Sự lan truyền: Sốt rét lây truyền chủ yếu thông qua các vết đốt của muỗi Anopheles. Sự lan truyền mạnh hơn ở những nơi mà tuổi thọ muỗi dài hơn và những nơi mà muỗi thích đốt máu người chứ không phải là loài động vật khác.

Sự lan truyền cũng phụ thuộc vào điều kiện khí hậu có thể ảnh hưởng đến số lượng và sự tồn tại của muỗi. Khả năng miễn dịch của con người là một yếu tố quan trọng, đặc biệt là ở người trưởng thành trong vùng có điều kiện lan truyền trung bình hoặc nặng.

Các triệu chứng: Sốt rét là một căn bệnh gây sốt cấp tính. Ở một cá nhân không có miễn dịch, các triệu chứng xuất hiện trong vòng 7 ngày hoặc dài hơn (thường là 10 đến 15 ngày) sau khi muỗi bị nhiễm bệnh đốt người. Các triệu chứng đầu tiên là sốt, đau đầu, ớn lạnh và ói mửa có thể là nhẹ và khó khăn để ghi nhận như bệnh sốt rét. Nếu không được điều trị trong vòng 24 giờ, sốt rét P.falciparum có thể tiến triển thành bệnh nặng và thường dẫn đến tử vong. Trẻ em bị sốt rét nặng thường có triệu chứng thiếu máu nặng, suy hô hấp liên quan đến nhiễm toan chuyển hóa hoặc sốt rét thể não.

Ai là đối tượng nguy cơ? Khoảng 1/2 dân số thế giới có nguy cơ mắc bệnh sốt rét; hầu hết các trường hợp mắc bệnh sốt rét và tử vong xảy ra ở vùng cận Saharan châu Phi. Trong năm 2013, 97 quốc gia và vùng lãnh thổ có sự lan truyền bệnh sốt rét. Nhóm quần thể có nguy cơ đặc biệt bao gồm trẻ em trong khu vực có sự lan truyền ổn định nhưng chưa được phát triển miễn dịch bảo vệ chống lại các thể bệnh trầm trọng nhất; phụ nữ mang thai không có miễn dịch khi bị bệnh sốt rét gây ra tỉ lệ sẩy thai cao và có thể dẫn đến tử vong mẹ...

Chẩn đoán và điều trị: WHO khuyến cáo rằng tất cả các trường hợp nghi ngờ mắc bệnh sốt rét cần được xác nhận bằng cách sử dụng các xét nghiệm chẩn đoán dựa trên ký sinh trùng (hoặc kính hiển vi hoặc test chẩn đoán nhanh) trước khi tiến hành điều tra, kết quả xác nhận ký sinh trùng có thể có trong vòng 15 phút hoặc ít hơn.

Dự phòng: Phòng chống vector là cách chính để giảm sự lây truyền bệnh sốt rét ở cấp cộng đồng, là sự can thiệp duy nhất có thể làm giảm lây truyền bệnh sốt rét từ mức rất cao đến gần bằng không. Có 2 hình thức phòng chống vector hiệu quả trong một loạt các tình huống: Màn tẩm hóa chất tồn lưu lâu dài và phun hóa chất tồn lưu trong nhà.

Vắcxin chống bệnh sốt rét: Hiện tại không có vắc xin được cấp phép chống lại bệnh sốt rét hay bất kỳ ký sinh trùng sốt rét nào ở người. Một nghiên cứu vắc xin chống lại P.falciparum được gọi là RTS,S/AS01 là tiên tiến nhất.

MINH TUẤN (tổng hợp)