Hát soong hao là lối hát giao duyên có từ rất lâu đời của đồng bào dân tộc Nùng. Trong những ngày hội mừng xuân, đón năm mới, ngoài việc tổ chức các trò chơi dân gian như: bắn nỏ, đẩy gậy, kéo co..., thanh niên nam nữ Nùng thích nhất là hát soong hao vì đây là cơ hội để họ được gần gũi nhau hơn, được bày tỏ tình cảm với người mình yêu.
Người Nùng vẫn giữ gìn được bản sắc dân tộc tại nơi định cư EaLy (Sông Hinh) – Ảnh: N.T
Hàng năm, vào khoảng mùng 8 Tết Nguyên đán, khi sắc xuân đã tràn ngập núi rừng, những bông hoa khoe hương sắc, cũng là lúc người Nùng hồ hởi tổ chức lễ hội vui xuân trong đó có hát soong hao. Hát soong hao gốc có khá nhiều loại như soong hao gặp gỡ, soong hao vào bản, soong hao vào nhàv.v..., có cả soong hao mây, trăng, sao, núi, thuyền... Mỗi cuộc soong hao có một trình tự riêng tùy thuộc vào tâm trạng người hát hoặc quan hệ chủ khách. Song đến giờ chủ yếu chỉ còn soong hao mang tính giao duyên là được duy trì và phát huy. Tại những bãi đất trống, rộng rãi, mọi người ngồi thành một vòng tròn (nếu tổ chức ban đêm thì ngồi xung quanh đống lửa to) để nghe hát. Trai gái trong bản thì tụ họp thành từng nhóm ngồi lẫn với nhau mà hát, trai làng này đến hát với gái bản kia. Đầu tiên là những câu hát đối đáp sẵn có, nhưng sau để diễn tả tình cảm của mình họ đã ứng khẩu, hát với nhau những lời say đắm nhất. Cứ thế hết đôi này lại đến đôi kia hát, hát soong hao vì thế kéo dài thậm chí đến hết cả đêm sang ngày hôm sau.
Điều đặc biệt là hát soong hao không chỉ dành riêng cho các đôi nam nữ ở tuổi cập kê đôi mươi mà tất cả những người già cũng có thể tham gia. Nhiều khi chính các cụ già mới là những người bắt đầu cuộc hát, từ đó nam thanh nữ tú theo sau và cất lời bắt nhịp. Hát soong hao trở thành một cây cầu bắc mối lương duyên cho các đôi trai gái đến với nhau và cũng là sợi dây vô hình giúp mọi người xích lại gần nhau hơn trong một tình cảm thân ái nồng hậu. Nhiều đôi trai gái nhờ những cuộc hát đầu xuân ấy mà quen nhau, yêu nhau và sau này kết nên tình vợ chồng. Vì thế đồng bào dân tộc Nùng luôn coi hát soong hao như một phần thiêng liêng, một nét đẹp không thể thiếu trong đời sống tinh thần của mình.
Những cuộc hát soong hao đầu năm mới luôn thu hút rất đông người tham gia và đến xem. Không chỉ đồng bào Nùng mà người dân thuộc các dân tộc khác, vùng khác cũng nô nức đến chung vui. Hi vọng hát soong hao cũng như nhiều nét đẹp văn hóa khác của đồng bào dân tộc Nùng sẽ còn được khơi dậy và duy trì để chúng ta luôn được sống trong không khí tưng bừng của những lễ hội mừng xuân đậm đà bản sắc dân tộc.
NGUYÊN TRƯỜNG
