Đó là đánh giá của đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn, Ủy viên Ban Thường vụ Tỉnh ủy, Chủ tịch Ủy ban MTTQ tỉnh tại hội nghị tổng kết hoạt động của Ban Thanh tra nhân dân (TTND) và Ban Giám sát đầu tư của cộng đồng (GSĐTCCĐ) trong 2 năm (2022-2023) vừa được Ủy ban MTTQ tỉnh tổ chức.

Đồng chí Nguyễn Quốc Hoàn phát biểu chỉ đạo tại hội nghị. Ảnh: THÚY HẰNG

Phát huy quy chế dân chủ ở cơ sở

Tính đến nay, toàn tỉnh đã thành lập 110 ban TTND ở 110 xã, phường, thị trấn với 894 thành viên; 112 ban GSĐTCCĐ được thành lập theo từng công trình, dự án với gần 800 thành viên.

Từ năm 2022 đến nay, các ban TTND đã giám sát 530 chuyên đề, nội dung như: Cấp phát chế độ cho các đối tượng chính sách, hộ nghèo; công tác xóa nhà tạm; thực hiện chế độ, chính sách bảo hiểm xã hội, bảo trợ xã hội trên địa bàn xã… Qua giám sát, các ban GSĐTCCĐ, TTND chưa phát hiện những việc làm xâm hại đến lợi ích của cộng đồng, những vi phạm pháp luật liên quan đến việc thực hiện các chế độ chính sách.

Toàn tỉnh có 758 công trình xây dựng ở các địa phương được ban GSĐTCCĐ tổ chức giám sát hiệu quả, tác động rõ rệt đến chất lượng, tiến độ của các công trình, dự án, trong đó chủ yếu là các công trình, dự án thực hiện bằng vốn nhà nước và vốn đóng góp của cộng đồng như: Xây dựng nhà văn hóa, trụ sở thôn, trạm y tế, trường học, đường bê tông, kênh mương nội đồng; hỗ trợ làm nhà cho hộ nghèo từ nguồn Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi...

Là địa bàn miền núi, những năm qua, hoạt động của các ban TTND, GSĐTCCĐ ở huyện Đồng Xuân luôn phát huy hiệu quả. Ông Huỳnh Trọng Khuê, Trưởng ban Dân vận, Chủ tịch Ủy ban MTTQ huyện Đồng Xuân cho biết: Toàn huyện có 11 ban TTND với 77 thành viên, 15 ban GSĐTCCĐ với 93 thành viên. Trong 2 năm (2022-2023), các ban TTND đã giám sát 8 chuyên đề; các ban GSĐTCCĐ giám sát 67 dự án, công trình.

Kết quả hoạt động của các ban TTND và GSĐTCCĐ đã góp phần hạn chế sai phạm trong quá trình thi công các công trình, dự án trên địa bàn huyện. Phương châm “dân biết, dân bàn, dân làm, dân kiểm tra, dân hưởng lợi” ngày càng lan tỏa và đi vào cuộc sống. Các nhà thầu, đơn vị thi công cũng ý thức rõ hơn trách nhiệm của mình trong việc bảo đảm chất lượng, tiến độ thi công các công trình.

Là địa phương có nguồn lực và số lượng công trình xây dựng nhiều, đa dạng trên các lĩnh vực, cấp ủy, chính quyền, MTTQ phường 7 luôn coi trọng và từng bước phát huy hiệu quả, chất lượng công tác TTND và GSĐTCCĐ.

Bên cạnh giám sát việc thực hiện các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, ban TTND, ban GSĐTCCĐ trên địa bàn phường luôn chủ động, nêu cao vai trò, trách nhiệm giám sát tất cả các vấn đề liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của công dân.

Bà Nguyễn Thị Hồng Anh, Chủ tịch Ủy ban MTTQ phường 7 cho biết: “Thành viên ban TTND, ban GSĐTCCĐ phường là những người được người dân các khu phố bầu chọn. Trên cơ sở tình hình thực tế của địa phương, ban đã thực hiện giám sát cụ thể, chi tiết trên các lĩnh vực như: thi công các công trình có vốn đầu tư của Nhà nước và của người dân đóng góp; thu, chi, sử dụng các loại quỹ do người dân đóng góp xây dựng đô thị văn minh; thực hiện quy chế dân chủ cơ sở, bình chọn các đối tượng nghèo đề nghị hỗ trợ xây dựng nhà Đại đoàn kết...

Bằng tinh thần trách nhiệm giám sát và hậu giám sát, ban TTND, ban GSĐTCCĐ phường 7 đã góp phần tăng cường quyền làm chủ, sự đồng thuận của Nhân dân trong xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội địa phương, xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch vững mạnh, củng cố niềm tin của Nhân dân với Đảng.

