Mộ liệt sĩ tập thể Bắc Lý (thị trấn Củng Sơn, huyện Sơn Hòa) không chỉ là nơi an nghỉ của 57 liệt sĩ đã anh dũng hy sinh trong trận đánh ác liệt nhằm giải phóng quận lỵ Củng Sơn mà còn là biểu tượng của chủ nghĩa anh hùng cách mạng, khát vọng hòa bình của nhân dân ta. Di tích lịch sử cấp tỉnh này đã trở thành địa chỉ đỏ giáo dục tình yêu nước, lòng tự hào dân tộc cho người dân địa phương.

Quá khứ hào hùng

Một buổi chiều tháng 7, chúng tôi tìm đến nhà đại tá Lưu Công Thục, nguyên Tiểu đội trưởng, Đại đội 2, Tiểu đoàn 13, người trực tiếp tham gia trận đánh ấp Bắc Lý ngày 19/6/1971. Rót tách trà mời khách, rồi mắt nhìn xa xăm, giọng điềm đạm, ông nói: “Với tôi, trận đánh ấp Bắc Lý, quận lỵ Củng Sơn đã lùi xa cách đây 45 năm. Nhưng ký ức về sự hy sinh, mất mát của đồng đội vẫn không thôi day dứt trong lòng những người ở lại”.

Nhớ về những tháng ngày chiến đấu cùng đồng đội trong trận đánh năm xưa, ông kể: Mùa xuân 1971, Tỉnh ủy Phú Yên chỉ thị cho Tỉnh đội tập trung các lực lượng vũ trang của tỉnh và Huyện đội Sơn Hòa cùng một số bộ phận cán bộ dân chính Đảng phối hợp tấn công và nổi dậy giải phóng quận lỵ Củng Sơn, mở rộng vùng giải phóng. Đại đội 2 của Tiểu đoàn 13 được giao nhiệm vụ tập kích vào ấp Bắc Lý. Sau đó chốt lại đánh địch phản kích và đón lực lượng dân chính Đảng vào để tổ chức phát động quần chúng diệt ác, phá kèm, phá ấp chiến lược, đưa dân về làng cũ.

Khoảng 3 giờ 30, sáng 19/6/1971, khi được lệnh nổ súng, dưới sự chỉ huy của Đại đội trưởng Nguyễn Khắc Kế và Chính trị viên Nguyễn Văn Kiềm, Đại đội 2 đã đồng loạt nổ súng tiêu diệt trung đội nghĩa quân của địch, làm chủ trận địa, đón lực lượng dân chính Đảng vào ấp thực hiện đúng theo ý định ban đầu. Đến 7 giờ sáng, sau khi chiếm được Hòn Ngang, địch tổ chức lực lượng tại chỗ cùng lực lượng chi viện bằng máy trực thăng từ Tuy Hòa lên, tiến hành phản kích nhiều lần nhằm chiếm lại ấp Bắc Lý nhưng đều bị đơn vị tôi cùng lực lượng cán bộ dân chính Đảng bẻ gãy. Do lực lượng ít hơn địch gấp nhiều lần và chiến đấu trong điều kiện không có công sự vững chắc, địa hình trống trải nên nhiều cán bộ, chiến sĩ trong đơn vị đã lần lượt hy sinh.

Đến 19 giờ cùng ngày, ta tổ chức rút quân, do thương vong lớn nên không đưa được thi thể của cán bộ, chiến sĩ hy sinh đi cùng. Hôm sau, địch đã đưa toàn bộ thi hài của 57 cán bộ, chiến sĩ hy sinh về chôn lấp tại một hố bom ở ấp Bắc Lý.

Tri ân những người đã hy sinh vì đất nước

Sau ngày đất nước thống nhất, UBND huyện Sơn Hòa đã đầu tư hơn 2 tỉ đồng xây dựng mộ liệt sĩ tập thể Bắc Lý. Hàng năm, cứ đến ngày 18/6, địa phương này lại tổ chức ngày giỗ tại mộ liệt sĩ tập thể Bắc Lý. Đây là dịp để người dân, thân nhân liệt sĩ, các chiến sĩ về thắp nén nhang tưởng nhớ những người đã ngã xuống vì quê hương. “Mỗi lần đến đây, tôi lại không kiềm được nỗi xúc động khi nhớ về trận đánh năm xưa, về những khuôn mặt đồng đội thân thương đã ngã xuống… Tôi luôn đau đáu một nỗi lòng, chỉ mong sao tìm lại được những người thân của các chiến sĩ đã hy sinh, lấy lại tên cho những liệt sĩ vô danh”, ông Thục bộc bạch.

Theo Chủ tịch UBND thị trấn Củng Sơn Nguyễn Thị Thanh Hương, hàng năm, ngoài ngày giỗ tập thể các liệt sĩ Bắc Lý, nhân các ngày lễ lớn của đất nước, chính quyền và người dân địa phương đều tổ chức đặt vòng hoa, thắp hương, tưởng nhớ các liệt sĩ đã ngã xuống vì độc lập dân tộc. Đoàn thanh niên, các trường học trên địa bàn cũng thường xuyên tổ chức cho học sinh, thanh thiếu niên các chuyến về nguồn, tu tảo, viếng mộ liệt sĩ tập thể Bắc Lý nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, niềm tự hào và lòng biết ơn với các chiến sĩ đã hy sinh. Năm 2015, mộ liệt sĩ tập thể Bắc Lý vinh dự nhận bằng xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh do UBND tỉnh trao tặng.

THIÊN LÝ - HÀ MY