Diễn biến của dịch bệnh sốt xuất huyết (SXH) ở Việt Nam nói chung và Phú Yên nói riêng trong những năm qua rất đáng lo ngại. Số vụ dịch, số người mắc bệnh, đặc biệt là số ca bệnh nặng đang có xu hướng tăng lên ở nhiều địa phương trong cả nước. Mặc dù ngành Y tế đã triển khai nhiều giải pháp quyết liệt để ngăn chặn SXH, nhưng hiệu quả vẫn chưa được như mong muốn.
Cần kiểm tra đổ bọ gậy mỗi ngày - Ảnh: T.THỦY
Ngay từ đầu năm, ngành Y tế Phú Yên và các địa phương đã triển khai các biện pháp ngăn chặn SXH. Công tác giám sát dịch tễ, giám sát côn trùng, phun thuốc diệt muỗi, khống chế ca bệnh... được chú trọng đáng kể. Hoạt động vệ sinh môi trường, diệt bọ gậy được tiến hành khá thường xuyên nhưng tình hình SXH vẫn đáng báo động. Để tìm câu giải đáp cho vấn đề này có ý nghĩa rất lớn trong khống chế dịch bệnh, cũng như hạn chế đến mức thấp nhất tử vong do SXH gây ra.
Theo các chuyên gia, SXH năm nay diễn biến khá phức tạp trên nhiều địa phương trong cả nước, đặc biệt cả 4 týp vi rút dengue đều có thể gây bệnh. Đây là một trong những điều gây khó khăn cho công tác phòng, chống cũng như điều trị SXH. Trước mắt, để khống chế và đi đến dập tắt SXH, chúng tôi thiết nghĩ trên cơ sở dịch tễ của SXH, mỗi người, mỗi gia đình, mỗi cộng đồng dân cư tùy theo điều kiện của mình để phòng, chống SXH. Theo cơ chế SXH chỉ xảy ra khi hội đủ các điều kiện: có nguồn lây; có véc tơ truyền bệnh (muỗi truyền bệnh); có khối cảm nhiễm (người lành bị muỗi đốt).
Hiện nay, hầu hết các địa phương của tỉnh Phú Yên đều là vùng lưu hành SXH (có bệnh nhân bị SXH hoặc có người lành mang vi rút, đây chính là nguồn lây). Vì vậy khi có biểu hiện sốt cao đột ngột, kèm theo các triệu chứng như mệt mỏi, đau nhức mình mẩy, người bệnh phải đến ngay cơ sở y tế để khám và điều trị. Các nhân viên y tế khi tiếp nhận bệnh nhân có các triệu chứng trên, việc đầu tiên phải hướng tới là SXH để có các biện pháp xử trí thích hợp.
Hoạt động vệ sinh môi trường sống, diệt bọ gậy là một trong những biện pháp hết sức quan trọng góp phần thành công của phòng, chống SXH. Với thông điệp “không có bọ gậy, không có SXH”, bởi vì vi rút dengue (vi rút gây SXH) chỉ được truyền qua người lành do muỗi Ades Aegypti (muỗi vằn) đốt. Muỗi vằn là loại muỗi có đặc tính sinh học là đẻ trứng vào nơi có nước sạch, trứng muỗi vằn sau vài ngày sẽ thành lăng quăng (bọ gậy), sau 7 đến 10 ngày thành muỗi trưởng thành có thể hút máu và đốt người. Bên cạnh đó muỗi vằn sống trong nhà, hay đậu vào những nơi tranh tối, tranh sáng và đốt người vào ban ngày, những nơi treo quần áo, tủ áo quần, buồng ngủ... là những vị trí lý tưởng cho muỗi vằn sinh sống. Song song với đặc tính sinh học trên của muỗi vằn, bán kính di chuyển của muỗi vằn là từ 120 đến 200m cách nơi cư trú của muỗi. Từ những đặc tính trên của muỗi vằn, chúng ta có thể triển khai diệt muỗi hiệu quả. Các biện pháp diệt muỗi cần được thực hiện tại các hộ gia đình, các cộng đồng dân cư như sau:
Loại bỏ các dụng cụ chứa nước trong các hộ gia đình cũng như ở nơi công cộng: lấp các vũng nước đọng sau các trận mưa; khai thông hệ thống thoát nước; đổ nước trong các bồn hoa, chậu cảnh, các dụng cụ có thể chứa nước (lốp ô tô, vỏ dừa, các mảnh vỡ có chứa nước...); tổ chức các đợt vệ sinh công cộng, vệ sinh đường phố, đổ nước trong các bồn hoa công cộng (đây chính là nơi muỗi thường đẻ trứng, nhưng ít người chú ý), các thùng, phi chứa nước trong các công trình đang thi công. Huy động cộng đồng dân cư, lực lượng học sinh, sinh viên tham gia vệ sinh môi trường, diệt bọ gậy thường xuyên để không có muỗi. Các cộng đồng dân cư, ban ngành, đoàn thể cần chủ động triển khai ngay các biện pháp diệt muỗi hiệu quả theo hướng dẫn của cơ quan chuyên môn.
Tại các hộ gia đình và mỗi người dân phải thực hiện tốt các biện pháp chống muỗi đốt như: dùng nhang xua muỗi, vợt muỗi, mặc áo quần dài, ngủ trong mùng kể cả ban ngày. Chế độ ăn uống sinh hoạt điều độ để nâng cao sức đề kháng, ăn nhiều hoa quả, rau xanh, ăn uống đủ dinh dưỡng…
Chung tay diệt bọ gậy để dập tắt SXH là nghĩa vụ, trách nhiệm của mỗi người.
BS NGUYỄN VINH QUANG
Giám đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên
