Lễ trao giải Cánh Diều của Hội Điện ảnh Việt Nam vừa khép lại, trong sự kinh ngạc của nhiều người làm nghề lẫn công chúng yêu điện ảnh. Nếu như Mùi cỏ cháy đoạt Cánh Diều Vàng không nằm ngoài dự đoán, thì chuyện Long ruồi “ẵm” Cánh Diều Bạc cùng 3 giải dành cho diễn viên và đạo diễn, còn Hot boy nổi loạn và câu chuyện về thằng Cười, cô gái điếm và con vịt chỉ nhận được bằng khen bên cạnh giải thưởng của báo chí đã khiến không ít người yêu điện ảnh sửng sốt.
Một cảnh trong phim “Long ruồi”
Ít ai nghi ngờ về khả năng đoạt giải cao của Mùi cỏ cháy - bộ phim về chiến tranh đặt trong bối cảnh khốc liệt ở thành cổ Quảng Trị - nơi được ví như “cối xay thịt người”. Trong khi đa số khán giả mới chỉ được “xem” phim qua… báo chí, thì giới chuyên môn đánh giá cao Nguyễn Năng Tùng, Lê Văn Thơm, Tô Tuấn Dũng và Nguyễn Thành Sơn - những người đã hóa thân vào vai Hoàng, Thành, Thăng, Long - bốn sinh viên Văn khoa Trường đại học Tổng hợp Hà Nội đi vào “chảo lửa” Quảng Trị - và giúp đạo diễn - Nghệ sĩ ưu tú Nguyễn Hữu Mười cùng Vũ Đình Thân “kể” một câu chuyện lôi cuốn về chiến tranh bằng ngôn ngữ điện ảnh.
Trong số 12 phim truyện nhựa tranh giải Cánh Diều Vàng, đối thủ nặng ký của Mùi cỏ cháy (phim nhà nước) chính là Hot boy nổi loạn và câu chuyện về thằng Cười, cô gái điếm và con vịt (phim tư nhân). Bộ phim có cái tên dài loằng ngoằng này làm dư luận xôn xao ngay sau khi ra mắt, không phải vì đây là tác phẩm điện ảnh đầu tiên của Việt Nam khai thác sâu đề tài đồng tính và mại dâm, cũng không phải vì cảnh nóng mà chính là vì phim đã khơi dậy nhiều cảm xúc. Với cách thể hiện gai góc, trần trụi, đạo diễn Vũ Ngọc Đãng để cho khán giả đối diện với những con người ở dưới đáy xã hội, cảm nhận được nỗi cô đơn của họ và rồi nhận ra vẻ đẹp, sự ấm áp của tình người. Bộ phim được đánh giá là đầy chất điện ảnh này đã sánh bước với Mùi cỏ cháy đoạt hai trong ba Bông Sen Bạc (không có Bông Sen Vàng) tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 17 tổ chức ở Phú Yên.
Nhưng lần này, “lịch sử” đã không lặp lại. Trong khi Mùi cỏ cháy giành chiến thắng với Cánh Diều Vàng thì Hot boy nổi loạn và câu chuyện về thằng Cười, cô gái điếm và con vịt vuột cả Cánh Diều Bạc, chỉ được nhận bằng khen (cùng với phim Lệ phí tình yêu) và nhận thêm giải thưởng do báo chí bình chọn.
Tất nhiên, mỗi cuộc thi có một tiêu chí riêng và không ai ngây thơ đến mức tin rằng những tác phẩm đã đoạt giải cao ở cuộc thi này thì nhất định sẽ giành giải cao ở cuộc thi khác. Song những người yêu điện ảnh không khỏi kinh ngạc khi Long ruồi qua mặt Hot boy nổi loạn… để cùng với bộ phim Saigon Yo! của đạo diễn Stephan Gauger nhận Cánh Diều Bạc.
Tuy đem lại doanh thu cao ngất ngưởng (hơn 42 tỉ đồng) song Long ruồi vẫn là phim giải trí đơn thuần, “kể” về việc người này đóng giả người kia, về những âm mưu với những cảnh đánh đấm kiểu xã hội đen đan xen những tình huống gây cười. Nếu Long ruồi được trao giải do khán giả bình chọn hoặc giải phim đạt doanh thu cao nhất, phim hút khách nhất, hẳn công chúng và đặc biệt là những người yêu điện ảnh sẽ yên lòng hơn.
