Sau 15 năm thực hiện công tác giảm nghèo, chúng ta đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, song vẫn còn nhiều khó khăn, bất cập trong việc xây dựng chính sách, tổ chức thực hiện, đánh giá kết quả và một số công việc khác liên quan tới công tác giảm nghèo.
Mô hình trồng cây cao su giảm nghèo bền vững ở Sông Hinh - Ảnh: K.CHI
Thứ nhất, chính sách giảm nghèo hiện nay quá nhiều, đôi khi có sự trùng lắp, chồng chéo. Chính sách thực hiện còn cào bằng, chưa thể hiện tính đặc thù của từng nhóm dân cư, vùng miền, đối tượng, nhất là nhóm các chính sách dân tộc. Đồng thời còn mang tính ngắn hạn, hỗ trợ là chính, hiệu quả chưa cao, chưa khuyến khích được người nghèo vươn lên, chưa huy động được sức mạnh của cộng đồng tham gia xây dựng kế hoạch, chính sách, đóng góp nguồn lực, giám sát thực hiện. Chính sách giảm nghèo mới chỉ nhằm vào đối tượng nghèo trong cộng đồng mà chưa khuyến khích người khá, người giàu trong cộng đồng tham gia vào công tác giảm nghèo, những mô hình người giàu làm kinh tế để thu hút dẫn dắt người nghèo chưa nhiều.
Thứ hai, nguồn lực bố trí chưa thực sự đáp ứng yêu cầu, đến nay vẫn còn một số chính sách đã thực hiện xong trong cộng đồng nhưng chưa bố trí nguồn lực. Ví dụ: Thủ tục vay vốn để xây nhà đã hoàn thành nhưng nguồn hỗ trợ chưa có, hoặc chưa kịp thời.
Thứ ba, chính sách khó lồng ghép, triển khai chậm, huy động cộng đồng chưa được nhiều, sự tổng hợp nguồn lực cho giảm nghèo từ Trung ương tới địa phương chưa thống nhất, chưa xác định một cách minh bạch, rõ ràng.
Thứ tư, công tác tổ chức thực hiện còn quá nhiều đầu mối quản lý, chỉ đạo thực hiện, cần gọn vào đầu mối. Ban chỉ đạo giảm nghèo một số địa phương chỉ đạo chưa có hiệu quả, sự phối hợp giữa các ngành chưa tốt. Công tác rà soát, bình xét hộ nghèo một số nơi làm chưa chặt chẽ, còn nảy sinh nhiều thắc mắc, khiếu kiện. Việc xác định hộ nghèo dựa trên sự tính toán, đánh giá chưa đảm bảo theo tiêu chí hướng dẫn mà chủ yếu nặng về bình xét trên cơ sở thống nhất của cộng đồng và chính quyền cơ sở sẽ có sự chủ quan. Việc rà soát hộ nghèo hằng năm còn nhiều tiêu chí chưa trả lời được.
Thời gian tới, theo sự chỉ đạo của Ban chỉ đạo Trung ương, chúng ta cần tập trung làm tốt một số nhiệm vụ trọng tâm sau:
Trong giai đoạn 2013-2016, các bộ, ngành và địa phương cần tập trung chỉ đạo rà soát, tổng rà soát lại đồng bộ các chính sách, xem chính sách nào còn phù hợp, chính sách nào cần sửa đổi, bổ sung hoặc dừng thực hiện, không để chồng chéo, trùng lắp về chính sách để khắc phục, điều chỉnh… nhằm rút gọn cả về chính sách và văn bản chính sách.
Giảm hỗ trợ cho không, tăng cường hỗ trợ có điều kiện và cho vay để nâng cao tính chủ động vươn lên của hộ nghèo, giảm thiểu sự trì trệ, ỷ lại. Tập trung chính sách, nguồn lực cho những vùng nghèo nhất, vùng đồng bào dân tộc, miền núi, biên giới… là những vùng rốn nghèo, mục tiêu hướng tới để giải quyết nhanh và bền vững.
Thay đổi cách lập kế hoạch, phải bắt đầu từ cơ sở và tăng cường phân cấp mạnh. Cần tiếp tục phân cấp cho các địa phương, nâng cao năng lực cho đội ngũ làm công tác giảm nghèo. Tăng cường kiểm tra thực hiện chính sách giảm nghèo.
Khuyến khích người nghèo vươn lên, giải quyết tâm lý không muốn thoát nghèo của một bộ phận người dân, tập trung huy động được sự tham gia của cộng đồng.
Thực hiện tốt 2 nhóm vấn đề: chính sách giảm nghèo và Chương trình mục tiêu quốc gia Giảm nghèo. Chính sách giảm nghèo được các bộ, ngành tham gia. Ngành LĐ-TB-XH là cơ quan thường trực, điều phối, kiểm tra, đánh giá… Các địa phương phải tăng cường vai trò của cơ quan thường trực để gắn kết với các sở, ngành và làm công tác tham mưu có hiệu quả.
Năm 2014, các địa phương tập trung rà soát các chính sách, đối tượng hộ nghèo, thoát nghèo, tái nghèo từ 2005 đến nay để đóng góp ý kiến với Ban chỉ đạo Trung ương, phục vụ công tác đánh giá giữa kỳ và các đoàn giám sát của Quốc hội.
NGUYỄN TRỌNG ĐÀM
Thứ trưởng Bộ LĐ-TB-XH
