn lên. Tôi nói: “Tôi ngồi đây ghi rồi nộp luôn”. Cậu bảo: “Anh cầm về nhà ghi đi”. Tôi cầm bảng kê khai về nhà.
9. Hôm sau tôi mang tới. Cậu nhân viên đi làm trễ, tôi để bảng kê khai lên bàn, nhắn người ngồi bên cạnh gởi lại cho cậu ta, rồi ra về.
10. Tôi vừa về đến nhà nghe gọi điện: “Anh ơi, anh phải mang xuống chỗ một cửa lấy lại con dấu chớ”. Tôi năn nỉ: “Tôi về đến nhà rồi, có gì anh giúp tôi đem xuống chỗ một cửa”. “Không được, anh phải đến chớ, chuyện của anh mà”. Tôi tới lấy hồ sơ đi đóng dấu.
11. Hai mươi ngày sau, tôi cầm giấy hẹn đến chi cục thuế. Nhân viên phòng một cửa loay hoay tìm kết quả đến hẹn của tôi, nói: “Nó (cậu nhân viên phòng kê khai – kế toán thuế) xin nghỉ phép một tuần anh à. Anh thông cảm tuần sau đến anh nhé”.
12. Tuần sau tôi đến chi cục thuế. Tôi chạy từ tầng 1 lên tầng 3 mấy vòng, hóa ra bảng kê TTNCN đã bị mất. Cậu ta hỏi: “Anh còn giữ bản lưu không?”. “Không”. “Giờ phải làm lại thôi”. Cậu nhân viên lại bàn làm việc của mình ngồi. Tôi quá nản lòng, định bỏ cuộc. Tôi rút máy hình ra chụp cậu ta, nói: “Xin anh tấm hình, viết thử bài báo chứ các anh chị hành tôi quá”. Như cơn gió đột ngột xoay chiều, tay trưởng phòng đứng dậy lại chỗ tôi vỗ nhẹ vai: “Thôi, anh em với nhau mà” rồi ra lệnh cho cậu nhân viên: “Này cậu lấy bảng kê mới, ghi dùm cho ảnh luôn đi”. Trưởng phòng quay sang tôi: “Tụi tôi theo đúng thủ tục thôi. Nếu không sai sót thì nhận tiền liền ấy mà”. Cậu nhân viên ghi xong, tôi chỉ có ký, cậu tự đem đi đóng dấu, bảo tôi: “Anh ngồi đây, nửa tiếng nữa tôi làm xong giấy hoàn thuế, anh lên kho bạc nhận tiền ngay”.
Trong khi đợi, tôi nhẩm tính mình đã đến chi cục thuế những 12 lần, mỗi lần cả đi lẫn về 30 cây số. Ngó lên vách, thấy câu khẩu hiệu đỏ chót: “Chung tay cải cách thủ tục hành chính”. Đành rằng tôi chưa quen chuyện hoàn thuế, nhưng phần nhiều do lỗi nhân viên chi cục thuế. Họ không nói rõ thủ tục hoàn thuế luôn một lần mà cứ thiếu đến đâu họ kêu mình đến đó. Tôi có cảm giác họ muốn thể hiện quyền uy.
Y hẹn, nửa tiếng sau tôi nhận được giấy hoàn thuế! Nhận tờ giấy mà suýt rơi nước mắt.
PHÙNG HI
