Evghenni Shklovski sinh năm1954, là nhà văn, nhà phê bình văn học Nga, tốt nghiệp Đại học Tổng hợp Lomonosov, hiện sống và làm việc tại Moskva, đã xuất bản nhiều tác phẩm, được đánh giá là một trong những cây bút truyện ngắn đương đại Nga xuất sắc.

*

Nếu như Kolya không muốn thông minh hơn tất cả mọi người thì mọi chuyện đều diễn ra tốt đẹp, nhưng anh ta lại muốn thông minh hơn tất cả, muốn kiếm thật nhiều tiền để mua nhà ở ngoại ô, có mảnh vườn…

Minh họa: PV

Không hiểu tại sao dân chúng lại hay nói về chuyện nhà cửa, về ngôi nhà nhỏ, hay có tệ lắm thì cũng là căn hộ. Nhưng để làm được điều đó thì phải có nhiều bệ đỡ, rất nhiều, mà những bệ đỡ như vậy không dễ kiếm, phải biết cách xoay xở…

Và thế là Kolya quyết định: phải vận chuyển bao nhiêu bệ đỡ đáng nguyền rủa như vậy…

Nếu như anh chưa từng vận chuyển ngoại tệ, anh sẽ không hiểu gì về chuyện đó. Khi có nhiều tiền và anh phải vận chuyển chúng trong chiếc xe ngựa chở hàng hoen gỉ cũ nát sẽ khác hẳn với chiếc xe bọc thép của người thủ quỹ chẳng cần bận tâm đang chở cái gì - một món hàng đặc biệt.

Tiền là quả bom mà người ta đưa cho anh, dĩ nhiên là với sự đồng ý của anh, và nó có thể phát nổ bất cứ lúc nào. Nhưng anh không thể làm gì được vì đó là công việc của anh - vận chuyển nó.

Chúng tôi vận chuyển tiền bằng chiếc xe “ford” cà tàng mười hai năm tuổi của tôi, được mua với giá rẻ và đã được đại tu, nhưng không thể đoán chắc là nó sẽ không nổ tung trên đường.

Nếu có thể hình dung ra một vụ cướp như trong các bộ phim trinh thám mạo hiểm thì đó sẽ là một vở hài kịch hơn là bi kịch: xe tự nhiên chết máy, ống xả rơi ra, khói bốc mù mịt từ dưới nắp capô… Ngay lập tức một chiếc BMW hay một chiếc xe xịn nào đó ập tới và một bầy chó săn dây xích loảng xoảng nhảy ra sủa ầm ĩ, một nòng súng chĩa ra, và thế là toàn bộ số tiền sẽ lặng lẽ chuyển từ chiếc túi xách thể thao vào tay bọn cướp, và sau đó chỉ có thể nhìn thấy chúng mà thôi.

Với một xác suất tương tự, điều đó có thể diễn ra với chiếc xe cảnh sát, dĩ nhiên là không hiện đại bằng xe của bọn cướp, nhưng cũng dễ dàng qua mặt con nghẽo già của chúng tôi. Và khi đó, chúng tôi cùng với chiếc túi xách thể thao của mình nhét đầy những đồng tiền giả màu xanh sẽ được đưa đến một nơi mà ai cũng biết, dĩ nhiên đó là khi chúng tôi không bị chôn sống ngay tại chỗ nếu họ nghĩ chúng tôi đã hoàn thành xong công việc của mình và xứng đáng được nghỉ ngơi.

Lợi thế duy nhất mà con nghẽo già mang lại cho chúng tôi chính là cái hình dạng thê thảm và mờ nhạt của nó. Nhưng nhiệm vụ chỉ đơn giản là cầm túi tiền chuyển cho một người không quen biết và không được phép biết. Địa điểm gặp - bên cột điện ngẫu nhiên, trên con phố cũng ngẫu nhiên. Bước ra khỏi xe, giao chiếc túi tận tay người đội chiếc mũ lưỡi trai môn bóng chày - và thế là xong, công việc hoàn thành.

Có lần tôi bảo với Kolya, để làm việc ấy, tiện lợi nhất là chiếc xe bọc thép nhỏ với những trang bị phù hợp, đại loại như áo chống đạn, khẩu súng nhỏ. Nhưng anh ta chỉ cười mỉa: xe bọc thép à, để làm gì? Nếu muốn bắt thì ngồi trong xe bọc thép cũng bị bắt, tốt nhất là không nên bày vẽ ra, thế thôi. Hơn nữa, đó chỉ là tiền giả.

Thế đấy.

Nhưng tiền giả - chẳng lẽ không phải là tiền hay sao?

