Xa quê 35 năm trong đó có 26 năm gắn bó với núi Nhạn - sông Đà, tình cảm đó chính là mạch nguồn, là cảm hứng để anh viết nên những tác phẩm về đất và người Phú Yên thân yêu. Anh là nhà báo Nguyễn Hoài Sơn, người được giới cầm bút và các nhà nghiên cứu ở địa phương hay nói vui là “Trai đất Tổ nặng tình đất Phú”.

Nhà báo Nguyễn Hoài Sơn - Ảnh: H.H.THẾ

Nguyễn Hoài Sơn sinh ra và lớn lên ở huyện Thanh Ba (Phú Thọ). Như bao bạn cùng trang lứa, tuổi thơ của anh gắn liền với những ngày tháng cắp sách đến trường, những đợt lớp học di tản tránh bom của giặc Mỹ thời chiến tranh, những chiều cùng bạn bè chăn bò, thả diều trên cánh đồng quê hay những trò chơi ú tìm trong rừng cọ, đồi chè, những đêm trốn học bài để xem hội hát xoan bị bố “đét” mấy roi… Ký ức ấy đọng lại trong anh và trở thành dấu ấn khó phai.

Sau ngày đất nước thống nhất, chiến tranh biên giới Tây Nam diễn ra, anh lên đường nhập ngũ, tham gia chiến đấu gần 5 năm ở chiến trường Campuchia (1978-1983). Phục viên với những vết thương trên thân thể, Nguyễn Hoài Sơn tiếp tục ôn thi và đậu vào Trường đại học tổng hợp TP Hồ Chí Minh niên khóa 1983-1986. Sau khi tốt nghiệp đại học, anh từ TP Hồ Chí Minh đi tàu ra Phú Yên thăm người bà con lấy chồng tập kết, sau giải phóng miền Nam theo chồng về quê sinh sống ở xã Hòa Mỹ Đông (Tây Hòa). Chuyến đi đó với anh thật nhiều kỷ niệm. Cuối năm 1986, Nguyễn Hoài Sơn quyết định xin về công tác tại huyện Tuy Hòa (cũ).

Thấm thoắt đã gần 30 năm gắn bó với vùng đất Phú Yên, Nguyễn Hoài Sơn xem Phú Yên là quê hương thứ hai của mình và luôn nỗ lực để làm được điều gì đó có ích với mảnh đất đã cưu mang anh.

Cuối tháng 12/2011, Nguyễn Hoài Sơn ra mắt tác phẩm Di sản văn hóa đá ở Phú Yên (Nhà xuất bản Khoa học xã hội), đã tạo được ấn tượng rất tốt với giới nghiên cứu và bạn đọc. Đây là sản phẩm của công trình nghiên cứu “Đặc trưng của di sản văn hóa đá ở Phú Yên”, trong đó phần đóng góp quan trọng nhất thuộc về Nguyễn Hoài Sơn. Trước đó, Nguyễn Hoài Sơn đã có một số tác phẩm được xuất bản và đăng tải trên báo, tạp chí được bạn đọc chú ý như: Truyện cổ Tuy Hòa, Tuy Hòa và môi trường phát triển, Phong tục - Tín ngưỡng dân gian làng biển Đông Tác, Hoành Lâm - làng Việt cổ ven biển, Lễ cưới theo nghi thức truyền thống của người Chăm Hroi ở Phú Yên, Cầu ngư - lễ hội truyền thống đặc sắc ở miền biển Phú Yên, Giữ gìn nét độc đáo của lễ hội Phú Yên… Đầu năm 2013, tập sách Đá Bia huyền ảo của Nguyễn Hoài Sơn được Nhà xuất bản Khoa học xã hội phát hành, đã thể hiện năng lực và niềm đam mê nghiên cứu, khám phá của anh về vùng đất Phú Yên. Đọc tác phẩm Đá Bia huyền ảo, tôi mới biết những gì mình hiểu về Đá Bia lâu nay còn quá ít. Tôi thực sự bị cuốn hút bởi các sự tích, truyền thuyết đi liền với những nhân vật và sự kiện quan trọng trong lịch sử Việt Nam và lịch sử vùng đất Phú Yên được tác giả đề cập trong tác phẩm này. Đá Bia trong tâm thức của người dân Phú Yên, Đá Bia qua các tài liệu ghi chép, hình tượng Đá Bia được khắc họa đậm nét trong truyện kể dân gian, Đá Bia trong những vần thơ, thư tịch dân gian, trong điêu khắc, hội họa, âm nhạc, nhiếp ảnh và Đá Bia gắn kết một vùng văn hóa du lịch hấp dẫn gồm: đèo Cả, Vũng Rô, khu bảo tồn thiên nhiên Bắc đèo Cả, mũi Đại Lãnh, núi Hiềm, biển Hồ, đập Hàn, hòn Nưa... với nhiều bãi biển còn giữ nguyên vẻ đẹp hoang sơ như bãi Xép, bãi Bàng, bãi Tiên, bãi Môn, bãi Gốc...

