Bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường, đặc biệt là tiểu đường týp II đang có xu hướng tăng nhanh ở nhiều quốc gia, trong đó có Việt
Mặc dầu tiểu đường là một bệnh nguy hiểm, nhưng nếu được theo dõi và điều trị tốt thì người bệnh vẫn chung sống “ hòa bình” và tuổi thọ giảm không đáng kể so với người không bệnh. Mục tiêu của kiểm soát bệnh ở từng bệnh nhân là làm thế nào để duy trì đường huyết ở mức an toàn. Với người bình thường, mức đường huyết lúc đói là 80-110 mg/dl, nếu đường huyết lúc đói trên 126 mg/dl hoặc ở mức 200mg/dl vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày thì được chẩn đoán là mắc bệnh tiểu đường.
Để duy trì mức đường huyết an toàn người bệnh phải thực hiện các biện pháp phối hợp như: vận động thân thể (đi bộ, chơi thể thao…) 30 phút /ngày; chế độ ăn hợp lý (giảm đường và các chất tạo đường, tăng cường hoa quả, rau xanh…); sử dụng thuốc hạ đường huyết theo chỉ định của thầy thuốc. Thông thường theo dõi mức đường trong máu có hiệu quả bệnh nhân cần làm xét nghiệm đường máu lúc đói, trước bữa ăn, sau bữa ăn 2 giờ và trước khi đi ngủ. Thực tế cho thấy, rất ít bệnh nhân theo dõi mức đường huyết đúng như hướng dẫn, nên có những thời điểm đường huyết cao mà người bệnh không biết.
Vậy làm thế nào để biết người bệnh kiểm soát mức đường huyết? Đó là xét nghiệm HbA1c. Người ta ví HbA1c là “chỉ báo vàng trong kiểm soát bệnh tiểu đường”. Haemoglobin (Hb) là một trong những thành phần cấu tạo nên tế bào hồng cầu của máu, có vai trò vận chuyển oxy trong máu. Bình thường luôn có sự gắn kết của đường trong máu với Hb của hồng cầu. HbA1c chiếm phần lớn ở người lớn, nó đại diện cho trình trạng gắn kết của đường trên Hb hồng cầu. Sự hình thành của HbA1c xảy ra chậm 0,05% trong ngày, và tồn tại trong suốt đời sống 120 ngày của hồng cầu và thay đổi sớm nhất trong vòng 4 tuần lễ. Xét nghiệm HbA1c cho biết mức đường huyết trung bình của người bệnh trong 2- 3 tháng vừa qua. Đây là xét nghiệm tốt nhất để theo dõi sự kiểm soát đường huyết, giúp người bệnh và bác sĩ điều trị đánh giá được đường huyết có kiểm soát tốt hay không trong thời gian vừa qua.
Bình thường HbA1c chiếm 4-6% trong toàn bộ Hb. Khi HbA1c tăng trên bình thường 1% tương ứng với giá trị đường huyết của người bệnh tăng lên 30mg/dl hay 1,7mmol/l. Khi HbA1c tăng trên 10% cho thấy đường huyết của bệnh nhân trong thời gian qua kiểm soát kém. Khi HbA1c nhỏ hơn 6,5% cho thấy bệnh nhân được kiểm soát đường huyết tốt.
Theo tiến sĩ Nguyễn Khoa Diệu Vân, Phó Trưởng khoa Nội tiết Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), HbA1c chỉ cần giảm 1%, bệnh nhân đã bớt được 43% nguy cơ cắt cụt chi, 37% nguy cơ suy thận, mù mắt và giảm đáng kể các biến chứng khác như nhồi máu cơ tim, đột quỵ… Tiến sĩ Vân cũng khuyên nên đi xét nghiệm HbA1c ba tháng một lần và bệnh nhân không cần nhịn đói trước khi xét nghiệm. Ở Phú Yên, hiện nay đã có Phòng khám Đa khoa Đức Tín làm được xét nghiệm này.
Bác sĩ NGUYỄN VINH QUANG
Giám đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên
