- Alô, bác sĩ Q phải không ạ?

- Vâng, tôi đây.

- Dạ con!

- Có gì con cứ nói, tôi nhẹ nhàng nhắc.

- Con sợ lắm bác sĩ ơi, mấy ngày nay con chỉ muốn chết thôi!

Dù qua điện thoại, nhưng tôi vẫn cố gắng động viên, khích lệ để cháu kể ra nỗi lo sợ đang mắc phải. Tôi sẽ không nêu đầy đủ cuộc tư vấn giúp cháu thoát được nỗi lo mà theo cháu “chỉ muốn chết cho xong”, nhưng có lẽ qua câu chuyện này nhiều cháu vị thành niên, thanh niên (VTN, TN) gặp trường hợp tương tự có thể áp dụng để giải quyết trường hợp của riêng mình.

Nội dung cuộc tư vấn qua điện thoại giữa tôi và cháu bé có thể tóm tắt như sau: Cháu đang là học sinh THPT. Nhân dịp đi cắm trại cùng lớp, cháu và bạn trai có quan hệ tình dục, nhưng chỉ ở bên ngoài (theo lời cháu), nhưng đến kỳ kinh nguyệt lại chậm mất mấy ngày làm cháu mất ăn, mất ngủ. Cháu có lên mạng tìm kiếm thông tin về thụ thai và các biện pháp tránh thai nhưng không hiểu nên cháu rất lo lắng. Cháu băn khoăn không biết việc cháu và bạn trai “cọ sát bên ngoài” liệu có mang thai?

Tôi tư vấn cho cháu về sinh lý của sự thụ thai; điều kiện cần và đủ để thụ thai; các dấu hiệu, biện pháp phát hiện thai nghén; cách xử lý khi mang thai ngoài ý muốn, đồng thời hướng dẫn cho cháu theo dõi sau 5 đến 6 ngày rồi báo lại để tôi hướng dẫn tiếp theo. Quả nhiên, 4 ngày sau cháu gọi lại với giọng nói hết sức mừng rỡ báo với tôi là cháu đã hành kinh.

Thực tế hiện nay, sự bùng nổ thông tin, đa dạng hóa về truyền thông nói chung, truyền thông sức khỏe sinh sản nói riêng nên VTN, TN có kiến thức về sức khỏe sinh sản tốt hơn so với trước đây. Nhiều VTN, TN đã có quan hệ tình dục khá sớm. Tuy nhiên, từ kiến thức đến kỹ năng thực hành là một khoảng cách khá xa. Gần đây, trên phạm vi cả nước nói chung, khu vực miền Trung nói riêng trường hợp VTN,TN mang thai ngoài ý muốn xảy ra không ít, có trường hợp các em đã tìm đến hành vi tiêu cực, đó là những tiếng chuông cảnh báo để chúng ta có cách nhìn thực tế hơn và hướng dẫn cho các em có kỹ năng tốt hơn về sức khỏe sinh sản.

Trong năm 2007, chúng tôi có tiến hành nghiên cứu đề tài “Nghiên cứu kiến thức về một số biện pháp tránh thai của học sinh, sinh viên trong các trường cao đẳng và trung cấp chuyên nghiệp của tỉnh Phú Yên”. Kết quả khá bất ngờ như sau: Chỉ có 30,5% học sinh, sinh viên biết được thời gian dễ thụ thai trong vòng kinh; 15,8% học sinh, sinh viên biết tránh thai dựa vào vòng kinh; 4,3% học sinh, sinh viên biết biện pháp tránh thai khẩn cấp. Tuy nhiên trong số hiểu biết về các biện pháp tránh thai thì tỉ lệ mô tả đúng cách thực hiện biện pháp tránh thai rất thấp: chỉ có 20,4% học sinh, sinh viên biết sử dụng đúng thuốc uống tránh thai; 25,8% học sinh, sinh viên nói đúng cách sử dụng thuốc tránh thai khẩn cấp....

Qua cuộc tư vấn và với kết quả nghiên cứu trên, chúng tôi thiết nghĩ trong hoạt động truyền thông về sức khỏe sinh sản nói chung, sức khỏe tình dục nói riêng cho VTN, TN cần thực hiện đầy đủ, cụ thể hơn. Bên cạnh cung cấp kiến thức, cần rèn luyện thêm các kỹ năng cần thiết cho các em. Song song với truyền thông trên các phương tiện thông tin đại chúng để chuyển đổi nhận thức thì hoạt động truyền thông trực tiếp thông qua hình thức sinh hoạt câu lạc bộ, thảo luận nhóm, tư vấn cần chú trọng nhiều hơn nữa. Vừa trang bị kiến thức, vừa huấn luyện cho VTN, TN nhất là nữ có các kỹ năng tự bảo vệ mình, kỹ năng từ chối, kỹ năng kiềm chế ham muốn, kỹ năng giải tỏa lo âu, kỹ năng xử lý khi có sự cố... là rất cần thiết.

BS NGUYỄN VINH QUANG

Giám đốc Trung tâm Truyền thông giáo dục sức khỏe Phú Yên