Để đạt được mục tiêu 90% số người nhiễm HIV biết được tình trạng nhiễm HIV, việc quan trọng là phải mở rộng cơ sở xét nghiệm và đa dạng hóa các hình thức xét nghiệm để mọi người dân có thể dễ dàng tiếp cận.
Là một chủ doanh nghiệp tư nhân, anh H thường xuyên phải tiếp khách. Sau những màn rượu, bia, anh và các đối tác thường sa đà vào “tăng 2”, “tăng 3”. Một lần anh có quan hệ tình dục không được bảo vệ với một tiếp viên ngay tại quán karaoke. Sau đó là chuỗi ngày lo lắng ập đến với H khi anh biết tin trong số những cô gái tiếp viên hôm đó có người nhiễm HIV. H gọi điện hỏi bạn bè làm trong lĩnh vực phòng, chống HIV/AIDS và được tư vấn đi xét nghiệm HIV. Anh tìm đến một phòng xét nghiệm HIV, được cán bộ y tế tư vấn và xét nghiệm HIV miễn phí. Kết quả của anh là âm tính. Vẫn chưa yên tâm, 3 tháng sau H đi xét nghiệm lại. Kết quả đã khẳng định anh không nhiễm HIV.
Xét nghiệm HIV là một việc rất đơn giản, dễ thực hiện và nhanh chóng giải tỏa tâm lý của mỗi người sau khi có hành vi nguy cơ lây nhiễm HIV cao.
ThS Võ Hải Sơn, Trưởng Phòng Giám sát HIV (Cục Phòng, chống HIV/AIDS) khẳng định: Chưa bao giờ việc xét nghiệm HIV lại dễ dàng như lúc này. Để người dân có thể thuận tiện tiếp cận, Cục Phòng, chống HIV/AIDS đã triển khai hệ thống các phòng xét nghiệm rộng khắp cả nước. Bên cạnh đó, cơ quan chuyên môn cũng tổ chức dịch vụ xét nghiệm sàng lọc HIV lưu động tại các khu vực trọng điểm về HIV, ngoài ra còn có xét nghiệm HIV không chuyên do các tổ chức cộng đồng thực hiện.
Để thực hiện công việc này, các cơ quan chuyên môn đã tập huấn và nâng cao năng lực cho tổ chức cộng đồng về kỹ năng tư vấn và thực hiện các kỹ thuật xét nghiệm đơn giản. Các tổ chức cộng đồng sẽ tiếp cận nhóm nguy cơ cao để làm xét nghiệm HIV. Mặt khác, việc xét nghiệm HIV còn được thực hiện bởi nhân viên y tế thôn bản. Cơ quan chuyên môn lựa chọn các địa bàn trọng điểm về HIV, tập huấn cho nhân viên y tế thôn bản về kỹ năng tư vấn và thực hiện kỹ thuật xét nghiệm HIV đơn giản. Nhân viên y tế thôn bản sẽ tiếp cận những người có nguy cơ cao tại các làng bản của họ để xét nghiệm sàng lọc HIV.
Những năm gần đây, Cục Phòng, chống HIV đã đẩy mạnh việc truyền thông dịch vụ tự xét nghiệm HIV. Sinh phẩm để xét nghiệm HIV qua nước bọt (tương tự như que thử thai) hoặc qua máu trích từ đầu ngón tay (như thử đường máu) do cơ quan chuyên môn cung cấp cho những người có hành vi nguy cơ cao, hoặc vợ, bạn tình của người nhiễm HIV để họ tự làm xét nghiệm. Nếu kết quả xét nghiệm HIV dương tính, họ sẽ thông báo cho nhân viên tiếp cận cộng đồng, nhân viên y tế để được giới thiệu đến cơ sở y tế, tiếp tục làm xét nghiệm khẳng định HIV và đăng ký điều trị bằng ARV. Ngoài ra, cơ quan chuyên môn sẽ tiến tới cung cấp thêm dịch vụ tự xét nghiệm HIV qua các quầy thuốc hoặc các siêu thị khi có đủ điều kiện...
Các cơ quan chuyên môn và cung cấp dịch vụ của hệ thống y tế công lập tiếp tục tăng cường dịch vụ xét nghiệm HIV, tăng cường phát hiện nhiễm HIV, tầm soát nhiễm HIV cho những người sống ở các địa bàn trọng điểm HIV và phụ nữ mang thai; sàng lọc HIV cho một số nhóm bệnh nhân thường có tỉ lệ nhiễm HIV cao như bệnh nhân lao, bệnh lây truyền qua đường tình dục, viêm gan B, C; mở rộng dịch vụ xét nghiệm HIV cho các xã phường trọng điểm về HIV để cung cấp dịch vụ xét nghiệm cho người dân một cách thuận lợi nhất.
ThS Sơn nói: Cùng với việc mở rộng cơ sở xét nghiệm và đa dạng hóa các hình thức xét nghiệm, Cục Phòng, chống HIV/AIDS rất coi trọng việc mở rộng mạng lưới phòng xét nghiệm được phép khẳng định HIV tuyến huyện. Để các phòng xét nghiệm được phép khẳng định HIV dương tính, Cục Phòng, chống HIV/AIDS với sự hỗ trợ của dự án Quỹ Toàn cầu đã đầu tư trang thiết bị và nâng cao năng lực cán bộ y tế, đảm bảo đủ điều kiện thực hiện xét nghiệm khẳng định HIV dương tính. Việc mở rộng phòng xét nghiệm khẳng định tuyến huyện sẽ giúp rút ngắn thời gian trả kết quả xét nghiệm khẳng định, tránh mất dấu người nhiễm HIV sau xét nghiệm HIV dương tính, tăng tỉ lệ kết nối thành công người nhiễm HIV đến cơ sở điều trị ARV.
HÀ AN
