Là người con của dân tộc Tày, Dương Thuấn viết những vần thơ mang đậm hơi thở cuộc sống vùng cao, từ khung cảnh thiên nhiên, đời sống sinh hoạt đến tâm hồn, nếp suy nghĩ của con người qua giọng thơ bình dị, đầy sức lôi cuốn. Một số bài thơ của anh được nhạc sĩ An Thuyên và nhạc sĩ Cầm Phong phổ nhạc, như Khúc hát cao nguyên, Đi tìm bóng núi, Tình ca bên suối, Lá trầu, Ba Bể tình...

Nhà thơ Dương Thuấn

Thơ Dương Thuấn rất nhiều bài như những câu hát trữ tình, da diết, như những dòng hoài niệm của một người con xa quê hương, luôn đau đáu nhớ về quê hương bản quán, có lúc là sự tưởng nhớ một hình bóng của núi cao, như bài Hát với sông Năng: “Tôi và em yêu nhau rồi đi xa quê/ Bây giờ mỗi đêm nằm lại nghe tiếng sóng/ Tiếng thác réo chui vào trong chăn thành giấc mơ”. Đến với thơ anh, người đọc như được tắm, được vẫy vùng, được thanh lọc tâm hồn bởi dòng Năng quê hương anh, nó cứ trở đi trở lại đầy da diết, luyến nhớ. Hát với sông Năng là tên bài thơ, cũng là tên tập thơ thứ sáu của anh.

Dương Thuấn viết sớm, từ khi còn ngồi trên giảng đường Trường Đại học Sư phạm Việt Bắc. Truyện ngắn đầu tay của anh với tựa đề Mùa hoa mạ thứ ba xuất bản năm 1981 đã đưa anh đến với con đường văn chương chuyên nghiệp. Anh chủ yếu viết bằng hai dòng cảm xúc, thứ nhất là tình cảm của con người luôn gắn bó, hòa nhập với thiên nhiên, ở ngay trên mảnh đất ấy mà trân trọng, ngợi ca, tự hào. Dòng cảm xúc thứ hai là hồi tưởng, nhớ nhung trong sự xa xôi, cách trở, ngoái nhìn về quê hương, làng bản với biết bao kỷ niệm sâu lắng, với những con người, những sinh hoạt, những ký ức không thể quên.

Dương Thuấn thổ lộ: “Mong muốn được đào tạo và sáng tác chuyên nghiệp, tôi đã chia tay nghề sư phạm và rời bản Hon xuống Hà Nội học tại Trường viết văn Nguyễn Du”. Thơ anh là những trải nghiệm, những chuyến đi, những tâm trạng soi xuống dòng sông thời gian, với những câu chuyện giản dị mà sâu sắc. Quê hương với những kỷ niệm tuổi thơ và nhiều phong cảnh đẹp luôn trong tâm trí, vì vậy mỗi khi đi xa anh đã sáng tác rất nhiều bài thơ về quê hương. Bắc Kạn với núi rừng, làng bản hùng vĩ nên thơ; những chàng trai, cô gái có nụ cười hồng như hoa lê, hoa đào trong phiên chợ rộn ràng; những đêm trăng nồng nàn hò hẹn có tiếng đàn môi réo rắt mời gọi; cả những cố gắng của con người muốn nâng niu, giữ gìn vẻ đẹp quê hương, gìn giữ những giá trị đạo đức truyền thống dân tộc. Tất cả đã đi vào trong thơ Dương Thuấn. Nó tạo nên sức sống, sự cuốn hút rất riêng không thể trộn lẫn.

Sắp bước sang tuổi 50, Dương Thuấn vẫn tỉ mẩn, kiên nhẫn nhặt nhạnh những hạt ngọc trong cách ăn, lời nói, trong lối tư duy và tư tưởng của đồng bào mình.  

Mùa xuân đang đến gần. Nhà thơ Dương Thuấn sẽ lại đưa vợ con về bản Hon quê anh. Nơi đó vui nhất là ngày tết bởi vì tết đến có Hội lồng tồng. Cái cột cao vài chục mét dựng ngay trên đám ruộng to trước nhà anh. Cả huyện cả tỉnh kéo về dự hội đông nườm nượp. Ngày hội diễn ra với rất nhiều trò chơi dân gian của người Tày, nào tung còn, đánh quay, đánh yến, thi leo cột, thi bắn súng, bắn nỏ, bịt mắt bắt dê, ném vòng cổ vịt... Ngoài ra còn có thi đấu bóng chuyền, bóng đá... Sau khi tan hội, mọi người lại ngồi với nhau thi hát lượn Nàng ơi, ai thua hay thắng cũng đều có thể uống rượu vì cuộc vui này thắng thua do những người chơi tự quy định với nhau. Tất cả những sinh hoạt văn hóa đó đã đi vào thơ anh - người con của núi.

NGUYỄN VĂN HỌC