Đam mê vẻ đẹp của đá, họ rong ruổi khắp các bãi lớn bãi nhỏ của dòng sông Ba, tìm kiếm những viên đá đẹp. Người thì sưu tầm đá mang về trưng bày từ trong nhà ra đến ngoài hiên. Người đi lấy đá cảnh về bán kiếm tiền. Khoảng 30-40 người ở Đức Bình Đông, Đức Bình Tây và các xã khác của huyện Sông Hinh đang sưu tầm đá cảnh hàng ngày.
TỪ NHỮNG VIÊN ĐÁ NHỎ
Không chỉ có người trong giới thượng lưu, “đội quân” sưu tầm đá cảnh còn có nhiều nông dân chân lấm tay bùn. Họ chia sẻ cho nhau kinh nghiệm phân chia các loại đá và tự trang trí đá theo ý tưởng của mình. Đá mini là loại đá dùng để trên hoặc ngoài hiên nhà làm cảnh, mỗi viên nặng từ 4 -5g. Vì dễ lấy, chuyên chở nhẹ nhàng, không tốn công nhiều, nên rất nhiều người dân ở Sông Hinh đi sưu tầm loại đá này. Về việc sưu tầm đá cảnh mini, không ai không biết đến “vua đá” Ngô Văn Hùng ở thôn An Hòa (xã Đức Bình Tây). Anh được giới tìm đá cảnh cho là người đầu tiên đi sưu tầm đá cảnh mini ở Sông Hinh. Bước vào nhà anh, đập vào mắt chúng tôi là những viên đá đủ màu sắc, kiểu dáng được bố trí rất ngộ nghĩnh. Anh Hùng chỉ vào từng viên đá, giới thiệu chúng với những cái tên ấn tượng: chó hắc, hình nhân đang ngồi,...
Một vườn đá cảnh được trưng để bán cho khách tại xã Đức Bình Tây (huyện Sông Hinh) – Ảnh: K.DUY
Theo anh Hùng, đá cảnh trên thị trường hiện được phân chia thành bốn nhóm: đá hắc (đá mun), đá da beo, đá granit, đá da lợn. Được thị trường ưa chuộng nhất là loại đá mun. Người trong nghề còn có cách xếp hạng: nhất dáng, nhì da, tam hình, tứ thế. Đá mun có hình dáng đẹp thì giá càng cao, có khi một viên nhỏ bán được 4 -5 triệu đồng. Anh Hùng khoe với chúng tôi về ba bộ đá có tên: đôi tình nhân, hòn vọng phu, hình người mà anh đã sưu tầm và tâm đắc nhất. Nhiều người trả đến 30 triệu đồng rồi mà anh vẫn không bán các bộ đá này.
Chuyện đi sưu tầm đá cảnh của anh Hùng cũng rất tình cờ. Một lần cùng đi với đoàn khảo sát thuỷ điện Sông Ba Hạ, anh bắt gặp những viên đá có màu sắc, hình dáng lạ nên nhặt vài viên mang về để trên bàn chơi. Ngày nào anh cũng săm soi những hòn đá đó. Thỉnh thoảng khách đến nhà chơi, ai cũng ngắm nghía và tấm tắc khen đẹp. Từ đó, anh nảy ra ý tưởng đi sưu tầm đá cảnh. Bốn năm qua, anh Hùng đã miệt mài rảo bước dọc dòng sông Ba, tìm kiếm những viên đá đẹp mang về. Cứ thế, nhà anh ngày càng có nhiều loại đá đủ màu sắc, kích cỡ và hình dáng. Khách đến thấy đẹp, nài nỉ mua, anh cũng bán. Sau có người bạn giới thiệu các doanh nghiệp mua đá cảnh đến xem. Họ lựa mua những viên đá chất lượng và hình dáng đẹp, đồng thời chỉ cho anh kinh nghiệm nhận biết chất liệu và giá trị của từng loại đá. Anh Hùng cho biết: “Phần lớn đá đẹp, quý nằm ở bãi Dinh và hòn Giăng. Tôi chỉ tranh thủ đi vào ngày thứ bảy, chủ nhật và cố gắng tìm cho đủ bộ sưu tập. Nếu đi lấy về bán kiếm tiền thì cũng chẳng được bao nhiêu mà vất vả lắm”.
Một người tìm đá cảnh ở Sông Hinh bên "chiến lợi phẩm" - Ảnh: K.Duy
Ông Nguyễn Xuyên khu phố 10, thị trấn Hai Riêng cũng là một người mê đá cảnh mini. Ông cho biết: “Mùa hè là mùa có nhiều người đi lấy đá cảnh nhất. Tôi đi theo mọi người, xem có viên nào đẹp thì chở về nhà đánh bóng dầu để đó. Nếu có người muốn mua thì bán kiếm vài trăm ngàn đồng phụ chi tiêu trong gia đình. Tôi lớn tuổi rồi, không bì nổi với các anh “săn” đá cảnh chuyên nghiệp như anh Khánh, anh Khuê, anh Ngũ được”.
