BHXH, BHYT là chính sách quan trọng trong hệ thống an sinh xã hội của Đảng và Nhà nước, là quyền lợi thiết thân đối với bất kỳ người lao động (NLĐ) thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc. BHXH, BHYT chính là sự bảo đảm thay thế bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ khi họ bị ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, hưu trí, tử tuất và khám chữa bệnh. Với chức năng bảo vệ quyền lợi NLĐ, tổ chức công đoàn các cấp có trách nhiệm tuyên truyền vận động người sử dụng lao động, NLĐ và các cơ quan liên quan thực thi đúng Luật BHXH, BHYT.
Công nhân tại KCN Hòa Hiệp tham gia học tập tìm hiểu về chế độ chính sách đối với người lao động. - Ảnh: N.HÂN
ĐƯA CHÍNH SÁCH ĐẾN VỚI NGƯỜI LAO ĐỘNG
Hiện nay, phần lớn NLĐ tại các đơn vị, doanh nghiệp đều ý thức được quyền lợi của mình về chế độ chính sách BHXH, BHYT. Điển hình ở một số doanh nghiệp ngoài quốc doanh, NLĐ yêu cầu phải đóng BHXH, BHYT trong thỏa ước lao động hoặc khi đặt bút ký hợp đồng lao động với chủ doanh nghiệp. Về phía doanh nghiệp, khi tuyển dụng lao động, cũng thông báo công khai quyền lợi tham gia BHXH, BHYT của NLĐ. Kết quả khả quan ấy xuất phát từ nỗ lực của ngành chức năng trong công tác tuyên truyền vận động, trong đó cần ghi nhận sự đóng góp quan trọng của công đoàn cơ sở các cấp. Bà Nguyễn Thị Phin, Trưởng ban Chính sách - Kinh tế xã hội LĐLĐ tỉnh, cho biết: “Chế độ BHXH được nhiều NLĐ quan tâm, nhất là lao động làm việc trong khối doanh nghiệp. Trong những câu hỏi mà Văn phòng Tư vấn pháp luật - LĐLĐ tỉnh nhận được thời gian qua, hầu hết nội dung là về chính sách chế độ BHXH, BHYT, bảo hiểm thất nghiệp (BHTN). Vì vậy, trong công tác tuyên truyền cũng như thông qua kiểm tra của công đoàn hay của đoàn kiểm tra liên ngành, chúng tôi luôn đặt vấn đề đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ. Đây cũng là một tiêu chí quan trọng để đánh giá chất lượng tổ chức công đoàn cơ sở nhằm góp lên tiếng nói bảo vệ quyền lợi chính đáng của NLĐ”.
Nhiều công đoàn cơ sở ở các doanh nghiệp đã tổ chức tuyên truyền Luật BHXH, BHYT thông qua nhiều hình thức như mời cán bộ BHXH đến báo cáo nhân hội nghị công nhân viên chức, tổ chức lồng ghép vào các hội thi tìm hiểu pháp luật lao động, phát tài liệu, thông báo trên bản tin nội bộ, phát hành sổ tay đến NLĐ có in các chế độ về BHXH, BHYT… Anh Nguyễn Đoan, thành viên Ban chấp hành công đoàn một đơn vị ngoài quốc doanh, cho biết: “Đơn vị luôn thông báo rộng rãi trên bản tin nội bộ những thông tin mới về BHXH để NLĐ biết, đôi khi chính họ nhắc nhở cán bộ doanh nghiệp thực hiện quyền lợi đảm bảo đúng cho họ”. Chu đáo hơn như Công ty cổ phần Vật tư tổng hợp Phú Yên (nay được chia thành Công ty cổ phần Xăng dầu Dầu khí Phú Yên và Công ty cổ phần Điều Phú Yên) thì cho in hướng dẫn ngay trên sổ BHXH để NLĐ khi nghỉ việc biết được các bước thực hiện hưởng chế độ BHXH, BHTN… tạo thuận lợi cho công nhân khi liên hệ nhận hưởng chế độ, hạn chế sự thiệt thòi hoặc lúng túng khi đến giải quyết ở các cơ quan liên quan. Chính sự quan tâm tích cực và đầy trách nhiệm của nhiều công đoàn cơ sở đã giúp cho NLĐ được hưởng quyền lợi chính đáng, đồng thời nhận thức sâu sắc hơn trách nhiệm của mình trong quan hệ lao động. Họ được bảo vệ khi tham gia, được thụ hưởng đầy đủ chế độ theo luật định. Bản chất của công bằng trong quan hệ lao động và an sinh xã hội đã được thể hiện rõ nét.