Tuy nhiên, ý tưởng đúng đắn ấy được Kolya đánh giá cao. Vấn đề là, nếu phải vận chuyển tiền - không quan trọng là tiền thật hay giả - luôn phải đối mặt với những tình cảnh khó khăn và ở đây sẽ không có sự khác biệt: viên đạn là một vật ngu ngốc, nó không phân biệt được giả hay thật. Tội hình sự là tội hình sự. Anh cũng không thể có cái cảm giác đang làm một việc bình thường, điều đó có ý nghĩa rất quan trọng.

Một lần, khi chúng tôi đến nơi hẹn, một người đàn ông đội chiếc mũ môn bóng chày màu đen bước lại, hỏi đường đến phố Vorontsov (hay là phố gì đó). Anh ta chỉ hỏi thế thôi, không làm gì khác. Nhưng tôi và Kolya phải vội vàng biến ra khỏi đó như bị bỏng, sau đó cứ lượn lờ mãi trong thành phố để xóa dấu vết, liên tục ngoái đầu ra sau xem có cái đuôi nào bám theo hay không. Nguyên do chỉ vì chúng tôi không thích vẻ mặt của chàng trai. Rất có thể đó chỉ là một công dân bình thường, và đúng là anh ta muốn hỏi đường đến con phố nào đó.

Chúng tôi được trả công cũng không tệ, ai mà biết được, có thể Kolya sẽ dành dụm mua được ngôi nhà nhỏ ở ngoại ô. Thật lòng mà nói, quả là kỳ lạ khi nghe chàng trai to lớn vai u thịt bắp, mỗi lần bắt tay cứ như bị kẹp vào khe cửa, nói về “ngôi nhà nhỏ”. Bình thường, Kolya rất trầm lặng, nhưng anh ta lại rất thích nói về đề tài này - ngôi nhà đẹp, vách ngăn, giấy bồi thế nào, gian bếp ra sao, đèn chùm treo ở đâu, trồng cây gì trong vườn, bón phân ra sao…

Kolya độc thân và đang định lấy vợ. Cô người yêu của anh ta rất dễ thương, nhưng không phải là không có tham vọng. Kolya dự định sẽ sống với cô ta trong ngôi nhà nhỏ xinh xắn mà có lần anh ta đã cho tôi xem bản thiết kế. Tầng trệt là phòng khách, phòng bếp, tầng trên là phòng ngủ và phòng trẻ con, ở cả hai tầng đều có phòng sinh hoạt chung, đồ dùng, nội thất hiện đại.

Nhưng tiền lấy ở đâu?

Rõ quá rồi, lấy ở đâu - rất có thể là cô gái của Kolya đã làm cho anh ta điên đầu khi tha về đủ loại tạp chí nhặt nhạnh được, đại loại như “Nhà đẹp”. Đơn giản là cô ta đã làm cho Kolya mê mẩn vì chuyện đó, đến nỗi ngay cả trong giấc mơ anh ta cũng nhìn thấy ngôi nhà nhỏ, cái tổ ấm tiểu tư sản của mình, quên cả những cơn gió băng giá thổi từ Kolyma tới và những viên đạn của kẻ thù rít bên tai.

Chắc chắn là niềm đam mê đã làm hại anh ta.

Điều nực cười là Kolya đã quên rằng đó chỉ là tiền giả, lúc nhớ, lúc quên, rồi đột nhiên quên luôn. Hôm đó, tôi không thể đi cùng Kolya, tôi bị viêm phổi, nhiệt độ lên gần bốn mươi. Kolya đành phải đi một mình, và thế là anh ta biến mất luôn cùng với cái túi xách, không mang nó đến nơi đã ấn định và cũng không quay về nhà, còn chiếc xe “ford” của chúng tôi thì được tìm thấy ở ngoại ô, ơn trời vẫn còn nguyên. Tôi cố tìm hiểu xem, Kolya cần những tờ bạc giả ấy để làm gì, mang vào cửa hàng làm gì - những đồng tiền lớn như vậy sẽ biến ngay, còn nói gì nữa. Đó là một khoản tiền rất lớn. Căn cứ vào mọi việc, hẳn là Kolya đã đi đến quyết định. Và anh ta cũng đã biết rõ, biết rất rõ, rằng sớm hay muộn người ta cũng sẽ truy tìm anh ta - ít ra vì tiền giả, thế nhưng Kolya vẫn không kìm lại được.

Còn tôi chỉ giải thích một cách đơn giản: tiền là tiền, là quả bom. Và Kolya đã nổ tung cùng với nó.

Từ đó tôi đã nhúng chàm. Tôi biết, mình sẽ là người tiếp theo. Chẳng có áo chống đạn nào có thể cứu nổi. Chẳng có xe bọc thép nào có thể cứu nổi.

ĐÀO MINH HIỆP (dịch)