Hồi còn nhỏ đi học, trong một bài văn tả về cô giáo, tôi viết có đoạn: “Cô giáo em mắt bồ câu đen lay láy...”. Mắt bồ câu thì tôi thường nhìn thấy, còn đen lay láy là tôi nghe được ở người lớn. Sự tưởng tượng giữa mắt chim bồ câu nhỏ xíu như hột chùm thảo so với mắt người con gái là một khoảng cách hơi khập khiễng. Ấy thế, mà ngày xưa người ta cho rằng người con gái mắt bồ câu là người con gái đẹp.
Lớn lên, tôi thường nghe người lớn tán “Mắt lá răm, mày lá liễu là giai nhân tuyệt sắc!”. Tôi biết được người con gái mắt lá răm là đôi mắt dài, nhưng chưa cảm nhận được vẻ đẹp của mắt lá răm. Nhờ đọc sách, đọc báo, các nhà văn, nhà thơ đã cho tôi hiểu được mắt lá răm đẹp như thế nào. Tuy nhiên, mắt lá răm qua cái nhìn lãng mạn của các thi sĩ trở thành hư ảo quá! Cho đến khi tôi mười tám đôi mươi, có người con gái hàng xóm làm tôi bỗng dại khờ. Nàng có đôi mắt lá răm với rèm mi mượt mà như nhung đen. Đôi mắt biết nói, biết cười ấy thu hết phần hồn đa cảm của tôi, làm tôi chênh chao như đi trên ngọn sóng. Biết vậy, tôi vẫn cứ nhìn đôi mắt em, nhìn một cách say sưa như bị thôi miên, em thẹn thùng cúi đầu, tôi lặng đi trong tiếc nuối.
Mắt lá răm con gái không bén như dao cau, không sắc sảo như mắt bồ câu; đó là đôi mắt đăm đắm buồn, man mác yêu thương, khi yêu một ai thì yêu suốt cả đời, mỗi lần nhìn vào đó ta như lạc vào cõi thần tiên mầu nhiệm. Ở đó thăm thẳm tình yêu con người và chỉ có yêu thương là vĩnh hằng của thế gian.
Người con gái mắt lá răm đi lấy chồng xa xứ khi tôi còn mài đũng quần trên ghế nhà trường. Mắt lá răm theo tôi vào giấc mơ yên bình, khi tỉnh giấc là ngập tràn đớn đau, khắc khoải. Khi nhận được sự quyến rũ của mắt lá răm, hiểu được niềm vui và nỗi buồn của mắt lá răm, tôi như dạn dày hơn, bản lĩnh hơn trong cuộc sống.
Sau này, tôi cũng có một vài người bạn gái mắt lá răm. Tôi như con chim bị tên nhìn thấy cành cây cong là sợ. Sợ con gái mắt lá răm, song vẫn yêu thích mắt lá răm, vì đó là đôi mắt trời sinh ra dành cho con gái. Có người bảo rằng: con gái mắt lá răm là con gái đa tình, riêng tôi chỉ biết con gái mắt lá răm làm cho người khác giới đa tình, trồng cây si chết queo trên đất cứng.
Bây giờ, tôi đã vào tuổi ông ngoại, ông nội, vậy mà ra đường gặp con gái mắt lá răm cứ ngưỡng mộ như hồi còn trai trẻ. Tôi tự nhủ: người đẹp sao thời nào cũng có, mắt lá răm thời nào cũng có. Thậm chí bây giờ con gái mắt lá răm còn đẹp lấp lánh hơn xưa. Chỉ nhớ mắt lá răm của người xưa thôi cũng thấy mình có lỗi với bạn đời đã hơn hai mươi năm có nhau.
Cũng may là người yêu lâu năm của mình chưa đến mức dùng bút đỏ khoanh tròn, đặt dấu hỏi ở những trang viết có chữ “em”, có con gái mắt lá răm xinh đẹp.
TRẦN QUỐC CƯỠNG
