Hỏi: Em có đứa cháu mới mất, nghe nói bị viêm não do não mô cầu. Được biết bệnh có thể điều trị và dự phòng phải không, thưa bác sĩ?
Nguyễn Thị Kim Loan,
(xã
Trả lời: Não mô cầu (còn gọi màng não cầu) có thể gây nhiều bệnh cảnh khác nhau tại nhiều cơ quan như đường hô hấp, máu, hệ thần kinh, khớp, màng tim, mắt, đường niệu và sinh dục. Thường gặp và nghiêm trọng hơn cả là viêm màng não mủ và nhiễm trùng huyết, có thể gây tử vong rất nhanh chóng, ngay cả với những trường hợp đã được điều trị tích cực. Não mô cầu có khả năng gây dịch lớn hoặc gây bệnh lẻ tẻ.
Não mô cầu cư trú tại vùng họng mũi của người và lây truyền theo các giọt nước nhỏ bài tiết qua đường hô hấp. Người là ký chủ tự nhiên, duy nhất của não mô cầu. Thời gian ủ bệnh từ 1-10 ngày. Đối tượng dễ mắc bệnh nhất là trẻ em từ 6 tháng đến 3 tuổi hoặc thanh thiếu niên từ 14-20 tuổi. Đa số người nhiễm trùng không có triệu chứng lâm sàng, hoặc chỉ có biểu hiện bệnh nhẹ như sổ mũi, viêm họng đỏ với amiđan không sưng.
Nhiễm trùng huyết do não mô cầu có nhiều hình thức, từ thể tối cấp diễn tiến trong vòng vài giờ đến những bệnh cảnh âm ỉ kéo dài nhiều ngày hoặc nhiều tháng.
Nhiễm trùng huyết có thể kèm theo viêm màng não mủ hoặc không. Khởi bệnh thường đột ngột, hoặc có tình trạng tương tự như bị cảm cúm trước đó: mệt nhọc, đau họng, ho, nhức đầu… Tiếp theo, bệnh nhân sốt cao 39-400C, ớn lạnh, rét run nhiều lần, nhức đầu, nôn ói, đau khớp, đau cơ đặc biệt đau nhiều ở sống lưng và hai chân.
Hình ảnh đặc thù nhất của nhiễm trùng huyết là tử ban, trong vòng một hai ngày sau sốt. Tử ban có đặc điểm: màu đỏ hoặc tím thẫm, kích thước thay đổi từ 1-2mm đến vài cm, bề mặt bằng phẳng không gồ lên mặt da, có khi có hoại tử vùng trung tâm. Nhiễm trùng huyết não mô cầu tối cấp, diễn tiến nhanh chóng đến tình trạng suy tuần hoàn, sốc phổi và gây tử vong.
Viêm màng não do não mô cầu triệu chứng lúc khởi bệnh có dấu hiệu viêm nổi bật như sốt, ói, nhức đầu, mê sảng. Não mô cầu còn có thể gây rất nhiều bệnh lý khác nhau như viêm kết mạc mắt, viêm tai, viêm phổi, tràn dịch màng phổi, viêm tim, viêm màng tim, viêm đơn hay đa khớp mủ, viêm đường niệu, viêm dịch hoàn ...
Ngày nay có nhiều loại kháng sinh điều trị hiệu quả đối với não mô cầu. Đối với các thể nặng hoặc tối cấp phải kết hợp với các biện pháp hồi sức tích cực.
Về phòng bệnh: nhà ở cần sạch, thoáng, có nhiều ánh sáng. Cho uống kháng sinh dự phòng trong 2 ngày đối với những người tiếp xúc gần người bệnh. Hiện đã có vắc xin phòng một số chủng não mô cầu phổ biến, tuy nhiên không có chỉ định sử dụng rộng rãi. Chỉ cần tiêm cho những người đi vào vùng dịch đang bùng phát mạnh.
Bác sĩ ĐOÀN VĂN HẢI