Các công trình, dự án thực hiện bằng vốn nhà nước và vốn đóng góp của cộng đồng luôn được ban giám sát đầu tư của cộng đồng giám sát chặt chẽ. Trong ảnh: Bê tông nâng cấp một tuyến đường ở xã Hòa Trị (huyện Phú Hòa) có sự tham gia giám sát của người dân. Ảnh: THÚY HẰNG

Kiện toàn về tổ chức và hoạt động

Tại hội nghị, các đại biểu đã thảo luận, chia sẻ kinh nghiệm thanh tra, giám sát ở cơ sở, nêu lên những khó khăn, hạn chế, giải pháp khắc phục để hoạt động TTND, GSĐTCCĐ ngày càng phát huy được hiệu quả tích cực, góp phần hạn chế những việc gây lãng phí, thất thoát vốn, tài sản thuộc dự án hoặc xâm hại đến lợi ích của cộng đồng. Đồng thời khẳng định vai trò, vị trí của ban TTND, ban GSĐTCCĐ, góp phần thực hiện tốt quy chế dân chủ ở cơ sở, tạo được lòng tin và sự đồng thuận trong Nhân dân.

Ông Phạm Thành Đô, Phó Chủ tịch Ủy ban MTTQ xã Suối Bạc (huyện Sơn Hòa) thường xuyên làm trưởng ban TTND, ban GSĐTCCĐ của xã chia sẻ: Thông qua hoạt động giám sát đối với các công trình, dự án đầu tư trên địa bàn xã, ban GSĐTCCĐ đã phát hiện 4 vụ vi phạm, kiến nghị các cơ quan có thẩm quyền xử lý kịp thời.

Tuy nhiên, qua theo dõi thực tế, chúng tôi thấy hoạt động của ban TTND, ban GSĐTCCĐ còn gặp một số khó khăn, vướng mắc cần được cấp ủy, chính quyền, MTTQ các cấp quan tâm giải quyết.

Cụ thể, hoạt động của ban TTND, ban GSĐTCCĐ là hoạt động giám sát không mang tính quyền lực, không chuyên sâu; không trực tiếp xử lý đối với các tổ chức, cá nhân vi phạm mà chỉ dừng lại ở việc phát hiện và kiến nghị xử lý. Do vậy, tính hiệu lực không cao mà phụ thuộc vào trách nhiệm giải quyết của cơ quan có thẩm quyền.

Bên cạnh đó, nội dung giám sát của ban TTND, ban GSĐTCCĐ trải rộng trên nhiều lĩnh vực ở cơ sở, trong khi các thành viên của ban TTND và ban GSĐTCCĐ hầu hết đều kiêm nhiệm, còn hạn chế về nghiệp vụ chuyên môn, chuyên sâu đối với một số nội dung giám sát, dẫn đến chất lượng, hiệu quả giám sát, kiến nghị nhiều nơi chưa bảo đảm.

Ở một khía cạnh khác, một số đại biểu cho rằng sự chủ động trong xây dựng kế hoạch hoạt động hằng năm, lựa chọn nội dung giám sát đúng, trúng, phù hợp của một số ban TTND chưa thường xuyên, còn phụ thuộc nhiều vào hoạt động của MTTQ, UBND cấp xã nên còn thụ động trong triển khai nhiệm vụ giám sát ở cơ sở. Các chủ đầu tư chưa phối hợp, tạo điều kiện thuận lợi cho các ban thực hiện nhiệm vụ giám sát theo quy định.

Để phát huy hơn nữa vai trò, vị trí cũng như nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của ban TTND, ban GSĐTCCĐ ở cơ sở, Ủy ban MTTQ tỉnh đề nghị thời gian tới, MTTQ các cấp tiếp tục hướng dẫn củng cố, kiện toàn về tổ chức và hoạt động của ban TTND, ban GSĐTCCĐ theo quy định; lựa chọn thành viên tham gia ở cơ sở bảo đảm về uy tín, sức khỏe, am hiểu chính sách, pháp luật, có kinh nghiệm về lĩnh vực giám sát.

Tập trung nghiên cứu, xây dựng các tiêu chí để đánh giá, xếp loại hoạt động hằng năm đối với ban TTND, ban GSĐTCCĐ ở cơ sở phù hợp với điều kiện thực tiễn của địa phương; biểu dương, nhân rộng các ban TTND, ban GSĐTCCĐ có nhiều cách làm hay, sáng tạo trong thực tiễn. MTTQ các cấp cũng cần tăng cường kiểm tra theo định kỳ hoặc đột xuất việc tổ chức và hiệu quả hoạt động của các ban, qua đó kịp thời phát hiện những vướng mắc ở cơ sở để khắc phục và kiến nghị xem xét, giải quyết.

Ủy ban MTTQ cấp huyện, cấp xã chủ động tham mưu đề xuất cấp ủy chỉ đạo, cho chủ trương đối với hoạt động giám sát của các ban TTND, ban GSĐTCCĐ; đồng thời phối hợp chặt chẽ với UBND cùng cấp trong cung cấp thông tin để tổ chức hoạt động giám sát của các ban này có hiệu quả.

THÚY HẰNG