Phiên chợ hôm nay vẫn trống một chỗ ngồi. Thường ngày, bà Liên hay ngồi đó bán rau, vậy mà mấy hôm nay người ta không thấy bà đâu. Họ hỏi nhau liệu có phải bà già ấy bị ốm rồi không. Khổ. Già rồi lại một thân một mình, những lúc ốm đau chẳng biết phải làm sao. Sau đó có người gạt ngay suy nghĩ ấy bằng một tiếng thở dài: “Đau ốm gì đâu, bà ấy bận chăm con mọn!”. Ai nấy đều ngạc nhiên hỏi: “Con mọn? Ở đâu ra con mọn thế?”.
Bà Liên đã gần 70 tuổi không thể nào sinh con! Không hiểu con mọn ở đâu ra nhỉ. Bao nhiêu năm bà ấy vẫn một mình lủi thủi, giả sử bà có xin con nuôi thì cũng không hâm đến nỗi đến lúc gần đất xa trời rồi mới xin. Điều ấy lại càng làm nhiều người tò mò. Họ đặt ra các giả thiết, bàn tán xôn xao cả góc chợ. Nhưng thực hư thế nào thì chỉ bà Liên mới biết.
Cũng là kiếp người, nhưng cái kiếp của bà Liên thì long đong, lận đận. Người ta bảo có lẽ bà khổ tâm lắm. Gia đình 4 người nhưng giờ chỉ còn lại mình bà cô độc. Bố và mẹ bà đều mất trong một trận lũ quét. Khi ấy bà mới 8 tuổi, em trai 5 tuổi. Hai chị em cầu bơ cầu bất sống qua ngày. Nhưng không lâu sau cậu em cũng ốm mà chết. Từ đó bà không còn người thân nào nữa. Chẳng hiểu sao bà Liên cũng không chịu lấy chồng. Nhìn vẻ trầm mặc, buồn rầu của bà người đời ai cũng thở dài thương cảm.
Thời buổi CNH-HĐH đất nước, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế ngày càng hiện rõ trên làng quê thanh bình. Các khu công nghiệp ngày càng mở rộng, quán ăn, nhà hàng cũng mọc lên như nấm. Bọn trẻ chỉ cần học xong phổ thông là có thể đi làm công nhân ở khu công nghiệp kiếm tiền triệu mỗi tháng. Thế nên chẳng mấy ai còn mặn mà với đồng ruộng. Đâu đâu cũng dễ bắt gặp những thửa ruộng bỏ hoang. Tấc đất tấc vàng, nghĩ thế bà Liên thấy nhói lòng, tiếc chẳng có sức để mà làm. Thửa đất ven đê khá bằng phẳng, bấy lâu nay chủ ruộng không làm nữa. Họ cho bà trồng rau. Bà Liên cuốc đất, nhổ cỏ, trồng nhiều loại rau. Sáng nào cũng vậy, bà dậy từ gà gáy, tưới rau xong lại cắt, bó từng loại, xếp vào sọt gọn gàng, rồi mang đi bán ở các phiên chợ.
Trên những chặng đường đi, tiếng xe đạp cọc cạch mang theo bao nỗi cô đơn như lòng người đang nặng trĩu những tâm tư. Ít ai hiểu được có những lúc bà thèm được sống bên cha mẹ. Cũng thèm cái cảm giác được nằm trong vòng tay của người đàn ông mà mình yêu. Và cũng khao khát được làm mẹ của những đứa con thơ. Ấy vậy mà cái tuổi nó đuổi thanh xuân đi nhanh quá. Thoắt cái bà đã là một bà già còm cõi. Ngày còn trẻ bà đã từng yêu một người. Vậy mà khi tình yêu còn chưa nói nên lời, ông đã đi bộ đội rồi hy sinh. Từ đó bà chẳng nghĩ đến chuyện lấy ai nữa. Bà cứ tôn thờ mãi cái tình yêu vừa mới chớm nở kia, lầm lũi sống qua ngày.
Chẳng biết từ khi nào, niềm vui của bà thật đơn giản. Mỗi ngày bà gieo hạt, trồng rau và nhìn những mầm non lớn lên. Rau cứ đầy sọt là bà lại thấy tinh thần phấn khởi. Sau mỗi buổi chợ, bà thường mua quà cho mấy đứa trẻ trong xóm. Quà chỉ là vài quả mận, quả xoài hay mấy cái bánh mì thôi nhưng bọn trẻ con cứ ríu rít. Chúng vui lắm, từ xa thấy bà về là đã gọi ầm lên. Cũng có người cằn nhằn: “Ối trời, cái bà già rỗi hơi, già rồi, bán rau không được mấy đồng mà bày đặt quà với chả cáp”. Hay có khi gặp ngay cái anh Cảnh nát rượu ở đầu ngõ, anh sẽ lè nhè mà rằng: “Ê cái bà già, bà đang làm hư bọn trẻ con đấy nhé”. Rồi anh quay sang mắng mấy đứa trẻ: “Về nhà ngay, tao có để chúng mày chết đói đâu mà…”. Kể nhiều khi cũng chạnh lòng, nhưng nhìn nụ cười trẻ thơ là bà thấy vui. Thỉnh thoảng chơi với bọn nhỏ, nghe chúng nó tranh nhau kể chuyện, bà lại thấy vui hơn.
