Tác phẩm đã khắc họa chân thực và xúc động hình tượng Bác Hồ: Con người vĩ đại trong đạo đức và tư tưởng, hết lòng vì nước vì dân.
Cảnh Bác gặp các anh hùng, chiến sĩ miền
Khai mạc Hội thảo Báo đảng các tỉnh khu vực miền Trung – Tây Nguyên lần thứ XVI (vòng III) tại Nghệ An ngày 8/5, Nhà hát Dân ca Nghệ An đã biểu diễn trước các đại biểu công trình nghệ thuật sử thi “Lời người, lời của nước non”.
Diễn ra hơn 1 giờ đồng hồ, được thực hiện theo hình thức lớp nọ tiếp lớp kia như chương hồi, giữa mỗi lớp là những làn điệu dân ca, “Lời Người, lời của nước non” đã khiến cho những câu chuyện mộc mạc, giản dị trở nên hấp dẫn, mới lạ, đầy xúc động. Đó là chuyện Bác Hồ gặp lại người chị Nguyễn Thị Thanh sau 40 năm xa cách; là tình cảm của Người dành cho quê hương trong lần về thăm quê nhà Nghệ An; là nỗi đau đáu lo cho đất nước, cho miền Nam…
Kịch bản văn học của tác phẩm này do Vũ Hải viết, với tên “Hương sen xứ Nghệ”, được tác giả Nguyễn An Ninh chuyển thể dân ca và đặt tên là “Lời Người, lời của nước non”. Tác phẩm do NSƯT Hồng Lựu dàn dựng, NSƯT Thu Hà biên đạo múa. Công trình này đã được nhận giải B (không có giải A) cho tác phẩm xuất sắc nhất năm 2008 của Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, “Công trình nghệ thuật xuất sắc” của Ban tổ chức Trung ương Cuộc vận động “Học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” trao tặng năm 2009, và đã công diễn hơn 500 suất trên 56 tỉnh, thành phố toàn quốc.
Lớp cảnh Bác Hồ gặp lại chị gái Nguyễn Thị Thanh đã khiến nhiều đại biểu dự hội thảo không kìm được những dòng xúc động. Biết chị gái đến thăm, nhưng vì quá bận việc nước, Bác không thể tiếp ngay. Đến khi gặp lại, tình cảm giữa “chị Thanh, cậu Thành” vỡ òa, đẩy lên thành cao trào với những câu hỏi dồn dập thể hiện sự nóng lòng, đau đáu nghĩ về quê hương của Bác: “Gốc mít nhà ta được mấy quả? Con chim gỗ nơi khung cửi có còn không?”
Một lớp cảnh khác xúc động không kém là khi Bác về thăm quê nhà Làng Sen. Nỗi nhớ và tình cảm đối với quê hương của Bác được thể hiện bằng hình ảnh Bác hồ hởi ôm hôn, hỏi thăm từng người, từng việc. Đó là cảnh Bác nhìn quanh sân và vườn một hồi rồi nói với mọi người: “Ngày trước, ở ngay cổng có một cây ổi đào nhiều quả và rất ngọt. Trước sân đây là cây bưởi, bên đầu hồi nhà có cây cam, sau nhà có hàng cau đẹp”. Bác tìm gặp lại người bạn ngày xưa là cố Điền, giờ đã thành một cụ già râu dài lưng khòm, cả hai ôn lại chuyện làm lò rèn, chuyện chăn trâu ngày cũ…
Cũng trong cuộc gặp gỡ đó, Bác đã phê bình nghiêm khắc đồng bào vì hoang phí trong dịp tết, lên án bệnh “công thần” của những người là cán bộ. Bác căn dặn: Phải đề bạt cán bộ có tài, có đức, đưa lớp trẻ lên làm cán bộ cốt cán chứ không thể “cha làm quan, con làm cậu ấm”. Gặp các học sinh, Bác nhắc nhở: Học sinh người dân tộc thiểu số thì phải mặc áo quần đặc trưng của dân tộc mình, chứ ăn mặc giống người Kinh thì làm sao giữ được bản sắc riêng độc đáo của dân tộc mình…
Tình cảm của Bác Hồ đối với miền Nam thật lớn lao, cảm động được thể hiện qua màn Bác gặp gỡ, nhận ra, nêu đúng tên những anh hùng miền Nam đến thăm Người như Trần Thị Lý, Tạ Thị Kiều, Hồ Vai… Tình cảm của Bác thắm đượm trong từng câu khi nói về miền Nam: “Miền Nam, thịt của thịt, máu của máu chúng ta…”; “Mỗi người dân miền Nam là một anh hùng”; “Hẹn gặp lại Sài Gòn, Bác vẫn khắc khoải trong tim”…
Ngoài đặc trưng chính là các làn điệu dân ca xứ Nghệ, một số làn điệu dân ca Huế, Nam Bộ, Bắc Bộ, Tây Nguyên được đưa vào phù hợp trong các lớp của vở diễn bằng việc sử dụng một làn điệu dân ca vùng miền nào đó để chuyển lớp, đã tạo hiệu ứng đặc biệt cho người xem. Có thể nói, qua “Lời Người, lời của nước non”, hình ảnh của Bác càng trở nên bất tử.
QUỐC THANH
