* Hỏi:
- Năm 1995, ba tôi mất. Mẹ tôi mất trước đó 2 năm. Nhà có 2 anh em. Lúc còn sống, ông bà có viết chung một tờ di chúc và đưa cho tôi cất giữ, đến ngày giỗ đầu của ông mới được mở ra xem. Ông bà mất để lại di sản là 3 lô ruộng và một lô thổ cư. Đến khi xảy ra tranh chấp, tôi mới họp gia đình để đọc di chúc. Theo di chúc cũng như theo như ông bà đã nói lúc sinh thời, ba mẹ giao cho tôi 2 lô ruộng, còn em trai thì ở nhà ba mẹ để lại lo việc thờ phụng và được một lô ruộng để làm ăn. Do có thêm đất rẫy và vì vợ chồng em trai tôi còn trẻ nên tôi để cho họ làm một lô ruộng của tôi. Đến đầu năm 2017, tôi hỏi em trai lấy lại đất để trồng bắp thì vợ chồng em trai tôi không chịu. Vậy xin hỏi luật sư, tôi có được kiện đòi đất không và thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai có di chúc như thế nào?
Nguyễn Hùng (xã Hòa An, huyện Phú Hòa)
* Trả lời:
- Tranh chấp đất đai có di chúc là loại tranh chấp đất đai trong gia đình. Có thể nói, đất đai là tài sản có giá trị to lớn nhất của mỗi gia đình. Đất đai là tư liệu sản xuất chính yếu. Khi một người trong gia đình mất đi, di sản lớn nhất mà họ để lại có thể là đất đai. Do đó, việc chia đất cho ai, bao nhiêu phần là một phần quan trọng của bản di chúc. Mặc dù có di chúc nhưng việc tranh chấp đất đai trong gia đình về phần thừa kế của mình là không tránh khỏi. Điển hình như trường hợp của bạn. Chúng tôi xin gợi ý cho bạn những vấn đề sau đây:
Thứ nhất, về thời hiệu thừa kế. Thời điểm mở thừa kế là thời điểm người có tài sản chết. Như vậy, thời điểm mở thừa kế đối với phần di sản của mẹ bạn là năm 1993, của ba bạn là năm 1995.
Theo khoản 1, Điều 623, Bộ luật Dân sự 2015: “Thời hiệu để người thừa kế yêu cầu chia di sản là 30 năm đối với bất động sản, 10 năm đối với động sản, kể từ thời điểm mở thừa kế. Hết thời hạn này thì di sản thuộc về người thừa kế đang quản lý di sản đó”. Như vậy, thời hiệu để bạn yêu cầu chia di sản vẫn còn. Hơn nữa, đây là tranh chấp về quyền sử dụng đất nên sẽ không áp dụng thời hiệu khởi kiện yêu cầu tòa án giải quyết tranh chấp trong trường hợp này(Điều 155, Bộ luật Dân sự 2015).
Thứ hai, về phần chia di sản. Di chúc mà ba mẹ bạn để lại là di chúc hợp pháp. Do đó, việc phân chia di sản phải tuân theo di chúc. Như vậy, lô ruộng mà em trai bạn đang sử dụng thuộc quyền sử dụng của bạn. Bạn hoàn toàn có thể khởi kiện yêu cầu chia di chúc hay khởi kiện yêu cầu trả lại đất.
Thủ tục khởi kiện tranh chấp đất đai códi chúc:
Bước 1: Nguyên đơn nộp đơn khởi kiện tranh chấp đất đai có di chúc tại tòa án nơi có đất đang tranh chấp kèm theo tài liệu, chứng cứ;
Bước 2: Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy vụ án thuộc thẩm quyền giải quyết của tòa án thì thẩm phán phải thông báo ngay cho người khởi kiện biết để họ đến tòa án làm thủ tục nộp tiền tạm ứng án phí trong trường hợp họ phải nộp tiền tạm ứng án phí;
Thẩm phán dự tính số tiền tạm ứng án phí, ghi vào giấy báo và giao cho người khởi kiện để họ nộp tiền tạm ứng án phí. Trong thời hạn 7 ngày, kể từ ngày nhận được giấy báo của tòa án về việc nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp cho tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí;
Bước 3: Thẩm phán thụ lý vụ án khi người khởi kiện nộp cho tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí.
Trường hợp người khởi kiện được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì thẩm phán phải thụ lý vụ án khi nhận được đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo.
LS NGUYỄN HƯƠNG QUÊ
(Văn phòng Luật sư Phúc Luật)
