Bướu cổ là một bệnh khá phổ biến trong cộng đồng, mặc dù hiện nay tỉ lệ mắc đã giảm nhiều do việc sử dụng muối iốt thay cho muối thường trong chế biến thức ăn hằng ngày, và các chương trình điều trị dự phòng. Nhiều người khi mắc bướu cổ thường băn khoăn có nên mổ cắt bỏ hay không và liệu việc mổ có giải quyết dứt điểm bệnh bướu cổ.
Bướu cổ là sự lớn bất thường của tuyến giáp, một cơ quan nhỏ nằm trước khí quản, ngay vùng cổ phía trước. Về bệnh học có hai loại bướu cổ: bướu giáp đơn và bướu giáp Basedow (cường giáp) hay nói theo cách phổ thông là bướu thường và bướu độc.
Bướu giáp đơn có 2 dạng hơi khác nhau:
- Bướu giáp lan tỏa: sờ thấy mềm, cổ hơi bè ra, ranh giới không rõ. Tiến triển chậm, lành tính, ít khi phát triển thành bướu độc. Nguyên nhân do trong thức ăn, nước uống hằng ngày thiếu iốt, bổ sung iốt bằng cách dùng muối iốt thay cho muối thường trong chế biến thức ăn sẽ làm cho bướu ngừng lớn và có thể nhỏ lại. Điều trị bằng nội tiết tố tuyến giáp (Thyroxine), liều bổ sung trong thời gian dài cũng có tác dụng tương tự.
Một số trường hợp bướu không rõ nguyên nhân (y học tạm cho là có yếu tố sinh bướu nội sinh), dùng muối iốt hoặc thuốc không kết quả. Bướu đơn, có thể mổ khi quá lớn (nhìn thẳng phía trước hoặc nhìn từ xa đã thấy rõ bướu) trông mất thẩm mỹ hoặc gây chèn ép (khó ăn, khó thở, khó nói).
- Bướu thể nhân: sờ chắc hơn, ranh giới rõ, có thể có một hoặc nhiều nhân. Bướu thường lớn nhanh, có thể phát triển trở thành bướu độc hoặc ác tính hóa. Người ta khuyên nên mổ sớm vì phẫu thuật lúc này khá nhẹ nhàng. Nếu để phát triển thành bướu độc thì phải uống thuốc trước rồi mới mổ được. Vài trường hợp bướu bị ác tính hóa thì phải mổ sớm, sau đó dùng hóa trị liệu và xạ trị.
Một số trường hợp bướu vẫn tái phát sau phẫu thuật.
Với bướu giáp Basedow, bướu thường lan tỏa, mềm, ranh giới không rõ. Kèm theo người bệnh có nhiều triệu chứng cường giáp: cảm thấy nóng, dễ cáu gắt, sút cân, mệt mỏi, run tay, ra nhiều mồ hôi, lồi mắt,… Điều trị chủ yếu bằng các thuốc kháng giáp trong nhiều năm. Nếu uống thuốc trong nhiều tháng không cải thiện được tình trạng bệnh, có thể chỉ định phẫu thuật cắt bỏ một phần tuyến giáp hoặc chiếu xạ bằng iốt phóng xạ. Sau phẫu thuật, nhiều trường hợp vẫn phải tiếp tục uống thuốc.
Phẫu thuật cắt bướu cổ không để lại hậu quả gì, tất nhiên vài phần trăm những tai biến không mong muốn trong phẫu thuật có thể gây hậu quả xấu như suy giáp, mất giọng nói.
BS ĐOÀN VĂN HẢI
