Tuy là đô thị biển nhưng TP Tuy Hòa, TX Sông Cầu, TX Đông Hòa và huyện Tuy An đều mang trong mình ít nhất một dòng sông. Đó là những dòng sông lớn của tỉnh như sông Đà Rằng, sông Bàn Thạch, sông Ngân Sơn, sông Tam Giang… Chính nét độc đáo riêng biệt này đang tạo lợi thế kép từ khu vực biển và khu vực sông cho các đô thị.

Chuyện dòng sông và những cây cầu

Sông Đà Rằng ở hạ nguồn sông Ba gối đầu lên thượng nguồn Tây Nguyên, chạm địa phận Phú Yên chảy theo hướng tây - đông làm thành ranh giới tự nhiên giữa TX Đông Hòa và TP Tuy Hòa. Sông Đà Rằng uốn lượn giữa lòng thành phố mang phù sa tới những cánh đồng màu mỡ ven đô rồi đổ ra biển Đông ở cửa Đà Diễn phía Nam TP Tuy Hòa. Cầu Đà Rằng và cầu Hùng Vương vượt sông Đà Rằng tạo sự kết nối giữa trung tâm đô thị Tuy Hòa với khu phía Nam thành phố.

Theo UBND TP Tuy Hòa, cầu Đà Rằng hoàn thành năm 1927, là cây cầu dài nhất miền Nam lúc bấy giờ. Ban đầu đường sắt và đường bộ đi chung, đến năm 1970 thì cầu đường bộ được tách ra khỏi đường sắt. Năm 2018, cầu Đà Rằng mới được khởi công và đưa vào sử dụng năm 2019. Từ đó đến nay, cầu cũ và cầu mới hoạt động song song, kết nối đường Nguyễn Tất Thành - một trong những trục đường chính của TP Tuy Hòa với quốc lộ 1 đi TX Đông Hòa. Cầu Hùng Vương, công trình kỷ niệm 400 năm (1611-2011) thành lập tỉnh Phú Yên, là một phần của tuyến giao thông ven biển trọng điểm của tỉnh nối TP Tuy Hòa và cảng Vũng Rô (TX Đông Hòa).

Tại TX Đông Hòa, cùng với sông Đà Rằng có sông Bàn Thạch, là 2 con sông lớn của tỉnh chảy qua. Sông Bàn Thạch đổ ra biển Đông ở cửa Đà Nông thuộc phường Hòa Hiệp Nam. Trạm bơm Nam Bình là một trong nhiều công trình thủy lợi gắn với sông Bàn Thạch, giúp tưới tiêu cho vùng sản xuất Nam Bình 1, Nam Bình 2 ở phường Hòa Xuân Tây. Ông Ngô Văn Tịnh, Trưởng khu phố Nam Bình 1 chia sẻ: Sự kiện năm 2014 cầu Bến Lớn vượt sông Bàn Thạch là dấu mốc đáng nhớ với người dân, bởi không chỉ rút ngắn khoảng cách tới trung tâm TX Đông Hòa mà còn góp phần kéo gần vùng sản xuất với khu vực dịch vụ, thương mại của thị xã.

Sông Kỳ Lộ (dòng sông lớn thứ hai của tỉnh sau sông Ba) với phần hạ lưu gọi là sông Ngân Sơn chảy qua thị trấn Chí Thạnh (huyện Tuy An). Cầu Ngân Sơn trở thành một phần trong hệ thống hạ tầng đô thị Tuy An. Theo UBND huyện Tuy An, trong kế hoạch nâng cấp huyện Tuy An lên thị xã vào năm 2025, Dự án kè chống sạt lở bờ hữu sông Hà Yến kết hợp phát triển hạ tầng đô thị đoạn từ cầu Ngân Sơn đến cầu đường sắt là một trong những dự án quan trọng góp phần chỉnh trang, mở rộng không gian đô thị Tuy An.

Quy hoạch để phát triển

Việc quy hoạch khu vực sông trở thành không gian phát triển gắn với các khu đô thị mới, khu thương mại dịch vụ đang tạo động lực kép cho sự phát triển của các đô thị biển. Ngoài vịnh Xuân Đài, TX Sông Cầu cũng quy hoạch sông Tam Giang làm trung tâm đô thị. Theo ông Phan Trần Vạn Huy, Chủ tịch UBND TX Sông Cầu, đô thị Sông Cầu lấy vịnh Xuân Đài và sông Tam Giang làm trung tâm. Dọc đầm Cù Mông cùng hạ lưu sông Tam Giang hình thành các khu dân cư sôi động với cảnh quan thiên nhiên ấn tượng. Trong tương lai, hai bên bờ sông và trên đồi nhìn ra biển vịnh Xuân Đài sẽ là các công trình nhà ở dạng biệt thự, nhà vườn làm điểm nhấn…

Bên này sông Bàn Thạch, khu đô thị Nam Bình được quy hoạch trở thành khu dân cư cao cấp trong tương lai. Bên kia sông, khu đô thị mới Hòa Vinh đã được công bố quy hoạch. Chị Ngô Thị Lãnh, một người dân ở phường Hòa Xuân Tây bày tỏ: Có cầu, có đường nên lụt không còn ngập vào trong nhà, sản xuất chăn nuôi vì thế cũng thuận lợi hơn.

Tại TP Tuy Hòa, đô thị dọc hai bờ sông Ba đang từng bước được hình thành. Theo ông Cao Đình Huy, Chủ tịch UBND TP Tuy Hòa, Quy hoạch chung TP Tuy Hòa và vùng phụ cận đến năm 2040 vừa được UBND tỉnh phê duyệt, trong đó có Khu đô thị Nam Sông Ba rộng 1.580ha tới xã Hòa Thành (TX Đông Hòa) và Khu đô thị Bắc Sông Ba có diện tích 2.066ha tới xã Hòa An của huyện Phú Hòa. 

MINH DUYÊN