Sáng chủ nhật vừa rồi, từ nhà ở đường Lê Thành Phương (phường 8) đi bộ trên đường Trần Phú để xuống tắm biển phường 7 (TP Tuy Hòa), tôi phải thường xuyên chú ý để khỏi gặp “tai bay vạ gió”.
Nguyên nhân là do hai vợ chồng trung niên nọ đi trước cách đó vài mét, thỉnh thoảng người chồng dừng lại ho sù sụ rồi khạc nhổ xuống đường. Vì thế, chân bước nhưng mắt tôi phải nhìn để khỏi dẫm phải “dị vật” do ông này phát tán ra. Có lẽ người vợ cũng thấy ngượng vì cái sự “tự nhiên như ở nhà” của chồng nên lâu lâu lại nhắc nhỏ. Nhưng người chồng hình như không chú ý nên cứ tiếp tục điệp khúc ho, khạc, ho, khạc…
Còn nhớ năm ngoái, khi đang đạp xe trên đường Hùng Vương, tôi vô tình hứng trọn cục “nhóp nhép” của một người phóng xe máy vù qua vừa nhổ ra nhanh như gió, đành chỉ biết lấy khăn mùi xoa ra lau tạm để về nhà rửa cho sạch!
Hàng ngày khi ra khỏi nhà, chúng ta không hiếm lần chứng kiến cảnh nhiều người vô tư xả đủ loại rác ra môi trường và nơi công cộng. Đó là tàn thuốc lá còn chưa hết khói của người nhà bệnh nhân vứt trong khuôn viên bệnh viện dù nơi đây đã có treo bảng “Đề nghị không hút thuốc”; là bao ni lông đựng rác vô tình bay ra từ cửa ô tô đang chạy trên đường bất kể trúng vào ai đó mà người ném không thèm quan tâm.
Đó là vỉa hè còn thông thoáng, sạch đẹp đêm trước, sáng hôm sau đã trở thành “bãi chiến trường” với các loại vỏ lon bia, chai nhựa đựng nước, hộp xốp còn thức ăn thừa… kiến bu ruồi đậu nhìn rất phản cảm. Những người tham gia cuộc vui này, sau khi vừa chén tạc chén thù vừa “tám” rôm rả đủ chuyện trên trời dưới đất, đã để lại hiện trường xấu xí cho các chị công nhân vệ sinh dọn dẹp.
Đó là những bịch rác được cột cẩn thận tự nhiên xuất hiện giữa đường, trên vỉa hè mà ai đó lén lút mang tới, là nơi phía trên có treo bảng “Cấm đổ rác” còn bên dưới là xà bần đủ loại. Đó là trên những ghế đá tại công viên, đường đi bộ ven biển… nằm lăn lóc vỏ chai nước, bao ni lông đựng thức ăn, giấy lau… của các cặp đôi hững hờ bỏ lại dù cách đó không xa là những thùng có in dòng chữ “Xin cho tôi rác”!
Đó là những người lớn không hề thấy áy náy hay xấu hổ khi vô tư cho con trẻ hoặc thú cưng của mình phóng uế ra đường ngay trước mắt nhiều người khác; là kẻ khi được người bên cạnh nhẹ nhàng nhắc nhở “bỏ rác đúng nơi, đúng chỗ” lại lớn tiếng sừng sộ: Bỏ hay không là quyền của tôi, có quyền gì mà lên lớp, dạy bảo người ta?...
Những việc nhỏ mà không đẹp kể trên rõ ràng ít nhiều đã làm cho công cuộc xây dựng TP Tuy Hòa trở thành đô thị văn minh, thân thiện, xanh, sạch, đẹp bị chậm lại. Việc xây dựng nếp sống văn minh cho cư dân đô thị gặp khó khăn. Nguyên nhân chủ yếu là do ý thức vì cộng đồng, vì môi trường chung trong lành, thanh sạch của một số người dân còn thấp bởi thói quen tùy tiện “xả” mọi lúc mọi nơi đã trở thành căn bệnh trầm kha chưa được chữa trị tận gốc.
Làm thế nào để từng bước hạn chế, tiến tới giảm thiểu những hành động chưa tử tế này? Bên cạnh tiếp tục tăng cường, đẩy mạnh công tác tuyên truyền, vận động toàn dân thực hiện nếp sống văn minh đô thị, cần có các chế tài quyết liệt hơn như phạt tiền những hành vi sai trái, phản cảm; có biện pháp thiết thực tác động vào lòng tự trọng khiến cá nhân không thể và không dám, nhất là cảm thấy xấu hổ khi xả rác, gây mất vệ sinh.
Cần đưa các trường hợp vi phạm (cá nhân, hộ gia đình) nhiều lần ra nhắc nhở, kiểm điểm trước cộng đồng (khu dân cư, tổ dân phố…) gắn với kịp thời biểu dương, phổ biến những hành động, việc làm đẹp vì vệ sinh môi trường của các tập thể, cá nhân… Chỉ có trên cơ sở cụ thể hóa, vận dụng các quy định pháp luật đã có lâu nay, triển khai quyết liệt và đồng bộ hơn nữa các biện pháp thì mới hy vọng khắc phục được tình trạng xả rác vô tội vạ vẫn đang còn tồn tại trong một bộ phận dân cư.
Làm được như vậy chính là thiết thực góp phần xây dựng TP Tuy Hòa trở thành đô thị xanh, sạch, đẹp, thân thiện và từng bước hiện đại như tinh thần Nghị quyết 06-NQ/TU của Tỉnh ủy.
NGUYỄN THẾ TẤT (phường 8, TP Tuy Hòa)