Bìa sách “Đá Bia huyền ảo”

Trong Đá Bia huyền ảo, quần thể danh lam thắng cảnh quốc gia núi Đá Bia - Vũng Rô - Bãi Môn - Mũi Điện thật lung linh, huyền ảo, hội tụ đầy đủ yếu tố núi, sông, biển, đảo, các di tích lịch sử - văn hóa, các công trình kiến trúc tôn giáo, tâm linh đã tạo nên cảnh quan độc đáo, chứa đựng nhiều tiềm năng lớn để phát triển kinh tế - xã hội, nhất là các loại hình du lịch sinh thái gắn với du lịch biển đảo.

Điều quan trọng đối với người cầm bút chính là cảm xúc về mảnh đất nơi mình sống và làm việc. Với Nguyễn Hoài Sơn, một bài viết ngắn hay những tác phẩm nghiên cứu “dài hơi” đều thấm đẫm những cảm xúc rất thật của anh. Chính điều đó làm người đọc thêm trân trọng và yêu mến tác phẩm của anh. Bút pháp của Nguyễn Hoài Sơn súc tích, sinh động, khiến người đọc không thể bỏ dở nửa chừng khi đọc tác phẩm. Những thông tin, kiến thức trong tác phẩm của anh không phải lúc nào cũng mới nhưng được tiếp cận từ một góc nhìn mới nên tạo được sự mới mẻ, độc đáo. “Tôi đọc khá nhiều tác phẩm của Nguyễn Hoài Sơn, nhất là qua hai tác phẩm gần đây là Di sản văn hóa đá ở Phú Yên và Đá Bia huyền ảo, tôi thấy rất vui khi tác giả viết về Phú Yên bằng cả tấm lòng của mình. Điều đáng quý ở Nguyễn Hoài Sơn là người Phú Thọ, nhưng tình cảm của anh dành cho Phú Yên rất sâu sắc. Một mùa xuân mới đang về, tôi hy vọng Nguyễn Hoài Sơn sẽ thăng hoa hơn nữa trong sáng tác và nghiên cứu” - nhà báo Nguyễn Hữu Bình, Trưởng phòng Quản lý Báo chí và xuất bản (Sở Thông tin - Truyền thông Phú Yên) chia sẻ.

Nguyễn Hoài Sơn là cái tên đã khá quen thuộc với giới nghiên cứu và báo chí trong tỉnh. Những ai đã đọc tác phẩm của anh hẳn sẽ rất khó quên bởi tính nhân văn thấm đẫm trong tác phẩm. Là một người con của đất Tổ Phú Thọ nhưng lại có duyên nợ với Phú Yên, đam mê viết về Phú Yên, chắc hẳn với anh mọi thứ vẫn còn ở phía trước.

Nguyễn Hoài Sơn sinh năm 1960, quê quán: xã Khải Xuân, huyện Thanh Ba, tỉnh Phú Thọ, là hội viên Hội Nhà báo Việt Nam, hội viên Hội VNDG Việt Nam, Phó chủ tịch Liên hiệp các hội Khoa học và Kỹ thuật tỉnh Phú Yên, Tổng biên tập Tạp chí Trí thức Phú Yên. Các tác phẩm đã xuất bản: Truyện cổ Tuy Hòa (2001), Tuy Hòa môi trường văn hóa và phát triển (2003), Làng, buôn, plei cổ ở Phú Yên (2010) (đồng tác giả), Di sản văn hóa đá ở Phú Yên (2011) (chủ biên), Tín ngưỡng dân gian làng biển Đông Tác (2011) (đồng tác giả), Đá Bia huyền ảo (2013).