Phú Yên là địa phương chịu ảnh hưởng khí hậu nhiệt đới, mùa hè thường nóng bực, nhiệt độ có khi lên trên 38-39oC. Đây cũng là quãng thời gian thường phát sinh nhiều bệnh dịch trong năm. Nhiều người nuôi chó để thả chạy rông, nhất là ở vùng nông thôn, là những nguy cơ tiềm tàng gây bệnh dại cho người khi bị chó cắn. Vì vậy mỗi người cần phải có ý thức trong phòng chống bệnh dại.
Khi bị chó cắn, nếu không tiêm phòng thì không yên tâm, còn tiêm phòng thì có thực sự cần thiết khi con chó cắn mình vẫn bình thường…Sau đây chúng tôi đưa ra một số tư vấn để mọi người biết và có thể áp dụng trong điều kiện thực tế.
Khi bị chó cắn, cần chú ý thực hiện các biện pháp sau:
Tiến sĩ Đinh Kim Xuyến, Phó chủ nhiệm Chương trình phòng chống bệnh dại khuyến cáo: khi bị súc vật nghi dại cắn, cần sơ cứu và đến các điểm tiêm phòng. Sau khi khám kỹ, bác sĩ sẽ chỉ định là tiêm vắc-xin hay không. Sẽ phải tiêm ngay nếu:
- Con vật lên cơn hoặc có biểu hiện nghi dại.
- Vết cắn ở đầu, mặt, cổ, đầu chi, bộ phận sinh dục, kể cả khi chỉ bị sây sát nhẹ.
- Có nhiều vết cắn nguy hiểm, sâu.
- Không theo dõi được con vật.
- Tại nơi bị cắn có súc vật bị dại.
Trong các trường hợp sau, bác sĩ sẽ không tiêm mà do bệnh nhân theo dõi con vật trong 15 ngày:
- Vết cắn nhẹ, xa não.
- Con vật vẫn sống bình thường khỏe mạnh.
- Không phát hiện bệnh dại ở súc vật trong khu vực.
Cũng theo tiến sĩ Xuyến, nhiều trường hợp chó cắn ngoài quần bò, tuy trên da vẫn có vết xước nhưng cũng không cần tiêm vì không bị virus xâm nhập. Trong thời gian theo dõi, nếu con vật bị ốm, bỏ ăn, chết, mất tích hay bị bán, mổ thịt thì cần đi tiêm. Sau 15 ngày, nó vẫn sống khỏe mạnh thì có thể yên tâm.
Một số điều lưu ý khi chó, mèo cắn:
- Có cần đi tiêm không nếu bị chó mèo đã tiêm phòng dại cắn? Chưa ai dám khẳng định súc vật đã tiêm phòng thì không bị bệnh dại. Vì vậy, bệnh nhân vẫn phải xử trí tại chỗ vết thương ngay và đến các điểm tiêm dại để được bác sĩ khám và chỉ định cụ thể.
- Cách xử trí tại chỗ như thế nào? Rửa ngay thật kỹ vết thương bằng xà phòng đặc, nước muối đặc, dội nước sạch nhiều lần, bôi chất sát khuẩn như cồn và iốt đậm đặc nhằm sát khuẩn, giảm thiểu lượng virus dại ở vết thương. Không làm dập nát vết thương và chỉ khâu trong 3-5 ngày.
- Chó, mèo con mới đẻ có thể mắc bệnh dại không? Nếu chó và mèo mẹ không được tiêm phòng dại thì con chúng có nguy cơ nhiễm virus này sau đẻ vài tuần.
- Có thể làm thịt chó, mèo dại để ăn không? Khi con vật đã bị dại thì trong tuyến nước bọt và các dây thần kinh đều có virus dại, các bộ phận khác cũng có thể chứa virus nên rất nguy hiểm. Tuyệt đối không dùng làm thức ăn cho người và gia súc.
- Thuốc nam có chữa được bệnh dại? Không. Biện pháp duy nhất để cứu người bị súc vật dại cắn là tiêm vắc-xin và huyết thanh dại càng sớm càng tốt. Khi đã lên cơn thì bệnh nhân chắc chắn sẽ tử vong.
Vì vậy mỗi người, mỗi gia đình, cộng đồng dân cư cần lưu ý để đề phòng căn bệnh này bằng các biện pháp như: không nên thả rông chó mèo; khi để chó ra ngoài cần đeo rọ mõm; đặc biệt cần tiêm chủng ngừa dại cho chó, mèo theo quy định của cơ quan thú y. Các cơ quan chức năng cần có chế tài đủ mạnh đối với những người không thực hiện các quy định về an toàn khi nuôi chó, mèo. Khi bị chó cắn cần đến các cơ sở y tế để được tư vấn cụ thể. Hiện nay ở Phú Yên, các Trung tâm Y tế dự phòng huyện, tỉnh đều có triển khai dịch vụ tiêm phòng vac xin dại.
BS NGUYỄN VINH QUANG
Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên
