Cao huyết áp là bệnh lý khá phổ biến và đang có xu hướng gia tăng. Đây là bệnh lý mãn tính, gây nhiều biến chứng nguy hiểm, có khi đe dọa đến tính mạng của con người nếu không được chăm sóc và điều trị tốt.

Người bị cao huyết áp nên tập thể dục nhẹ nhàng   - Ảnh: T.THỦY

 

Hiện nay, các thuốc điều trị cao huyết áp rất đa dạng, phong phú, nhờ đó đã giảm đáng kể các biến chứng do bệnh cao huyết áp gây ra. Tuy nhiên, cho đến nay, người bị bệnh cao huyết áp phải điều trị suốt đời và phải tuân thủ chế độ sinh hoạt, tập luyện, sử dụng thuốc hợp lý. Xuất phát từ cơ chế bệnh sinh của bệnh cao huyết áp nên khi điều trị cho bệnh nhân, bên cạnh việc kê đơn thuốc, người thầy thuốc còn đề nghị bệnh nhân phải tuân thủ chế độ luyện tập, chế độ ăn uống, sinh hoạt theo hướng dẫn.

Luyện tập như thế nào, thời gian tập luyện bao nhiêu là phù hợp - đó là điều băn khoăn của nhiều bệnh nhân bị bệnh cao huyết áp.

Biện pháp luyện tập đóng vai trò khá quan trọng, bởi vì khi luyện tập sẽ làm cho người bệnh có sức chịu đựng cao hơn, khả năng co giãn của hệ thống mạch máu tốt hơn, lượng máu đến tưới ở tế bào nhiều hơn… Nhưng nếu tập luyện quá sức lại có tác dụng ngược, làm tăng gánh nặng cho tim, hệ mạch máu co giãn quá mức, tế bào tiêu thụ nhiều oxy trong khi lượng máu đem oxy đến không đủ… sẽ gây nên các tai biến nguy hiểm. Còn nếu tập quá ít thì không hiệu quả.

Người bị cao huyết áp cần tập thể dục, thể thao đều đặn, nhưng không phải môn nào cũng tập được, không phải tập càng nhiều càng tốt mà phải tập vừa với sức mình, vừa với sức chịu đựng của hệ thống tim mạch, nhưng cũng không nên tập ít quá hay nhẹ quá. Để biết thế nào là vừa sức mình, người cao huyết áp thấy bắt đầu ra mồ hôi là vừa. Phải chú ý rằng, khi tập, người cao huyết áp phải mặc đủ ấm vào mùa đông và mặc thoáng mát vào mùa hè để lấy “tiêu chuẩn” ra mồ hôi đánh giá mức tập vừa đủ. Tuy nhiên, để biết tập thể dục như thế nào là vừa và đủ thì phải tùy thuộc vào từng người bệnh, từng lứa tuổi. Theo kinh nghiệm của một số bệnh nhân và khuyến cáo của các chuyên gia tim mạch, người bị cao huyết áp chỉ nên tập mỗi ngày từ 20-30 phút, mỗi động tác nên làm 2-3 lần là vừa sức. Cũng có người khuyên rằng cách tốt nhất để xem tập đã vừa sức chưa là đếm mạch cổ tay (mạch quay) xem mạch đập bao nhiêu lần. Tiêu chuẩn đánh giá “vừa sức” khi tập theo độ tuổi như sau: người từ 40-49 tuổi, mạch 120 lần/phút; người từ 50-59 tuổi, mạch 110 lần/phút; người từ 60-69 tuổi, mạch 100 lần/phút; người trên 70 tuổi, mạch 90 lần/phút. Đối với người trên 60 tuổi, nên đếm mạch trước và sau khi tập, nếu sau khi tập mà mạch tăng 20 lần/phút so với trước khi tập là vừa sức. Còn khi tập mà thấy mệt, khó thở hay đau ngực thì đã quá sức, phải ngừng tập, nghỉ ngơi để hôm sau tập tiếp. Người cao huyết áp không nên tham gia thi đấu bất cứ môn thể thao nào vì phải chịu nhiều áp lực cả thể lực và tinh thần, những sức ép này gây hại cho hệ tim mạch.

Mỗi buổi tập nên khởi động từ từ các khớp toàn thân, từ đầu, cổ, tay, hông, đầu gối, cổ chân… để cơ thể thích nghi rồi mới tập. Kết thúc buổi tập cũng không nên ngồi nghỉ ngay, mà nên chạy chậm dần rồi chuyển sang đi bộ và cuối cùng mới nghỉ. Khởi động từ từ và kết thúc từ từ là yêu cầu nhất thiết phải tuân theo để đảm bảo an toàn và hiệu quả của việc tập luyện đối với người cao huyết áp.

Những môn thể thao thích hợp cho người cao huyết áp là những môn thể thao nhẹ, ít gắng sức như bơi lội, chơi bóng bàn, cầu lông. Còn thể dục phù hợp với người cao huyết áp như đi bộ, tập yoga, chạy bộ nhẹ nhàng… Tập các động tác tại chỗ như lắc tay, chân, uốn mình… cũng có tác dụng lưu thông khí huyết, tăng sức chịu đựng của hệ thống tim mạch.

Tập thể dục thể thao, ngoài tác dụng rèn luyện thể lực còn tạo ra bầu không khí vui tươi cùng bạn tập, tạo nên tâm lý thoải mái, sảng khoái giữa các bạn tập với nhau, từ đó giảm được các stress tâm lý như lo âu, buồn chán…, giúp người cao huyết áp có cuộc sống thọ hơn, chất lượng cuộc sống cao hơn.

BS Nguyễn Vinh Quang

Giám  đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên