Ngành Dân số Phú Yên trong những năm qua đã có những bước tiến đáng kể trong việc chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên/thanh niên (VTN/TN). Thành quả này có được là nhờ sự đồng hành của Trung tâm Nghiên cứu Giới, Gia đình và Môi trường trong phát triển (CGFED - tổ chức phi chính phủ hoạt động chuyên sâu lĩnh vực giới, gia đình và môi trường). Tuy nhiên hiện nay, dự án hỗ trợ của CGFED đã hết thời gian thực hiện, hoạt động nâng cao chất lượng dân số nhóm VTN đang đứng trước nguy cơ mất tính bền vững.
Một buổi sinh hoạt tại CLB Cha mẹ và VTN/TN về sức khỏe sinh sản/sức khỏe tình dục xã Sông Hinh (huyện Sông Hinh) - Ảnh: T.DIỆU
Năm 2006, Trung tâm CGFED triển khai thí điểm dự án “Nâng cao kiến thức, kỹ năng và năng lực của VTN/TN, cha mẹ và cộng đồng về giới, quyền SKSS/sức khỏe tình dục (SKTD) và phòng chống HIV-AIDS ở khu vực nông thôn Việt Nam” tại xã Xuân Thọ 1 (TX Sông Cầu). Và mô hình sinh hoạt Câu lạc bộ Cha mẹ và VTN/TN về SKSS/SKTD (sau đây gọi là CLB) là trọng tâm trong dự án này. Ban chủ nhiệm CLB gồm 5 thành viên là cán bộ ngành Dân số, GD-ĐT và tổ chức Đoàn, Hội Phụ nữ, Hội Nông dân. Hội viên tham gia sinh hoạt CLB là cha mẹ và VTN/TN. Cùng một nội dung nhưng nhóm cha mẹ sinh hoạt riêng với nhóm VTN/TN. Mô hình tỏ ra hiệu quả, thu hút nhiều bạn trẻ tham gia và được Chi cục DS-KHHGĐ nhân rộng. Thêm vào đó, giáo trình giáo dục giới tính của Trung tâm CGFED đã giúp VTN có được kiến thức, hiểu biết vững chắc về khám phá cơ thể, bảo vệ sức khỏe bản thân; giải quyết được những băn khoăn về thể chất và tinh thần ở tuổi dậy thì. Đây là giáo trình được đánh giá khoa học và thiết thực nên ngành GD-ĐT Phú Yên đã đưa vào giảng dạy cho học sinh khối lớp 8, 9, 10, 11 trong các trường học trên địa bàn tỉnh năm học 2013-2014.
Nhưng đến nay, 42 CLB ở 40 xã đang đứng trước nguy cơ “phá sản” khi dự án của Trung tâm CGFED kết thúc vào cuối năm 2013. Ông Nguyễn Hữu Khả, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ TX Sông Cầu cho biết: TX Sông Cầu là địa phương đầu tiên ra đời mô hình CLB này và nhân rộng lên thành 14 CLB. Không còn nguồn kinh phí hỗ trợ từ Trung tâm CGFED nên các CLB chỉ hoạt động cầm chừng bằng nguồn kinh phí từ chương trình mục tiêu quốc gia về chăm sóc SKSS/KHHGĐ. Và 14 CLB trên địa bàn TX Sông Cầu phải đổi tên thành CLB SKSS/SKTD và KHHGĐ nhằm “tranh thủ” kinh phí từ chương trình này để duy trì hoạt động.
Anh Nguyễn Hồng Kỳ, Chủ nhiệm CLB SKSS/SKTD và KHHGĐ thôn Chánh Nam, xã Xuân Thọ 1 (TX Sông Cầu) bày tỏ: “Trong thời gian còn nguồn hỗ trợ của tổ chức CGFED, CLB sinh hoạt rất sôi nổi 1 lần/tháng. Ban chủ nhiệm thường xuyên được tập huấn phương pháp, kỹ năng quản lý CLB; nội dung chuyên sâu nên mỗi thành viên đều nắm chắc kỹ năng sinh hoạt, nhiệt tình trong việc duy trì đảm bảo các buổi sinh hoạt thu hút đông đảo bạn trẻ tham gia. Tuy nhiên, sau khi kết thúc dự án của tổ chức CGFED, kinh phí bị cắt giảm dẫn đến hoạt động sa sút, kém hiệu quả”.
Từ giữa năm 2013 đến nay, các CLB ở huyện Tuy An vẫn chưa tổ chức được buổi sinh hoạt nào. “Các VTN/TN tham gia sinh hoạt CLB thu thập được nhiều kiến thức chăm sóc SKSS và rất tự tin trong giao tiếp, ứng xử với các tình huống liên quan đến vấn đề giới tính. Tôi rất tiếc nếu các CLB bị “quên” như hiện nay”, ông Nguyễn Anh Thi, Giám đốc Trung tâm DS-KHHGĐ huyện Tuy An cho biết.
Theo Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, nguy cơ lớn nhất ảnh hưởng đến việc duy trì sinh hoạt CLB là thành viên ban chủ nhiệm các CLB thường xuyên thay đổi, nhiều người chưa qua tập huấn, thiếu kiến thức và yếu về năng lực quản lý điều hành. Vì thế, cùng với tâm lý e ngại của VTN ở một số địa phương thì sự lơ là của ban chủ nhiệm trở thành nguyên nhân chính khiến chất lượng các buổi sinh hoạt ngày càng giảm sút.
Theo ông Vũ Ngọc Dững, Phó chi cục trưởng Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh, giải pháp trước mắt để củng cố hoạt động CLB là ngành Dân số tỉnh sẽ có những khóa tập huấn nâng cao kiến thức SKSS, kỹ năng điều hành cho Ban chủ nhiệm các CLB. Ngoài ra, Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh sẽ đẩy mạnh hoạt động của Đề án tư vấn và kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân nhằm tạo sự chuyển biến đồng bộ trong nhận thức của VTN/TN về SKSS/SKTD; phối hợp với các ban ngành, đoàn thể thực hiện chương trình chăm sóc SKSS VTN/TN; xây dựng website dân số Phú Yên, tạo diễn đàn SKSS VTN/TN.
Chi cục DS-KHHGĐ tỉnh cũng đã kiến nghị với với Trung tâm CGFED tiếp tục hỗ trợ Phú Yên tài liệu, kỹ thuật, tổ chức các lớp tập huấn nâng cao kiến thức năng lực quản lý, điều hành CLB.
DIỆU ANH
