Bệnh tiểu đường (TĐ), đặc biệt là TĐ type II hiện đang có xu hướng gia tăng ở nhiều quốc gia. Các chuyên gia y tế cảnh báo rằng tại nhiều nước ở châu Á và châu Phi, số người bị TĐ sẽ tăng gấp ba lần trong vòng 20 năm tới. Riêng ở Việt Nam tỷ lệ người bị TĐ chiếm khoảng 3 – 4% dân số, trong đó TĐ type II chiếm trên 90%. Nguyên nhân dẫn đến bệnh TĐ tăng tại các nước đang phát triển là do các nước này đã du nhập lối sống phương tây như ăn nhiều chất béo và ít vận động. Ngoài ra trình độ chẩn đoán đã có nhiều tiến bộ nên giúp phát hiện nhiều bệnh nhân tiểu đường.

Bệnh TĐ gây nhiều biến chứng cho tim mạch, não, thận, mạch máu, mắt, hôn mê do đường huyết quá cao, hạ đường huyết  (do điều trị hạ đường huyết không kiểm soát tốt)….trong phạm vi bài viết này chúng tôi xin đề cập đến một số biến chứng nguy hiểm nhất ở bệnh nhân tiểu đường.

Hai biến chứng nguy hiểm nhất là bệnh mạch vành và tai biến mạch máu não. Ở bệnh nhân TĐ, nguy cơ mắc các bệnh lý này cao gấp đôi so với người khoẻ mạnh. Nguy cơ tử vong do bệnh mạch vành ở bệnh nhân tiểu đường cũng cao hơn người bình thường hai lần.

BỆNH MẠCH VÀNH:  

Các dấu hiệu chính của bệnh là xuất hiện cơn đau thắt ngực ( khi bệnh nhân làm việc gắng sức ) và nhồi máu cơ tim. Có những trường hợp, bệnh nhân không hề biết mình bị tiểu đường; chỉ khi bị cơn đau thắt ngực hoặc nhồi máu cơ tim, các khám nghiệm lâm sàng và cận lâm sàng mới cho thấy họ có bệnh tiểu đường từ lâu.

Tiên lượng bệnh lý mạch vành ở bệnh nhân tiểu đường là rất xấu do thường có suy tim, suy thận kèm theo. Do đó, việc điều trị cũng gặp nhiều khó khăn, nhất là khi sử dụng Insulin trên bệnh nhân có suy thận. Ngoài ra ở bệnh nhân tiểu đường, tổn thương trên mạch vành thường rải rác và ảnh hưởng nhiều đến các nhánh nhỏ, gây khó khăn cho việc thực hiện thủ thuật nong mạch vành và làm cầu nối động mạch.

Để phòng ngừa biến chứng mạch vành, cần kiểm soát chặt chẽ lượng đường trong máu bằng cách thường xuyên dùng thuốc hạ đường huyết, đồng thời điều trị có hệ thống các rối loạn chuyển hoá chất béo đi kèm, ngừng hút thuốc lá, giảm cân nặng…

TAI BIẾN MẠCH MÁU NÃO: 

Tai biến này có thể diễn ra từ từ, cũng có thể đột ngột gây hôn mê và liệt nửa người ngay. Tổn thương hay gặp nhất là hẹp hoặc tắc động mạch cảnh do những mảng xơ vữa. Trước khi tai biến xảy ra, bệnh nhân thường có những biểu hiện thiếu máu não như quên, chóng mặt, tri giác không được tốt…

Khi có nghi ngờ tai biến mạch máu não, bác sĩ khám bệnh sẽ cho người bệnh đi làm siêu âm DOPPLER mạch máu vùng cổ ( đây là xét nghiệm tốt nhất để đánh giá các tổn thương của mạch máu vùng này), từ đó có hướng điều trị thích hợp. Bệnh nhân tiểu đường có thể phòng ngừa tai biến trên bằng cách sử dụng Aspirin liều thấp từ 80 – 160 mg mỗi ngày.

BẤT LỰC: 

Đây là biến chứng không phải nguy hiểm cuả bệnh tiểu đường, nhưng tiềm ẩn sau nó, theo các nhà khoa học Italy, còn là căn bệnh mạch vành  thầm lặng.

Mối quan hệ giữa rối loạn cương dương và các bệnh tim mạch từng được nhắc đến trong một số công trình nghiên cứu, song tới nay sự ràng buộc này chưa bao giờ được đánh giá trong bối cảnh của bệnh tiểu đường. Hơn nữa, khi chẩn đoán bệnh mạch vành, bệnh tiểu đường chưa phải là dấu hiệu đáng tin cậy nhất, “ Cần phải xét thêm chứng rối loạn cương dương” tiến sĩ Carmine Gazzaruso của bệnh viện Maugeri Foundation ( Italy) đã khẳng định như  thế.

Gazzaruso và cộng sự đã tìm hiểu hơn 100 nam bệnh nhân tiểu đường mắc thêm bệnh mạch vành và trên 100 bệnh nhân tiểu đường khác không bị bệnh tim. Nhóm nghiên cứu nhận thấy, 33,8% nhóm mắc bệnh mạch vành gặp trắc trở trong “ chuyện ấy”, trong khi tỷ lệ này ở nhóm có sức khoẻ tim mạch bình thường chỉ là 4,7%. Có nhiều yếu tố khác dẫn đến căn bệnh mạch vành thầm lặng, song đối với những người bị tiểu đường, chứng rối loạn cương dương có thể xem là yếu tố chẩn đoán đáng tin cậy, Gazzaruso kết luận. Do vậy trong điều trị, bệnh nhân tiểu đường bị rối loạn cương dương cần được đánh giá thêm về nguy cơ phát triển bệnh mạch vành để phòng ngừa tối đa tình trạng dùng thuốc không hiệu quả.

BS NGUYỄN VINH QUANG