VAI TRÒ CỦA CÔNG ĐOÀN ĐƯỢC KHẲNG ĐỊNH
Phòng Tiếp dân của BHXH tỉnh cũng thường xuyên tiếp nhận đơn thư hỏi về các chế độ trên, chủ yếu về quyền lợi được hưởng. Ông Ngô Hưng, Trưởng Phòng Kiểm tra BHXH tỉnh, cho biết: “Đa số các đối tượng đến đây là công nhân lao động ở các doanh nghiệp nhà nước và tư nhân, các nông trường, một số đơn vị giải thể”. Điều đó cho thấy, trong số những quy định của Bộ luật Lao động, NLĐ rất quan tâm chính sách chế độ BHXH. Nhưng thực tế vẫn có người chưa hiểu rõ các quy định về chính sách này, trong đó có những chế độ BHXH rất thường giải quyết tại các cơ quan, đơn vị như: ốm đau, thai sản, nghỉ dưỡng sức – phục hồi sức khỏe, tai nạn lao động… Nhiều trường hợp do không hiểu rõ Luật BHXH nên NLĐ đã bị các chủ doanh nghiệp phớt lờ quyền lợi, giải quyết không thỏa đáng hoặc thoái thác trách nhiệm, gây thiệt thòi cho NLĐ dẫn tới những bức xúc, khiếu nại như đã từng xảy ra. Ngược lại, không ít vụ việc NLĐ đòi hỏi quyền lợi vượt quá quy định của luật, ảnh hưởng thời gian và công sức giải thích của chủ sử dụng lao động… Nguyên nhân một phần là do công tác tuyên truyền của ngành chức năng còn hạn chế, song cũng có trách nhiệm của nhiều tổ chức công đoàn cơ sở, vì ít quan tâm đến công tác này.
Bà Nguyễn Thị Thu Vân, Phó chủ tịch LĐLĐ tỉnh, khẳng định: “Hàng năm, công đoàn các cấp đều tổ chức hàng trăm buổi nói chuyện, hướng dẫn chính sách, chế độ BHXH theo quy định mới. Thực hiện tư vấn cho công nhân lao động hiểu biết hơn về chế độ chính sách BHXH để họ tự bảo vệ quyền lợi của mình trước pháp luật. Một số công đoàn cơ sở tổ chức các buổi tọa đàm, trao đổi trực tiếp nhằm đạt được thỏa thuận và nâng cao nhận thức cho công nhân, tránh việc khiếu nại, đòi quyền lợi về chế độ BHXH trái quy định. Trong chương trình công tác của ngành, định kỳ 6 tháng, một năm, LĐLĐ tỉnh và LĐLĐ các huyện, thành phố đã trực tiếp tổ chức hoặc phối hợp tham gia kiểm tra chuyên ngành, tham gia các đoàn kiểm tra liên ngành giám sát việc thực hiện pháp luật lao động, trong đó chú trọng việc thực hiện BHXH ở các đơn vị, doanh nghiệp. Thông qua hoạt động của mình, những vướng mắc trong quá trình thực hiện Luật BHXH, chính sách BHYT được phát hiện kịp thời và bàn bạc tháo gỡ có hiệu quả”.
Những năm trở lại đây, nhiều kiến nghị của công nhân được giải quyết sớm; việc chấp hành Luật BHXH của người sử dụng lao động được nhắc nhở thường xuyên và thực hiện tốt hơn. Nhiều vụ việc xảy ra tranh chấp lao động, lãng công và ngừng việc tập thể đòi quyền lợi của công nhân tại doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài như: Công ty liên doanh sản xuất xe ô tô JRD, Xí nghiệp chế biến song mây xuất khẩu Rapexco (Khu công nghiệp Hòa Hiệp), Công ty TNHH Hưng Thạnh (Khu công nghiệp Đông Bắc Sông Cầu), Công ty TNHH Nuôi trồng thủy sản Đài Loan (TX Sông Cầu), … Ngay sau đó, với sự vào cuộc quyết liệt của lãnh đạo địa phương và tổ chức công đoàn các cấp, nhiều quyền lợi của người lao động cơ bản được giải quyết, trong đó bắt buộc chủ lao động đóng BHXH cho gần 200 công nhân lao động… Qua kiểm tra các doanh nghiệp đóng trên địa bàn tỉnh, có thể nhận ra đa số các doanh nghiệp đã thành lập tổ chức công đoàn đều có đăng ký tham gia BHXH cho NLĐ. Đây là điểm đáng ghi nhận về sự nỗ lực của tổ chức công đoàn các cấp, khẳng định vai trò đại diện, chỗ dựa cho công nhân lao động về quyền lợi BHXH, BHYT…
THÁI NGỌC
Công nhân tại KCN Hòa Hiệp tham gia học tập tìm hiểu về chế độ chính sách đối với người lao động - Ảnh: N.HÂN
