Tăng huyết áp (THA) làm tăng nguy cơ các tổn thương não do thiếu máu não và thoái hóa, dẫn đến tử vong hoặc các biến chứng nặng nề về thể chất và hành vi ở các bệnh nhân. Các biến chứng não ở bệnh nhân THA rất đa dạng: từ đột qụy (do tắc mạch não hoặc xuất huyết não), đến xơ vữa mạch não, thiểu năng trí tuệ...
Bệnh tăng huyết áp dễ dẫn đến tai biến mạch máu não - Ảnh: T.THỦY
Có tới một nửa số bệnh nhân bị đột qụy là do THA trực tiếp gây ra. Huyết áp càng cao thì nguy cơ đột qụy càng lớn. Tuy nhiên, báo cáo mới nhất của các nhà khoa học Anh cho thấy, so với bệnh THA đơn thuần, sự biến động của con số huyết áp còn nguy hiểm hơn và rất dễ gây ra đột qụy. Vì vậy, các nhà khoa học khuyến cáo rằng trong quá trình điều trị bệnh THA, không chỉ chú trọng đến việc giảm con số huyết áp mà quan trọng hơn cần phải quan tâm đến sự ổn định của các con số huyết áp. Ở các nước công nghiệp, đột qụy là nguyên nhân của khoảng 12% số ca tử vong, đặc biệt là ở người cao tuổi. Mỗi năm, ước tính có khoảng 150.000 người ở Anh bị đột qụy trong đó chủ yếu là ở độ tuổi dưới 65, phần lớn là hậu quả của tai biến mạch máu não để lại. Ở các nước đang phát triển, tỉ lệ này còn cao hơn nhiều, do số người bị THA rất cao, tỉ lệ bệnh nhân biết mình bị THA và được điều trị lại thấp. Do vậy, với người trên 40 tuổi, mỗi lần đi khám tổng quát đều cần được đo huyết áp, và nếu không THA, thì hàng năm cũng nên đo lại ít nhất 1 lần. Nếu huyết áp cao thì dự phòng đột qụy bằng cách uống thuốc hạ huyết áp theo hướng dẫn của bác sĩ, nên có máy đo huyết áp trong nhà để tự kiểm tra thường xuyên. Nhiều người Việt Nam có thói quen tai hại là chỉ uống thuốc khi cảm thấy khó chịu, nếu trong người thấy khỏe mạnh là tự ý bỏ thuốc không uống nữa. Nên nhớ bệnh THA là bệnh mãn tính, phải uống thuốc hàng ngày, muốn bỏ thuốc phải đo huyết áp cẩn thận và xin ý kiến bác sĩ. Có nhiều người huyết áp rất cao nhưng trong người cảm thấy bình thường, cơn đột qụy xảy ra giống như sét đánh giữa lúc trời quang mây tạnh, là do mình chủ quan không theo dõi và dự phòng từ trước.
Đột qụy thường xảy ra đột ngột với rất ít dấu hiệu báo trước. Những dấu hiệu cảnh báo cơn đột qụy như: gặp khó khăn trong việc nói hoặc hiểu người khác; đột nhiên bị đau đầu dữ dội, choáng váng, mất tri giác, ngủ gà hoặc hôn mê; bị yếu đột ngột ở một phần cơ thể; đột nhiên nhìn mờ hoặc nhìn nhòe, có thể chỉ bị ở một bên mắt; tiểu tiện không tự chủ hoặc bí tiểu hoàn toàn.
Khi thấy bất cứ dấu hiệu nào như kể trên, người nhà bệnh nhân phải gọi xe cấp cứu ngay lập tức. Việc thăm khám và điều trị cần hết sức khẩn trương, đặc biệt trong khoảng 3 giờ đầu tiên. Trong khi chờ xe cấp cứu, người nhà cần để bệnh nhân nằm yên, nới rộng quần áo, theo dõi sắc mặt, nhịp thở. Nếu bệnh nhân nôn cần để đầu nghiêng sang một bên, dùng tay lấy các chất nôn từ mũi và miệng bệnh nhân. Nếu bệnh nhân co giật cũng cần để bệnh nhân nằm nghiêng, đề phòng bệnh nhân cắn vào lưỡi bằng cách dùng khăn vải quấn quanh một chiếc đũa hay cán muỗng đặt giữa hai hàm răng của bệnh nhân.
QUỐC HỘI
(tổng hợp theo Chương trình Mục tiêu Quốc gia Phòng, chống THA)
