Vitamin A là một trong những vitamin cần thiết cho sự phát triển và duy trì sức khỏe của cơ thể. Nó đóng vai trò quan trọng trong nhiều quá trình hóa sinh và chức năng của cơ thể, bao gồm tăng cường thị lực, hỗ trợ hệ thống miễn dịch, tham gia vào quá trình tái tạo tế bào, duy trì sức khỏe da và tóc, thúc đẩy sự phát triển của xương và răng.
Cơ thể không tự sản xuất được vitamin A, do đó việc bổ sung vitamin A thông qua chế độ ăn uống đa dạng và cân bằng là vô cùng quan trọng. Vitamin A được chia thành hai dạng chính là retinol (dạng tự nhiên) và carotenoid (dạng provitamin A). Retinol (nguồn động vật) là dạng chính mà cơ thể sử dụng để thực hiện các chức năng sinh lý, trong khi carotenoid (nguồn thực vật) được cơ thể chuyển hóa thành retinol trong quá trình tiêu hóa.
Một số thực phẩm giàu vitamin A mà bạn có thể tăng cường trong chế độ ăn hàng ngày, gồm: Gan động vật (là nguồn giàu vitamin A, đặc biệt là gan bò, gan gà và gan cá); một số loại cá như cá hồi, cá tuyết, cá trích, cá thu và cá mòi (rất giàu retinol); sữa và các sản phẩm từ sữa (có chứa một lượng vitamin A nhất định); trứng (lòng đỏ trứng là một nguồn protein bổ sung và cung cấp vitamin A ở dạng retinol); các loại rau củ quả có màu vàng, cam, đỏ, xanh đậm (chứa tiền vitamin A, đặc biệt là beta-caroten như cà rốt, bí ngô, khoai lang, đu đủ, gấc, cà chua, ớt chuông, cải xoăn, cải bó xôi, rau ngót, bông cải xanh).
Lượng vitamin A cần thiết mỗi ngày cho cơ thể tùy theo độ tuổi, giới tính và tình trạng sức khỏe. Liều lượng vitamin A cần thiết hàng ngày được khuyến nghị là khoảng 700-900 microgam (mcg) cho người trưởng thành. Ví dụ: Mỗi ngày người trưởng thành có thể ăn 2 củ cà rốt hoặc cà chua hoặc ăn một chén rau lá xanh đậm (khoảng 150g) như rau cải xoăn, cải bó xôi là cung cấp đủ vitamin A.
Đối với trẻ em, chế độ ăn thông thường không cung cấp đủ vitamin A, vì trẻ em không thích hoặc ăn không đủ lượng rau củ quả, chế độ ăn không đa dạng hoặc vấn đề tiêu hóa, hấp thu của trẻ kém, hoặc trẻ hay mắc bệnh nhiễm khuẩn, nhiễm giun sán cũng làm cơ thể thiếu hụt vitamin A. Thiếu hụt vitamin A ở trẻ em dưới 5 tuổi có thể gây nên các vấn đề sức khỏe nghiêm trọng, như mắt khô, mù lòa, suy giảm miễn dịch, suy dinh dưỡng và có thể dẫn đến tử vong. Vì vậy, ba mẹ và người chăm sóc trẻ nên lưu ý bổ sung thực phẩm giàu vitamin A cho trẻ và tham gia đầy đủ các chiến dịch bổ sung vitamin A do Bộ Y tế phát động hàng năm.
Ngoài ra, vì vitamin A là một loại vitamin tan trong dầu, nên khi ăn thức ăn có chứa vitamin A cần kết hợp với chất béo (các loại dầu thực vật, dầu cá, các loại hạt dinh dưỡng…) để tăng khả năng hấp thụ và sử dụng vitamin A tốt nhất.
Tóm lại, vitamin A đóng vai trò quan trọng trong nhiều khía cạnh của sức khỏe cơ thể. Để đảm bảo cơ thể nhận đủ vitamin A cũng như các vi chất khác, hãy có một chế độ ăn đa dạng và cân đối. Các nguồn cung cấp vitamin A như gan, sữa, trứng, rau củ, trái cây có màu vàng, cam và xanh lục.
Tuy nhiên, việc tiêu thụ quá nhiều vitamin A có thể gây ngộ độc, có thể gây tổn hại gan, gây ra các triệu chứng như buồn nôn, mệt mỏi, đau đầu và thậm chí có thể để lại di chứng lâu dài. Đặc biệt lưu ý đối với phụ nữ có thai. Vì vậy, hãy luôn tuân thủ tiêu thụ vitamin A hàng ngày theo khuyến nghị và tham vấn ý kiến từ chuyên gia dinh dưỡng nếu cần thiết để đảm bảo sức khỏe tốt nhất.
TS LƯU KIM LỆ HẰNG
(Trường cao đẳng Y tế Phú Yên)
