Trong cơ thể người, não tôi đây phải đảm nhiệm nhiều công việc nặng nề nhất, lại phải chịu nhiều tác động nhất. Các bạn thử nghĩ xem, các cơ quan trong cơ thể người không hoạt động hay hoạt động không bình thường là trách nhiệm thuộc về tôi. Tôi không hoạt động đố tim, phổi hoạt động được, mà hai bạn tim, phổi không hoạt động thì cơ thể “tiêu” rồi chứ còn gì! Còn nếu tôi hoạt động thất thường sẽ dẫn đến vô vàn trục trặc cho các bạn bè khác trong cơ thể.

Ảnh minh họa

Não tôi lại rất nhạy cảm với sự thay đổi của môi trường cả bên trong lẫn bên ngoài. Các bạn biết không, thời tiết thay đổi thì tôi phải tăng cường làm việc để duy trì sự bình thường của các bạn. Các bạn mệt hay làm việc nhiều lại bắt tôi phải làm sao để các bạn đảm bảo sức khỏe, khi đó tôi lại phải điều chỉnh. Mà cơ thể chúng ta có biết bao nhiêu cơ quan, hệ cơ quan, mỗi hệ cơ quan lại có nhiều bộ phận liên kết với nhau, phối hợp duy trì sự sống và làm việc. Công việc điều phối các cơ quan, hệ cơ quan trong cơ thể người chúng ta hết sức phức tạp, nhiệm vụ sống còn này cũng phải do tôi đây gánh vác. Tôi phải điểu khiển hoạt động của 206 xương trong bộ xương người, trên 600 cơ vận để tạo nên hệ vận động của cơ thể. Chỉ cần tôi mệt mỏi hay hỏng hóc, coi như các bạn phải yếu vận động, thậm chí chỉ nằm tại chỗ mà thiên hạ gọi một từ khó nghe đó là “liệt”.

Khi tôi trục trặc trong điều chỉnh, ngay lập tức các bạn bị trục trặc, thậm chí xung đột với nhau. Ví dụ nhé, chỉ cần tôi lo lắng, căng thẳng lập tức tim mạch tăng hoạt động, tim đập nhiều, mạnh hơn, mạch nhanh dẫn đến áp lực thành mạch tăng. Nếu tôi không biết điều chỉnh hoặc không thể điều chỉnh thì dẫn đến tình trạng tăng huyết áp. Hay khi người ta ăn uống thực phẩm lạ, tôi lại không làm tốt chức năng kích thích hệ miễn dịch làm cho họ bị đau bụng (co cơ trơn), tiêu chảy, tôi cũng gánh phần trách nhiệm. Họ ăn cay, nóng, nhiều chất kích thích làm cho dạ dày co bóp nhiều gây đau, tăng tiết nhiều dịch vị gây loét dạ dày - tá tràng cũng là do tôi chỉ huy dây phế vị hoạt động tồi. Tôi không kể thêm nữa vì việc của tôi nhiều lắm, nặng nề lắm...

Não tôi quan trọng như vậy nên cấu trúc cũng hết sức phức tạp, cho đến nay dám chắc loài người cũng chưa hiểu hết về tôi. Nói ngắn gọn để các bạn hiểu: Tôi là phần tạo nên hệ thần kinh. Hệ thần kinh có 2 phần là thần kinh trung ương và thần kinh ngoại biên. Thần kinh trung ương bao gồm não và tủy sống, thần kinh ngoại biên là các dây thần kinh và hạch ngoại biên. Trong não tôi gồm các bộ phận như đại não, trung não và tiểu não..., có hằng hà sa số trung tâm điều phối hoạt động trong cơ thể. Thần kinh ngoại biên bao gồm các dây thần kinh, dây thần kinh lại có các thần kinh vận động chỉ huy hoạt động của cơ vân và các thần kinh chỉ huy hoạt động của cơ trơn (cơ trơn tạo nên các lớp giữa của các tạng, các thành, các ống trong cơ thể), gọi là thần kinh thực vật bao gồm giao cảm và đối giao cảm. Như vậy chỉ cần não tôi có vấn đề là cả cơ thể bị trục trặc đấy các bạn ạ, trong khi vóc dáng nhỏ bé của tôi rất dễ bị tổn thương.

Trọng lượng của tôi chỉ bằng 2% trọng lượng của cơ thể, nhưng tôi lại cần lượng oxy bằng 20% tổng lượng oxy cần thiết của cơ thể. Điều này làm cho tôi rất khó xoay xở, nhất là khi thiếu oxy. Hơn nữa, não tôi được tạo nên chủ yếu là lipide (thiên hạ hay gọi là mỡ), tạo nên các tế bào thần kinh, các sợi thần kinh. Mà các bạn biết đó, kẻ thù của não tôi nói riêng và cơ thể nói chung là các gốc tự do (do bên ngoài tác động vào hoặc được sinh ra trong cơ thể người từ quá trình chuyển hóa). Oái ăm thay, các gốc tự do theo quy luật cân bằng điện tử không thể tồn tại tự do mà nó phải lấy điện tử ở các tế bào khác, mà tổ chức dễ lấy nhất là tổ chức có cấu tạo tế bào mỡ. Não tôi được cấu tạo 60% là mỡ nên tôi bị tấn công đầu tiên bởi gốc tự do. Hơn nữa, tế bào thần kinh của tôi trời sinh ra bao nhiêu thì trong quá trình sống của cơ thể chỉ mất đi chứ không tái tạo thêm nên tôi càng ngày càng già đi chứ không có gì thay thế. Hàng ngày, hàng giờ não tôi đã phải chống chọi với bao nguy hiểm từ bên ngoài lẫn bên trong như vậy làm sao tôi không mệt mỏi cho được!

Chưa hết, tôi lại còn bị ông chủ của chúng ta hàng ngày bắt làm việc đến mức tối đa, nghĩ ra biện pháp này biện pháp nọ để làm giàu, để thỏa mãn cái tôi của họ. Nhiều ông chủ có sở thích “tấp” rượu, bia vô tội vạ, thức khuya, thuốc lá hút cả gói... thì làm sao tôi chịu nổi. Các bạn biết không, chỉ một xị rượu đã hủy hàng triệu tế bào thần kinh của não tôi đấy nhé!

Não tôi tâm sự với các bạn, chỉ mong rằng các bạn cùng với tôi “đấu tranh” để cho ông chủ của chúng ta hiểu và giảm bớt áp lực cho tôi: đừng lo lắng quá mức; thư giãn bằng cách lao động, sinh hoạt hợp lý; vui chơi giải trí sau khi làm việc căng thẳng; phải tập thể dục hay chơi thể thao 45-60 phút mỗi ngày; ăn uống cũng phải điều độ, căn cứ vào nhu cầu của chúng ta để ăn uống, cần chú ý đặc biệt đến vệ sinh an toàn thực phẩm; không hút thuốc lá. Đặc biệt là ông chủ phải hạn chế “dô dô”, “trăm phần trăm” để chúng ta không bị nhiễm độc; biết cân bằng tâm lý trong mọi tình huống, giúp cho tôi cũng như các bạn đỡ tổn thương... Có như vậy, tôi và các bạn cùng nhau giúp ông chủ của chúng ta có cuộc sống đầy ý nghĩa.

BS NGUYỄN VINH QUANG

Giám đốc Trung tâm TTGDSK Phú Yên