Ho ra máu không phải là bệnh mà là một triệu chứng của nhiều bệnh. Ho ra máu có thể xảy ra đột ngột, người bệnh cảm thấy khó thở nhẹ hoặc sau khi hoạt động mạnh, sau khi ăn nhiều, nói nhiều, xúc cảm mạnh, thay đổi thời tiết đột ngột, hoặc trong giai đoạn hành kinh.
Ngay trước khi ho, người bệnh có cảm giác nóng trong ngực, khó thở nhẹ, ngứa trong họng rồi ho. Sau đó người bệnh khạc ra máu tươi lẫn bọt. Cần phân biệt ho ra máu với nôn ra máu, chảy máu cam, chảy máu trong miệng.
Trong số các nguyên nhân ho ra máu thì lao phổi là nguyên nhân thường gặp nhất. Máu đỏ tươi, thường có đuôi khái huyết (người bệnh còn khạc ra máu vài ngày nữa vì lượng máu còn đọng lại trong phế quản phổi). Cần làm xét nghiệm đờm để tìm vi khuẩn lao, chụp x quang phổi và làm phản ứng nội bì (xét nghiệm IDR) để tìm phản ứng của cơ thể với lao.
Hai nguyên nhân nữa từ đường hô hấp cần phải để ý đến là giãn phế quản thể khô và ung thư phổi mà trên lâm sàng cũng hay gặp. Đó cũng là lý do nhiều bệnh nhân vào khoa lao mà không phải lao phổi. Trong bệnh giãn phế quản người bệnh ho ra máu thường ở thể trung bình, tái phát nhiều lần, kéo dài trong nhiều năm. Để chẩn đoán bệnh này, chụp x quang là quan trọng nhất bao gồm chụp phim phổi không chuẩn bị và chụp nhuộm phế quản bằng thuốc cản quang lipiodol. Trong ung thư phổi ho ra máu rất ít, lẫn với đờm thường ho về buổi sáng và trong nhiều ngày. Để chẩn đoán ung thư phổi cần chụp phim phổi thẳng, nghiêng; chụp cắt lớp điện toán, nội soi phế quản; sinh thiết phổi qua thành ngực, qua phế quản để tìm tế bào ung thư.
Một nguyên nhân khác cũng hay gặp là bệnh hẹp van hai lá. Người bệnh ho ra máu kèm khó thở. Cần khám lâm sàng nghe tim và quan trọng là siêu âm tim để chẩn đoán chính xác hẹp van hai lá.
Ngoài các nguyên nhân trên còn một số nguyên nhân cũng có thể gây ho ra máu nhưng ít gặp hơn là: áp xe phổi, nhồi máu phổi, xuất huyết giảm tiểu cầu sử dụng thuốc chống đông không kiểm soát…Tóm lại khi có triệu chứng ho ra máu không nên vội vàng kết luận bệnh nhân bị lao phổi mà cần quan tâm tới một số nguyên nhân khác để tránh chẩn đoán sai, chẩn đoán chậm.
BS LƯƠNG TẤN THOẠI
(Khoa nội B Bệnh viện Đa khoa Phú Yên)
