Giáo dục hành động (GDHĐ) là một chương trình mà Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên đang hướng tới để góp phần thay đổi hành vi trong lĩnh vực nước sạch, vệ sinh môi trường (NS,VSMT) nông thôn.
Hướng dẫn kỹ năng truyền thông giáo dục sức khỏe cho cán bộ y tế cơ sở – Ảnh: C.T.V
GDHĐ là một phương pháp tiếp cận giáo dục đầu tiên được áp dụng trong các xí nghiệp sản xuất vừa và nhỏ nhằm hợp lý hóa sản xuất, nâng cao năng suất dựa vào những sáng kiến cá nhân trong điều kiện ít nhân công. Phương pháp này chứng tỏ hiệu quả và dần dần được áp dụng trong nhiều lĩnh vực khác, trong đó có giáo dục sức khỏe. Nguyên tắc căn bản của GDHĐ bắt đầu từ những hành động tốt có sẵn trong cộng đồng và nhân rộng. GDHĐ chỉ gợi mở cho người tham gia bằng những công cụ trực tiếp, tạo điều kiện để họ tự chọn ưu tiên và bắt tay hành động ngay. Khi có kết quả bước đầu, họ sẽ từng bước hoàn thiện dần về sau.
Trong tất cả các hoạt động truyền thông giáo dục sức khỏe, mục tiêu cuối cùng mà người làm công tác truyền thông mong đợi nhất đó là sự thay đổi hành vi. Thông thường để thực hiện một hành vi nào đó, các yếu tố để thực hiện hành vi thường được xếp thứ tự như sau: kiến thức, thái độ, niềm tin và thực hành. Nhưng từ kiến thức đến thực hiện hành vi không hề đơn giản. Trong truyền thông, tùy từng giai đoạn người ta có cách tiếp cận khác nhau sao cho phù hợp để mang lại hiệu quả cao nhất. Chẳng hạn, công tác truyền thông trên các phương tiện truyền thông đại chúng thường cung cấp kiến thức nhiều hơn là tác động để thay đổi hành vi, còn các hoạt động truyền thông trực tiếp cho nhóm hoặc cá nhân tác động đến thay đổi hành vi nhiều hơn. GDHĐ cũng là cách tiếp cận mà hành vi đi trước thái độ và kiến thức.
Năm 2007, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên phối hợp với Phòng Y tế huyện Phú Hòa tổ chức 6 lớp tập huấn áp dụng chương trình GDHĐ với nội dung “Cải thiện điều kiện làm việc tại trạm y tế để nâng cao chất lượng và hiệu quả công việc” dành cho cán bộ trạm y tế và “Cải thiện điều kiện sống, lao động, sinh hoạt để nâng cao sức khỏe” dành cho cán bộ y tế thôn buôn. Kết quả bước đầu đã ghi nhận một số hiệu quả như: trạm y tế sắp xếp vị trí giường phù hợp khi khám chữa bệnh, tủ thuốc được sắp xếp theo nhóm thuốc có nhãn rõ ràng, tránh lấy nhầm thuốc. Tại các hộ gia đình, rác và nước thải sinh hoạt được xử lý đúng cách, không làm ô nhiễm môi trường, không vứt rác xuống kênh mương; thuốc trừ sâu được cất giữ ở nơi riêng biệt và được đặt trong dụng cụ có khóa an toàn…
Mới đây, tỉnh Tiền Giang đã áp dụng mô hình GDHĐ trong lĩnh vực NS, VSMT nông thôn và đã đạt được những hiệu quả nhất định. Trong chương trình tuyên truyền sự nghiệp y tế về NS, VSMT nông thôn, với mục tiêu tác động để thay đổi hành vi trong lĩnh vực NS, VSMT nông thôn, Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên sẽ áp dụng triển khai chương trình GDHĐ về sử dụng NS, VSMT tại xã Xuân Thọ 2 (TX Sông Cầu) và sẽ triển khai rộng hơn ở nhiều địa phương trong tỉnh vào những năm sau.
BS TRỌNG PHÁT
(Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên)
