Sau những ngày sum họp đầm ấm vui chơi Tết là thời gian chuẩn bị đón ngày rằm tháng Giêng. Đây là ngày rằm đầu tiên trong năm mới nên rất được coi trọng. Nó còn giúp những người có tâm hồn yêu thơ phú thêm xúc cảm dạt dào, là ngày đã từng “neo đậu” trong tôi nhiều kỷ niệm.
Sau những ngày vui Tết, đêm rằm tháng Giêng bà ngoại thường dẫn tôi đi chùa Long Thạnh (nay ở khu phố 4, phường Phú Thạnh) để lễ Phật và cúng giải sao giải hạn. Ngoại bảo: “Đi đến chùa cúng lạy Phật ngày rằm tháng Giêng rất linh thiêng, sẽ giúp gia đình an lạc, con người mạnh khỏe, làm ăn phát tài, phát lộc, mọi sự như ý nguyện...”. Tuổi thơ chưa quan niệm linh thiêng là gì, chỉ biết được ngoại dẫn đi chùa là khoái chí, có dịp được sư thầy “lì xì” vài cái bánh thuẫn sau đó tung tăng chạy ra sau chùa đánh phốc lên cây ổi ngồi ăn, nhìn trăng rằm và để bụng ngày mai đi học có dịp “nổ” với những đứa bạn trong lớp.
Thuở vùng quê tôi chưa có điện thắp sáng, tầm sẩm tối, mẹ tôi lau chùi và thêm dầu hảo (dầu lửa) vào mấy cây đèn dầu “hột vịt” thắp trên bàn thờ tổ tiên, tôi phụ mẹ sắp bánh thuẫn, vài lát cốm và ít rim gừng ra các đĩa để chờ ba tôi thăm đồng về sửa soạn cúng rằm. Trăng bắt đầu nhô lên phía đông vượt qua hàng cây bạch đàn phía bên kia xóm cũng là lúc ba tôi đã thắp hương cúng rằm... Từ ngày ba mất, mỗi khi đến rằm tháng Giêng, mẹ thường bảo cúng kính đàng hoàng, thắp nhang cho ấm nhà ấm cửa. Dù người còn sống hay người đã khuất, ai cũng có nơi để về”.
Ngày là học sinh cấp 3 ở Trường Vừa học - Vừa làm Sơn Thành, trong giờ học môn Văn học tôi nghe thầy Võ Tuyến (người Huế, hiện là Trưởng Phòng GD-ĐT TX Hương Thủy, Huế) trải lòng về trăng tháng Giêng: “Trăng của đầu năm nhưng hoàn hảo nhất là trăng rằm, là trăng rằm đầu tiên nên non tơ như người con gái dậy thì, và đẹp hơn các trăng rằm tháng khác trong năm, nhưng không đẹp lộng lẫy như trăng sáng mùa thu, đẹp nhưng không u hoài như trăng tháng mười. Cái đẹp của trăng rằm tháng Giêng là cái đẹp của nàng trinh nữ thẹn thùng... Ai có một chút lãng mạn ngồi thả hồn theo ánh trăng sẽ cảm nhận như thấy mình bay trong không gian vô bờ bến...”.
“Mối tình đầu” của thời trai trẻ, ngày chia tay bạn gái để làm người lính thanh niên xung phong khai thác lòng hồ thủy điện Sông Hinh, hai đứa cầm tay nhau thả bộ đi trên con bờ vùng dưới ánh trăng rằm tháng Giêng năm đó vẫn còn “neo đậu” suốt trong tôi... Và nay, cứ đến đêm trăng rằm tháng Giêng, tôi lại lắng lòng nghĩ về quá khứ và thầm nguyện dưới trăng những điều tốt đẹp...
Vầng trăng tháng Giêng vẫn vẹn nguyên như thế, tròn và sáng trong. Tết trăng tròn đầu tiên khởi sự cho một năm: rằm tháng Giêng!
HOÀNG HÀ THẾ