Tìm đá cảnh cũng lắm công phu. Người sưu tầm phải có đôi mắt thẩm mỹ và chút hiểu biết về đá, mới có thể chọn được đá có chất lượng và hình dáng đẹp. Họ phải lặn xuống dưới 3m, nếu nhìn thấy đá đẹp thì dùng xẻng, balan cạy và cẩu lên. Anh Hùng kể: “Thời tiết đẹp thì dễ, mưa vài hôm là nước sông Ba đục. Tôi lặn xuống, không nhìn thấy rõ hòn đá đó như thế nào hết, đành phải dùng tay mò bốn bên hòn đá, hình dung ra hình dáng, cảm thấy đẹp thì lấy lên. Nếu đá còn nguyên vẹn hình dáng thì mừng, lỡ bị gãy đứt khúc thì mất công cả ngày. Tổng cộng mấy năm qua, tôi vừa đi lấy về chơi vừa bán được hơn 10 triệu đồng để bù lại chi phí thuê nhân công phụ”.
ĐẾN ĐÁ CẢNH NẶNG HÀNG TẤN
Về việc sưu tầm đá cảnh của người dân, Trưởng phòng Tài nguyên - Môi trường huyện Sông Hinh Trần Thuấn cho biết: “ Hiện nay, ở Sông Hinh có nhiều người sưu tầm đá cảnh, chủ yếu đi nhặt những viên nhỏ đá đẹp nằm rải rác trên bãi cát ven sông Ba. Họ không làm ảnh hưởng đến môi trường thiên nhiên”.
Bên lề ĐT 645 đi qua xã Đức Bình Tây, chúng ta nhìn thấy nhiều hòn đá lớn, hình dáng đẹp để đầy trên một vuông đất trống. Đó là kết quả sau nhiều ngày cất công tìm kiếm của anh Lê Ngũ ở thôn Tân Lập. Bốn năm đi lấy đá cảnh, anh Ngũ cũng không nhớ hết mình đã sưu tầm được bao nhiêu đá. Những hòn đẹp, “lọt” mắt khách hàng thì họ đã mua hết. Còn nhiều hòn đá chưa được “thượng đế” để mắt đến thì để đầy trong nhà và ngoài vườn. Vậy mà mới sáng ra, anh vội vàng xách dụng cụ đi ra sông Ba để tìm đá cảnh. Nói về việc kinh doanh đá, anh Ngũ cười: “Nếu khách đã ưng ý hòn đá đó thì bao nhiêu họ cũng mua. Có viên đá bán được từ 500.000 đồng đến 1 triệu đồng. Hòn đá nhỏ nhưng chất liệu tốt, hình dáng đẹp thì cao giá hơn hòn đá lớn. Tính về kinh tế thì không có lãi nhiều đâu. Bây giờ, nguồn đá ở sông Ba bị khai thác nhiều nên đã cạn kiệt rồi. Tôi cũng không muốn bán nữa mà giữ lại để sau này có điều kiện sẽ mở một vườn cây cảnh và đá cảnh”. Do đam mê đá cảnh, anh Ngũ không tính toán chi ly về kinh tế mà chỉ mong sao sưu tầm được nhiều “tác phẩm” đẹp của thiên nhiên. Năm nào những viên đá cảnh của anh cũng góp mặt tại Hội hoa xuân. Năm 2005, anh Ngũ được kết nạp vào Hội Sinh vật cảnh Phú Yên. Ngày 28 - 8 này, anh mang những “tác phẩm” do mình sưu tầm vào Sài Gòn triển lãm.
“Đội quân” săn đá cảnh vườn khoảng 7-8 người đi cùng một nhóm. Trong một ngày, có khi họ lấy được từ 2 đến 3 hòn đá lớn đẹp, còn đá nhỏ thì nhiều hơn. Được thị trường ưa chuộng nhất là đá vân. Loại này rất hiếm, chỉ tìm thấy ở những dòng thác lớn và sâu. Anh Lê Văn Trung ở Đức Bình Đông cho biết: “Khách hàng mua nhiều nhất là ở Nha Trang, Sài Gòn. Tôi cùng với anh em trong nhóm ngày nào cũng đi tìm cả. Lấy loại đá cảnh vườn rất nặng nhọc, có viên nặng cả tấn nên phải dùng xe cẩu chở về. Một năm nhóm tôi thu nhập 30 đến 50 triệu từ tiền bán đá cảnh”.
THU HẰNG
