Nhìn mọi người cùng con rộn ràng nơi siêu thị, nhà sách… chọn mua những đồ dùng cần thiết cho năm học mới, tôi bỗng nhớ về một ngày mùa thu khi còn học ở trường làng; khi quê tôi, những nếp nhà tranh xen kẽ với bờ tre, giồng khoai, đám bắp; đường làng là những lối mòn chỉ có tiếng cười của lũ nhỏ chúng tôi là nghe to rõ nhất.
Hôm ấy, mặt trời tháng tám vừa đi ngủ, trời còn thả chút gió nam phây phẩy đủ mát. Cơm chiều xong, chén đũa đã vào ống vào rá, mẹ vặn lớn ngọn đèn dầu rồi tay xách hai cái ghế vuông, vừa đi vừa bảo: “Con vô đây mẹ nhờ tí việc”… Mẹ lấy cái ghế đặt sát vào mép ngoài bồ lúa; cái còn lại, đặt ở phía trong. Mẹ bấm đầu ngón tay, lẩm nhẩm: “Còn hơn tháng nữa mới cắt lúa…”.
Ở quê tôi trước đây, lúa được đựng trong “bồ” chứ không phải đựng trong bao như bây giờ. Bồ đựng lúa được đan bằng tre, có hai loại đó là bồ cuốn và bồ góc. Bồ góc có hình dáng như cái thạp nhưng cao to gấp nhiều lần, đường kính khoảng 0,7m và chiều cao gần 2m, có đáy và nắp đậy; còn bồ cuốn cũng được đan bằng nan tre nhưng chỉ đan thành một tấm lớn rồi cuộn lại, hình dáng như cái cống to dựng đứng, chỗ mối gấp (xấp mí) được nối chắc chắn bằng những gim tre cật vót nhọn hai đầu. Bồ cuốn có thể đựng được cả tấn lúa. Hồi ấy nhà nào cũng có bồ đựng lúa, lúa giống thì đựng trong bồ góc còn lúa để ăn và bán thì đựng trong bồ cuốn.
Trở lại việc cùng mẹ xúc lúa, tôi leo qua hai chiếc ghế rồi bước vào giữa bồ lúa, đôi chân lún xuống nghe lạo xạo. Mẹ đưa cái mủng (nhỏ hơn cái thúng) bảo: “Con xúc cho mẹ vài thúng lúa, mai mẹ đi chợ mua đồ mới với bút mực cho anh em bay chớ gần đến khai giảng rồi”.
Dù tôi đang tính từng ngày để được vào trường cấp II nhưng khi nghe mẹ nhắc đến hai tiếng “khai giảng” làm tôi cảm thấy nôn nao, hứng khởi lạ lùng. Bóng dáng ngôi trường mới, bạn mới, con đường đến trường cũng khác… tất cả cùng nhau chui vào trong giấc ngủ. Nào là bút mới, vở mới, áo mới, bạn mới, thầy cô mới… rồi không khí ngày khai trường vẽ lên đầy ắp trong giấc mơ “chuyển cấp”, có cả con đường đến trường… Lên lớp 6, tôi phải đi bộ khoảng 4 cây số, bạn tôi nhiều đứa phải đi xa hơn. Mấy đứa ở thôn Lạc Chỉ phải lội qua sông Bánh Lái, đi bộ gần 5 cây số mới đến nhà tôi; rồi cùng nhau đi, qua cầu Bạn, đến cây Da Heo, đi tắt theo đoạn bờ mương phía trên Gò Mít rồi đến Trường cấp II Hòa Mỹ bên Bàu Hương. Tôi ước lượng, đoạn đường mình đến trường cũng xa như mẹ đi chợ Phú Nhiêu (chợ duy nhất trong xã). Vậy mà lúc nào mẹ cũng gánh gánh gồng gồng vì phải đem bán những sản phẩm nhà mình làm ra như: lúa, khoai, rau, quả… mới có tiền mua sắm những thứ cần thiết.
Đường đi chợ xa vậy mà khi tôi mơ giấc mơ tựu trường vừa xong đã nghe tiếng bước chân sột soạt ngoài sân, dụi mắt, thấy mẹ quang gánh về đến nhà rồi. Mẹ nói: “Đồ ngủ nướng”!
Ngồi xuống chỗ hàng ba, mẹ lấy xấp vải áo ịn vào bụng tôi rồi bảo: “Đi rửa mặt, ăn cái bánh cam rồi đi may đồ mới, nhớ nói chú Bảy may cho rộng rộng một chút...”. Đồ mới nào cũng rộng thùng thình, tới giờ tôi mới hiểu lý do.
Ngày nay, chuẩn bị tựu trường, cha mẹ cùng con đến siêu thị, nhà sách, rộn ràng mua sắm rồi lên ô tô, xe máy vi vu về nhà, có người còn mua online... Nhưng trong giấc mơ tôi vẫn còn cái bồ lúa chỗ góc nhà, bước chân mẹ gánh gồng đi chợ từ sáng sớm, và tôi ngồi đợi trước hiên nhà để được đón nhận bút mới, vở mới… rất thơm tho từ đôi bàn tay chai gầy của mẹ!.
NGÔ TRỌNG CƯ
