Bộ Y tế vừa ban hành hướng dẫn tạm thời giám sát và phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ. Theo tài liệu chuyên môn này, virus gây bệnh đậu mùa khỉ là một loại virus DNA sợi đôi, hiện có hai nhánh virus gồm nhánh Trung Phi và nhánh Tây Phi; nhánh Trung Phi thường gây bệnh nặng hơn và có khả năng lây lan nhanh hơn.
Bệnh đậu mùa khỉ (monkeypox) là bệnh lây truyền từ động vật sang người. Việc lây truyền từ người sang người khi tiếp xúc trực tiếp gần, lây qua vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn lớn của đường hô hấp và qua tiếp xúc với các đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Sự lây truyền có thể xảy ra qua nhau thai từ mẹ sang thai nhi hoặc qua tiếp xúc gần trong và sau khi sinh.
Thời gian ủ bệnh thường từ 6-13 ngày, nhưng có thể dao động từ 5-21 ngày. Triệu chứng có thể khác nhau tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, nhưng tương tự như bệnh đậu mùa. Các triệu chứng thường thấy là sốt, đau đầu, đau cơ, đau lưng, sưng hạch bạch huyết, ớn lạnh, mệt mỏi, phát ban có thể nhìn giống như mụn nước xuất hiện trên mặt, bên trong miệng hoặc ở các bộ phận khác của cơ thể. Bệnh có thể tự khỏi trong vòng 2-3 tuần.
Theo Tổ chức Y tế thế giới (WHO), tỉ lệ tử vong khi mắc bệnh theo thống kê trước đây dao động từ 0-11% và cao hơn ở trẻ nhỏ. Theo Trung tâm Kiểm soát bệnh tật Hoa Kỳ, tỉ lệ tử vong do bệnh đậu mùa khỉ liên quan đến nhóm virus nhánh Tây Phi là 1% và có thể cao hơn ở những người bị suy giảm miễn dịch.
Tài liệu chuyên môn của Bộ Y tế hướng dẫn giám sát, phòng bệnh, các biện pháp xử lý ổ dịch… Biện pháp phòng bệnh không đặc hiệu là tránh tiếp xúc gần gũi với người mắc hoặc nghi mắc bệnh đậu mùa khỉ; tránh tiếp xúc trực tiếp với những vết thương hở, dịch cơ thể, giọt bắn và các vật dụng, đồ dùng bị nhiễm mầm bệnh. Che miệng và mũi khi ho hoặc hắt hơi; rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn ngay sau khi ho, hắt hơi. Không khạc nhổ bừa bãi nơi công cộng. Thường xuyên rửa tay bằng xà phòng và nước sạch hoặc dung dịch sát khuẩn tay. Người có triệu chứng phát ban cấp tính không rõ nguyên nhân kèm theo một hoặc nhiều triệu chứng nghi ngờ cần liên hệ với cơ sở y tế để được theo dõi, tư vấn kịp thời, đồng thời cần tự cách ly, tránh tiếp xúc gần với người khác. Người đến các quốc gia/vùng lãnh thổ có lưu hành dịch bệnh đậu mùa khỉ cần tránh tiếp xúc với động vật có vú (chết hoặc sống) như: động vật gặm nhấm, thú có túi, động vật linh trưởng có thể chứa virus đậu mùa khỉ; khi trở về Việt Nam cần chủ động khai báo với cơ quan y tế địa phương để được tư vấn. Đảm bảo an toàn thực phẩm; sống lành mạnh, tăng cường vận động thể lực, nâng cao sức khỏe…
Biện pháp phòng bệnh đặc hiệu là tiêm vắc xin. Một số nghiên cứu cho thấy vắc xin đậu mùa trước đây có hiệu quả nhất định trong việc phòng chống bệnh đậu mùa khỉ. Một số ít quốc gia đã phê duyệt sử dụng vắc xin phòng bệnh đậu mùa/đậu mùa khỉ thế hệ mới (thế hệ 2, 3) để sử dụng phòng, chống bệnh đậu mùa khỉ.
Từ tháng 5/2022 đến nay, dịch bệnh diễn biến bất thường. Ngày 23/7, WHO công bố dịch bệnh này là tình trạng khẩn cấp về sức khỏe cộng đồng quốc tế. Tính đến ngày 15/8, hơn 35.000 ca mắc tại 92 quốc gia đã được ghi nhận, trong đó có 12 trường hợp tử vong. Một số quốc gia gần với Việt Nam như Thái Lan, Singapore, Đài Loan (Trung Quốc), Hàn Quốc, Trung Quốc, Nhật Bản đã ghi nhận ca bệnh. Đến ngày 21/8, Việt Nam vẫn chưa ghi nhận trường hợp bệnh đậu mùa khỉ.
QUỲNH NHƯ