Không chỉ được trao Cánh Diều Bạc, Long ruồi tiếp tục làm cho nhiều người kinh ngạc khi Tina Tình - với diễn xuất chẳng có gì nổi bật trong vai người tình của Long ruồi - được trao giải Nữ diễn viên phụ xuất sắc nhất, và Charlie Nguyễn được trao giải Đạo diễn xuất sắc nhất. (Hai sự kinh ngạc này lớn hơn sự kinh ngạc khi Thái Hòa - vai Long ruồi và Tèo, được trao giải Nam diễn viên chính xuất sắc nhất).
Đoàn làm phim “Mùi cỏ cháy” nhận Cánh Diều Vàng
Charlie Nguyễn là một đạo diễn có nghề và tâm huyết. Nhắc đến anh, những người mê phim ảnh lại nghĩ ngay đến Dòng máu anh hùng - bộ phim võ thuật không chỉ được khán giả yêu thích mà còn mang về mấy giải thưởng trong nước và quốc tế. Nhưng Long ruồi thì khác. Có lẽ đây là bộ phim ít thuyết phục nhất của cháu nội “Nhạn trắng Cà Mau”. Và có lẽ vì thế mà người được trao giải cũng chẳng lấy làm vui. Trên TTO, Charlie Nguyễn thẳng thắn: “Tôi rất bất ngờ và không thể nói là vui được khi biết mình được trao giải đạo diễn xuất sắc với phim Long ruồi. Đã thế Long ruồi còn nhận được thêm ba giải và việc ban giám khảo của giải Cánh Diều trao cho Long ruồi giải bạc làm tôi liên tưởng đến giải bạc gây tranh cãi của 14 ngày phép lần trước! Với tôi, nếu được trao giải đạo diễn phim có doanh thu cao nhất thì tôi thấy tự hào và thấy xứng đáng hơn vì Long ruồi đã làm được điều đó. Nhưng phải nói thẳng Long ruồi là phim tôi thấy mình làm tệ nhất, còn nhiều điều đáng tiếc nhất... trong các phim tôi đã làm”.
Còn nhớ tại Liên hoan Phim Việt Nam lần thứ 17, người yêu điện ảnh không khỏi ngạc nhiên khi bộ phim Vũ điệu đam mê đã vượt qua hai ứng cử viên sáng giá cho giải Bông Sen Vàng là Cánh đồng bất tận của đạo diễn Nguyễn Phan Quang Bình và Long Thành cầm giả ca của đạo diễn Đào Bá Sơn để nhận Bông Sen Bạc. Thêm một bất ngờ nữa là nữ diễn viên chính của phim này đã sánh vai với Ninh Dương Lan Ngọc (vai Nương) trong Cánh đồng bất tận để đoạt giải Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất. Dư luận xì xào về bộ phim cùng diễn xuất chẳng có gì làm thuyết phục của nữ diễn viên chính. Và Vũ điệu đam mê - bộ phim đầu tiên về hiphop Việt - dễ dàng rơi vào quên lãng.
Nói thế để thấy rằng, giải thưởng dù lấp lánh đến đâu cũng không thể làm nên giá trị và sức hút cho một tác phẩm điện ảnh, nếu như tác phẩm chưa có sức sống!
Sẽ không ngoa khi nói rằng, “nhìn” vào giải thưởng, có thể “thấy” được ban giám khảo. Những cánh diều chấp chới năm nay cho thấy ban giám khảo ở hạng mục phim truyện nhựa (đa phần đều bước vào tuổi thất thập cổ lai hy, người “trẻ” cũng đã gần 50 tuổi) vẫn theo tư duy cũ, vẫn cách đánh giá cũ. Ban giám khảo đã chọn con đường an toàn thay vì chọn sự đột phá và không mặn mà gì với những tìm tòi sáng tạo của các đạo diễn thuộc thế hệ sau, khi họ mạnh dạn khai thác những đề tài góc cạnh, nhạy cảm và sưởi ấm khán giả bằng tình người.
Không biết một số cánh diều có bay được không, sau khi Hội Điện ảnh khép lại đêm trao giải tại Hà Nội?
LÂM VY
