Quyết định 14 của Thủ tướng Chính phủ về hoạt động tư vấn, phản biện và giám định xã hội (TVPB-GĐXH) của Liên hiệp các Hội Khoa học và Kỹ thuật (Liên hiệp hội) Việt Nam đã tạo hành lang pháp lý giúp hoạt động TVPB-GĐXH của cả nước nói chung và của Phú Yên nói riêng ngày càng thuận lợi. Trao đổi với Báo Phú Yên xoay quanh nội dung này, tiến sĩ Phan Tùng Mậu, Phó chủ tịch Liên hiệp hội Việt Nam cho biết:

Trong nhiều lĩnh vực hoạt động của Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên thì hoạt động TVPB-GĐXH có chức năng, nhiệm vụ quan trọng. Trong đó, hoạt động phản biện xã hội là trọng tâm; là hoạt động xã hội phi lợi nhuận nên không mang tính áp đặt, mà chỉ thuyết phục thông qua các luận cứ khoa học và chứng cứ thực tiễn. Qua đó, tâm huyết, tinh thần trách nhiệm của đội ngũ trí thức vì lợi ích cộng đồng thể hiện rõ nét.

Tiến sĩ Phan Tùng Mậu - Ảnh: T.THẢO

* Với tầm quan trọng như vậy, Nhà nước ta đã ban hành nhiều văn bản quy định về hoạt động TVPB-GĐXH, ông có thể cho biết loại đề án nào cần lấy ý kiến TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Việt Nam?

- Quyết định 14/TTg đã nêu rõ 3 loại đề án cần lấy ý kiến TVPB-GĐXH. Một là, đề án cần TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên, gồm: các đề án về đường lối, chủ trương, chính sách quan trọng của Đảng; các chương trình, dự án lớn, công trình trọng điểm quốc gia; chương trình, dự án lớn, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch phát triển KH-CN, GD-ĐT, chính sách xây dựng, phát triển đội ngũ trí thức thuộc thẩm quyền quyết định, phê duyệt của Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ. Tiếp đến là các chương trình, dự án lớn, chủ trương quan trọng của các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương liên quan đến khoa học - kỹ thuật, GD-ĐT, xây dựng đội ngũ trí thức. Hai là, đề án do các cơ quan của Đảng, Nhà nước ở Trung ương và tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương đặt hàng Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên thực hiện TVPB-GĐXH. Còn lại các đề án không quy định tại khoản 1, khoản 2 (Điều 3) do Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên đề xuất TVPB-GĐXH, được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền.

* Theo quyết định này, các cơ quan được lấy ý kiến TVPB-GĐXH có trách nhiệm như thế nào, thưa ông?

- Các cơ quan này có trách nhiệm cung cấp đầy đủ, kịp thời những thông tin, tư liệu cần thiết, bảo đảm các điều kiện về thời gian, kinh phí và việc sử dụng cơ sở vật chất cho Liên hiệp hội Việt Nam hoặc các hội thành viên. Đối với đề án do Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên đề xuất TVPB-GĐXH được sự đồng ý của cơ quan có thẩm quyền, tùy theo khả năng, cơ quan chủ trì đề án hoặc cấp có thẩm quyền tạo điều kiện thuận lợi để Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên thực hiện TVPB-GĐXH; tiếp nhận, nghiên cứu, tiếp thu các kiến nghị, đề xuất trong văn bản TVPB-GĐXH để hoàn thiện đề án. Quyết định cũng quy định rõ trách nhiệm của Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên về thực hiện đúng yêu cầu nội dung, thời gian gửi báo cáo bảo đảm mục tiêu của hoạt động TVPB-GĐXH; quản lý, bảo mật các hồ sơ, tư liệu của đề án được cung cấp theo quy định, hoàn trả các phương tiện kỹ thuật nếu được giao sử dụng sau khi hoàn thành nhiệm vụ.

* Thưa ông, so với Quyết định 22 trước đây thì Quyết định 14 có những điểm mới nào?

- Quyết định 14 quy định rõ hơn phạm vi TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên; xác định rõ hoạt động TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Việt Nam và các hội thành viên là hoạt động mang tính xã hội, độc lập, khách quan, không vì mục đích lợi nhuận (Điều 2) nên cũng không “Chịu trách nhiệm pháp lý về nội dung TVPB-GĐXH và những ý kiến do mình đề xuất” như Điều 4 của Quyết định 22.

Ngoài ra, Quyết định 14 quy định cụ thể nội dung báo cáo TVPB-GĐXH; quy trình, thủ tục lấy ý kiến TVPB-GĐXH; trách nhiệm trả lời các ý kiến không tán thành đối với các kiến nghị, đề xuất trong văn bản TVPB-GĐXH của các cơ quan lấy ý kiến hoặc được TVPB-GĐXH; xác định kinh phí hoạt động TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Việt Nam lấy từ nguồn ngân sách sự nghiệp KH-CN. Đặc biệt, đối với cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương, các Liên hiệp hội địa phương thực hiện hoạt động TVPB-GĐXH từ ngân sách địa phương. Điều này tạo thuận lợi cho các địa phương trong việc bố trí nguồn ngân sách phù hợp với điều kiện của mình.

* Vậy ông đánh giá thế nào về hoạt động TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Phú Yên trong thời gian qua?

- Qua 18 năm xây dựng và phát triển, đến nay, Liên hiệp hội Phú Yên đã tập hợp được 25 đơn vị thành viên với trên 18.000 hội viên; trên 300 chuyên gia trên nhiều lĩnh vực. Liên hiệp hội Phú Yên đã có sự phát triển mạnh mẽ, thể hiện rõ là một tổ chức chính trị - xã hội thực hiện tốt chức năng tập hợp, đoàn kết rộng rãi các lực lượng trí thức KH-CN tỉnh nhà, điều hòa phối hợp hoạt động của các hội thành viên, phát huy sức mạnh sáng tạo của đông đảo đội ngũ trí thức tham gia tuyên truyền và phổ biến kiến thức cho nhân dân; nghiên cứu khoa học, ứng dụng các tiến bộ KH-CN vào sản xuất, đời sống; bảo vệ môi trường; TVPB-GĐXH góp phần tích cực phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an ninh - quốc phòng của tỉnh. Liên hiệp hội Phú Yên cũng đã tổ chức phản biện độc lập nhiều đề án theo Quyết định 1089 của UBND tỉnh. Qua đó phân tích, đánh giá, cung cấp nhiều nội dung quan trọng, giải pháp mới phù hợp với các đề án.

Hoạt động TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Phú Yên đã đạt được những kết quả đáng khích lệ; vị trí, vai trò của Liên hiệp hội Phú Yên ngày càng được khẳng định. Với Quyết định 14 chắc chắn sẽ tạo nhiều thuận lợi mới cho hoạt động TVPB-GĐXH của Liên hiệp hội Phú Yên và các hội thành viên đạt nhiều thành tựu mới.

* Xin cảm ơn ông!

THÙY THẢO (thực hiện)