Chúng ta đang khủng hoảng văn hóa đọc. Những thống kê về lượng sách khiêm tốn được xuất bản hàng năm so với dân số liên tục phát triển, luôn tạo ra một tỉ lệ đáng băn khoăn. Những nhà sách sang trọng chỉ mọc lên ở các đô thị lớn như minh chứng cho một thị trường hướng đến người giàu và vì người giàu. Nhìn ở góc độ quyền lợi độc giả, Phú Yên đang chịu nhiều thiệt thòi. Thế nhưng, văn chương Phú Yên vẫn có nhiều tiềm năng để hình thành diện mạo riêng.
Học sinh đọc sách tại Ngày Hội đọc sách do Thư viện Hải Phú vừa mới tổ chức - Ảnh: KIỀU MY
Sức lan tỏa bền bỉ của đêm thơ Nguyên tiêu truyền thống đã giúp Phú Yên có được nhiều thế hệ công chúng gắn bó tha thiết với văn chương. Từ đó cũng hình thành phong trào sáng tác rộng khắp nhiều ngành, nhiều huyện, nhiều xã. Nói một cách công bằng, Phú Yên có nền tảng lý tưởng đã sản sinh ra các tác giả có bản sắc. Đáng tiếc, nhiều năm nay, văn chương Phú Yên vẫn dàn trải và manh mún, thiếu đội ngũ kế cận.
Trước đây Phú Yên từng có nhiều bút nhóm học trò làm nơi ươm mầm những cây bút như Nguyễn Vũ Bằng, Trần Hoàng Nhân, Phan Thị Đầm, Hồ Thanh Ngân, Nguyễn Bảo Trực, Nguyễn Đặng Tường Vy… Hiện tại, các cây bút trẻ ở Phú Yên khá vắng vẻ, quan sát cụ thể sẽ thấy chỉ có Đào Tấn Trực và Nguyên Hậu viết thường xuyên. Nghĩa là đã đến lúc phải ái ngại cho tương lai văn chương Phú Yên.
Đành rằng, giá trị nghệ thuật không hẳn cầu là được, nhưng ở đây không thể chờ đợi sự đột biến xuất hiện thiên tài. Sự phong phú và đa dạng của văn chương một vùng đất luôn cần được bồi đắp một cách liên tục. Bằng tâm tư của một người Phú Yên thao thức với văn chương Phú Yên, tôi cho rằng có hai việc trước mắt đang mong mỏi sự chung tay chung lòng của giới cầm bút lẫn những nhà quản lý văn hóa Phú Yên.
Thứ nhất, Phú Yên đang thiếu sân chơi văn chương. Một tờ tạp chí Văn nghệ Phú Yên vừa đủ để các hội viên xếp hàng đăng tải tác phẩm mới, nhưng không đủ kích thích sáng tạo. Văn chương đòi hỏi tính tương tác không những giữa tác phẩm và bạn đọc, mà có giữa tác giả với tác giả. Năm ngoái, Hội Văn học Nghệ thuật Phú Yên đã tổ chức một trại sáng tác mở rộng có mời Trần Đăng Khoa và Chu Lai về giao lưu, thực sự giúp không khí văn chương sôi nổi hơn rất nhiều. Nếu điều kiện không cho phép thực hiện những hoạt động quy mô như vậy thường xuyên, thì Hội có thể phối hợp cùng Thư viện Hải Phú giới thiệu sách mới hàng tháng, hoặc tọa đàm về nhà văn sống ở Phú Yên hoặc viết về Phú Yên. Ví dụ, bàn tròn về thơ Liên Nam hoặc bàn tròn về truyện ngắn Ngô Phan Lưu sẽ bổ ích cho người đọc lẫn người viết tỉnh nhà!
Thứ hai, Phú Yên đang thiếu gương mặt nổi trội. Hàng năm Hội Văn học Nghệ thuật Phú Yên đều đầu tư hoặc tài trợ in ấn tác phẩm cho hội viên, nhưng chưa tạo ra được hiệu ứng xã hội. Trước hết, chúng ta phải thiện chí tôn vinh những tác giả mới, hoặc thành tựu về tác phẩm hoặc độc đáo về thân phận. Ví dụ, nhà thơ Nguyễn Ánh Tuấn mất đã lâu, nhưng tác phẩm vẫn còn chìm khuất trong nhân gian. Nếu tập hợp đầy đủ và phát hành một tập thơ Nguyễn Ánh Tuấn chắc chắn chúng ta sẽ có thêm một chân dung thơ rõ nét. Ngoài ra, ở Phú Yên còn có một nhà thơ khiếm thị Huỳnh Duy Siêng bị mù từ năm 3 tuổi, chưa bao giờ đi học nhưng vẫn làm được hàng trăm bài thơ. Thử hình dung, chỉ cần một cuốn sách của Huỳnh Duy Siêng được giới thiệu trang trọng, thì đời sống văn chương Phú Yên không chỉ khẳng định không có tài hoa nào bị bỏ rơi mà còn tích cực động viên bao nhiêu mảnh đời bất hạnh khác.
Văn chương ở một mảnh đất không phải trung tâm văn hóa của đất nước, thì phải dựa trên tiêu chí truyền lửa cho nhau. Khi chưa thể dàn hàng ngang để phô diễn những vẻ đẹp tinh tế và lấp lánh, thì văn chương Phú Yên cần giống như cuộc chạy tiếp sức, thế hệ này thúc đẩy thế hệ kia. Bất kỳ tài năng nào cũng cần trợ lực của cộng đồng. Các tác giả Phú Yên càng cần hơn.
LÊ THIẾU NHƠN