Một sáng mùa hè, trời còn tối, ánh trăng muộn lờ mờ ẩn dần vào trong mây, cảnh vật bồng bềnh trong sương sớm. Như thường lệ bà Liên dậy sớm đi ra ruộng rau ven đê. Trời vừa mưa xong nên đám rau muống, rau dền cứ lên mơn mởn. Bà thoăn thoắt cắt rau bó thành nắm rồi xếp chúng vào sọt, tay không ngừng nghỉ, nhưng lòng vẫn thơ thẩn nghĩ. Bán bao nhiêu rau mới đủ tiền mua thịt, người ta vẫn thường bảo rau rẻ như cho. Bà kệ, niềm vui gửi vào những mầm rau xanh ngắt ấy mấy ai biết được. Mỗi khi nhìn những mầm non, lòng bà lại thấy ngập tràn niềm vui sống. Đến mớ rau, ngọn cỏ còn vươn lên mạnh mẽ mỗi ngày, huống chi là con người. Nghĩ thế bà lại nhoẻn miệng cười mà lòng bỗng thấy nhẹ nhõm đến lạ.
Chợt có tiếng khóc vang lên ở đâu đó, thoạt tiên bà Liên tự quở: “Gớm, không biết trẻ con nhà ai mà khóc ghê thế!”. Nhưng tiếng khóc mỗi lúc lại to hơn, tiếng khóc như xé gan, xé ruột. Bà vội vàng chạy về nơi có tiếng khóc.
Trước mắt bà là một đứa trẻ đỏ hỏn quấn tã nằm gọn lỏn trong chiếc sọt nhựa. Ai đó đã cố tình bỏ rơi nó. Trời ơi, sao người ta nỡ bỏ lại máu mủ của mình như thế chứ. Bà thốt lên và bế lấy đứa bé, cứ thế chạy một mạch về phía trạm y tế xã.
Giọng bà run run: “Cô y tá ơi, giúp tôi với, tôi không biết phải làm gì!”. Cô y tá ân cần: “Bà ơi, bà bình tĩnh ạ!”. Bà định làm gì với đứa bé này ạ?”. Cô y tá lại hỏi. Bà bối rối vì chưa biết tiếp theo phải làm gì. Bà Liên bế bé vào lòng, thoa thuốc lên những vết muỗi đốt. Đứa bé khẽ rúc vào ngực bà. Lòng bà bỗng thấy ấm áp đến lạ lùng.
Người ta đang dự định gửi đứa bé đến trại trẻ mồ côi hoặc lên loa truyền thanh thông báo cho gia đình nào có nhu cầu nhận con nuôi. “Tôi muốn nhận nuôi đứa trẻ”. Giọng bà Liên quả quyết, làm nhiều người bất ngờ. “Bà già ơi, bà suy nghĩ lại đi, bà lo thân bà chưa xong thì lo được cho ai”. Biết là khó khăn đấy nhưng bà vẫn muốn nuôi đứa trẻ. Đứa trẻ đang ngủ say bỗng tỉnh giấc, đôi mắt đen láy của nó nhìn bà ấm áp. Tiếng khóc của nó lại vang lên, bà Liên lóng ngóng pha sữa, rồi dịu dàng ôm bé vào lòng.
Ngày tháng cứ trôi đi, ngôi nhà nhỏ của bà Liên giờ đầy ắp tiếng cười nói của trẻ thơ. Từ ngày có đứa bé, bọn trẻ trong xóm cũng sang nhà bà nhiều hơn, chúng phụ giúp bà trông bé. Những người trong làng, dù trước đó có không ít lời can ngăn nhưng sau đó họ hiểu, mọi người cùng động viên bà chăm sóc bé.
Ngồi trên triền đê lộng gió. Đã một năm kể từ cái buổi sáng ấy, những luống rau vẫn xanh mươn mướt. Đôi mắt bé con trong veo. Ôm bé vào lòng, bà Liên bồi hồi nghĩ đến cái ngày chân tay bủn rủn khi thấy đứa bé đỏ hỏn trong sọt. Thơm lên mái tóc tơ mềm mượt của bé, bà Liên khẽ thì thầm mong sao bé mãi như những mầm xanh kia vươn lên đón lấy ánh sáng mặt trời.
