Một lần được mời làm giám khảo hội diễn văn nghệ tại một trường đại học ở Hà Nội, tôi đặc biệt chú ý đến một giọng hát. Cô sinh viên đó gây ấn tượng nhất đêm diễn không phải vì có giọng đặc biệt hơn người khác, cũng chẳng bởi nhan sắc vượt trội, mà chỉ bởi cô đã hát rất truyền cảm một bài hát mà giới trẻ ngày nay không biết.
Bài hát cực kỳ ngắn gọn: “Bầu trời có sao chiều, sao sớm. Đầu núi kia có hai người, dù đi cùng trời, dù đi khắp núi. Trời chỉ có sao sớm sao chiều, núi chỉ có hai người yêu nhau”.
Cô sinh viên hát bài hát ấy đã được các thành viên trong ban giám khảo cho điểm cao nhất. Trong lúc nhiều bạn trẻ đổ xô tìm đến những bài hát của dòng nhạc trẻ, cô sinh viên ấy lại tìm đến Bài ca trên núi. Nhưng cô thật là sành. Bởi đây là một bài tình ca hay những năm đầu thập niên 60 của thế kỷ trước.
Bài hát ra đời trong hoàn cảnh, đạo diễn Mai Lộc mời nhạc sĩ Nguyễn Văn Thương làm nhạc cho bộ phim truyện Vợ chồng A Phủ, chuyển thể từ truyện ngắn cùng tên của nhà văn Tô Hoài. Bộ phim đã để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng khán giả.
Ngoài hai nhân vật khá thành công, được thể hiện qua diễn xuất của hai nghệ sĩ tài năng (Đức Hoàn vai Mỵ và Trần Phương vai A Phủ), người xem còn không thể quên được một bài hát vang lên trong bộ phim. Đó là Bài ca trên núi. Giọng hát ngọt ngào, mượt mà của một ca sĩ thành danh lúc đó đã lôi cuốn người nghe, giúp họ cảm nhận sâu sắc thêm nội dung phim.
Mối tình thắm thiết của đôi trai gái tủi cực, cơ hàn người Mông được khắc họa khá thành công càng khiến người xem cảm động khi bài hát vang lên, đặc biệt ở trong trường đoạn A Phủ và Mỵ cùng bỏ trốn khỏi nhà thống lý Pá Tra, nương náu trong một hang đá. Bài ca là lời hẹn ước son sắt, thủy chung của cặp uyên ương.
Lối nói của nhạc sĩ cũng là lối nói của người vùng cao: ví von, ám chỉ, giàu biểu cảm. Bầu trời thì có sao chiều, sao sớm, còn đầu núi thì có hai người yêu nhau. Và họ nguyện cùng “đi cùng trời, khắp núi” với nhau.
Về mặt âm nhạc, tác giả xử lý rất tài tình. Chất liệu dân ca Mông hiện rõ trong bài hát với âm hưởng xa gần ẩn hiện, văng vẳng vang vọng cho ta cảm giác đúng là nghe giọng hát ở trong hang đá, đến tiếng “có” trong câu “trời chỉ có sao sớm sao chiều” âm thanh được vút lên khá đột ngột. Có cảm giác khát vọng trái tim của đôi trai gái mạnh đến mức vượt ra khỏi hang đá chật hẹp, vang vọng giữa bầu trời vô tận, không gì có thể cản ngăn, nén ghìm được.
Giai điệu uyển chuyển, uốn lượn, tiết tấu mang tính ngâm ngợi, kết cấu cực kỳ chặt chẽ, ngắn gọn, lại có những quãng thú vị đã khiến bài hát đầy vẻ lãng mạn được công chúng nhanh chóng ưa thích và thế hệ trẻ xem phim ngày ấy nhớ đến bây giờ.
Nhạc sĩ NGUYỄN ĐÌNH SAN
(Theo TNVN)
