Mùa xuân đầu tiên, một trong những tuyệt phẩm của nhạc sĩ Văn Cao mừng đón đất nước thống nhất sang xuân.
Cố nhạc sĩ Văn Cao - Nguồn: CAND
Về sự ra đời của Mùa xuân đầu tiên, họa sĩ - nhà thơ Văn Thao, con trai trưởng của nhạc sĩ Văn Cao, từng có một bài viết trên báo, kể rằng: Giáp Tết Bính Thìn (1976), Văn Thao từ Ba Vì trở về nhà ở 108 Yết Kiêu, Hà Nội. Vừa bước chân lên gác, ông đã chạm vào tiếng đàn dương cầm của cha. Nhạc sĩ Văn Cao đang lướt những ngón tay khô gầy trên phím đàn hoen màu thời gian, và điệu vales mượt mà, tuyệt đẹp của ca khúc Mùa xuân đầu tiên ngân lên, làm ấm cả căn phòng trong một ngày cuối năm ở miền Bắc. Nhạc sĩ Văn Cao nói với con trai rằng, ông sáng tác bài hát này mừng xuân đầu tiên đất nước mình thống nhất.
Cũng theo họa sĩ - nhà thơ Văn Thao, nhạc sĩ Văn Cao đã hoàn tất Mùa xuân đầu tiên trong dịp Tết Bính Thìn. Ca khúc này sau đó được in trên báo Sài Gòn Giải Phóng. Mùa xuân đầu tiên chính là “ca khúc đầu tiên được in trên một tờ báo xuân cách mạng tại Sài Gòn sau ngày miền Nam giải phóng, đất nước thống nhất”, nhạc sĩ Trương Quang Lục từng nhận định như vậy. Cũng trong năm đó, ca khúc này được dịch lời và in ở Nga. Thế nhưng phải 20 năm sau khi ca khúc ra đời và sau khi nhạc sĩ Văn Cao về cõi thiên thai (1995), Mùa xuân đầu tiên mới đến với đông đảo người yêu nhạc.
Nghe Mùa xuân đầu tiên, những người được sinh ra và lớn lên sau ngày đất nước thống nhất có thể hiểu được phần nào cảm xúc của người nhạc sĩ tài hoa khi sáng tác tuyệt phẩm này.
“Rồi dặt dìu mùa xuân theo én về
Mùa bình thường mùa vui nay đã về
Mùa xuân mơ ước ấy đang
đến đầu tiên
Với khói bay trên sông, gà đang gáy trưa bên sông
Một trưa nắng vui cho bao tâm hồn”.
Bình thường và thân thương quá một làn khói bay, tiếng gà gáy bên sông và một chút nắng trưa trải trên miền quê vừa xanh trở lại. Bình thường mà dạt dào cảm xúc bởi đó là mùa xuân đầu tiên nước nhà thống nhất, Bắc Nam sum họp. Thế nên “Mùa bình thường mùa theo chim én về” trở nên hết sức đặc biệt, nếu không nói là thiêng liêng!
Niềm hạnh phúc trong Mùa xuân đầu tiên cũng rất bình dị nhưng là niềm hạnh phúc tột cùng, long lanh nước mắt đoàn viên:
“Người mẹ nhìn đàn con nay đã về
Mùa xuân mơ ước ấy đang đến đầu tiên
Nước mắt trên vai anh, giọt sưởi ấm đôi vai anh
Niềm vui phút giây như đang long lanh”.
Tân nhạc Việt Nam có rất nhiều ca khúc về mùa xuân, song “kinh điển” nhất là Mùa xuân đầu tiên của Văn Cao, Mùa xuân nho nhỏ (thơ: Thanh Hải, nhạc: Trần Hoàn) và Em ơi mùa xuân đến rồi đó (Trần Chung). Nếu như Mùa xuân nho nhỏ tươi tắn, trẻ trung và đầy lạc quan, Em ơi mùa xuân đến rồi đó như tiếng reo vui trước bát ngát xuân của đất nước thì Mùa xuân đầu tiên đẹp đẽ và ấm áp, đã chạm đến, đã lay động nơi sâu kín nhất của tâm hồn.
Xuân lại về. Những giai điệu mượt mà, tinh tế và những lời ca giản dị, long lanh của Mùa xuân đầu tiên lại vút lên. Bao lần nghe là bấy nhiêu lần xúc động trước vẻ đẹp của một tuyệt phẩm, trước tài năng và tấm lòng của một nghệ sĩ lớn đã về chốn vĩnh hằng.
LÂM VY
