Bình minh lên, mặt trời dịu dàng tỏa nắng lấp lánh trên dòng sông quê mẹ… nước sông trôi hiền hòa, sóng gợn lăn tăn như một dải lụa vắt ngang đôi bờ, uốn lượn chảy xuôi về biển. Ngày ngày, sông thì thầm kể cho bà con quê mẹ nghe những câu chuyện vui buồn từ khắp các miền quê, trên những chặng đường nơi sông đã đi qua. Ngày ngày, sông tắm mát cho những cánh đồng, cho những khát khao cháy bỏng của bà con quê nghèo mong mưa thuận gió hòa, cầu cho sông nhiều lành ít dữ…
Xa quê mấy chục năm ròng, sẽ day dứt không đành nếu mỗi dịp về thăm tôi lại không ra bờ sông một lần để mà mong ngóng, như ngày nào tôi vẫn đứng chờ mẹ tan chợ về trưa... Gió mát từ giữa dòng mơn man thổi nhẹ tung những cồn cát trắng, tôi chìm trong những câu chuyện sông đang thì thầm kể, tôi lắng lòng bởi những bài ca ru êm sông vẫn hát mỗi khi đêm về. Sông nhắc nhớ trong tôi những kỷ niệm đong đầy và những ân tình của dòng sông chảy nặng quánh vị phù sa…
…Quê mẹ vốn rất nghèo, quanh năm bốn mùa vất vả. Mỗi sáng mai, mẹ tôi, chị tôi cùng các mẹ, các chị trong làng người quang gánh, kẻ đội đầu, người bưng thúng, tay xách nách mang những thứ đánh đổi nắng mưa có được sang chợ bên kia sông để bán. Vật lộn với nắng dãi mưa dầu để làm ra hạt lúa củ khoai đã khó, việc bán buôn lại càng khó vô cùng. Quê mẹ, suốt từ làng trên xóm dưới ai ai cũng có mảnh vườn thửa ruộng, đâu đâu cũng tỉa bắp, trồng rau, nhà nào cũng có những lương thực, rau cải ấy rồi, có chăng thì người có mang biếu người không, ai mua hàng mình làm ra đâu mà bán. Thế là phải gồng gánh sang chợ bên kia làng chài để đổi lấy con tôm, con cá, mắm muối và các vật dụng cần thiết cho cuộc sống hàng ngày… Mặt trời mỗi lúc một lên cao gắt gỏng, các mẹ, các chị ai cũng muốn mình là người nhanh nhất lên thuyền qua sông đến chợ sớm, sông chao nghiêng chiếc thuyền chòng chành mỗi khi mẹ còng lưng gánh rau quả lên thuyền, chị mím môi bước thật vững để khỏi té quàng xuống sông… Sông chợt ngừng câu chuyện đang kể, hình như sông cũng chạnh lòng, và tôi nghe môi mình thấm mặn bởi nước mắt đã lăn xuống tự bao giờ… Dòng sông bỗng nhòa đi, lững lờ trôi xuôi, rì rào sóng gợn, những đám cỏ ven bờ lao xao, xao lao…
Sông chuyên cần chảy giữa đôi bờ bên những vườn dâu, bãi mía xanh ngút mắt. Mỗi mùa nước cạn, ven bờ các chị, các mẹ đem chăn màn ra giặt, ra phơi, mồ hôi ướt đẫm vai gầy. Dưới nước bầy chim non bơi lội, những con rái cá đớp động, lũ bạn chúng tôi tha hồ ngụp lặn, sải tay vẫy vùng chờ mẹ, chờ chị đang rôm rả bên những đống chăn màn thơm giòn mùi nắng mới.
Mùa hè, hoàng hôn buông xuống, vài tia nắng cuối ngày còn vương trên sông, những chú mục đồng lùa đàn bò mộng ra sông tắm mát, ngâm mình và nhởn nhơ nhai lại. Khói lam chiều quyện bay lên trên những mái nhà của những làng mạc hai bên bờ sông vẽ thành bức tranh yên bình, đoàn tụ. Đêm về, khi vầng trăng tròn vành vạnh treo vắt vẻo trên ngọn tre, soi bóng xuống dòng sông lấp lánh, mặt nước gợn sóng lung linh, dòng sông như được dát một lớp bạc óng ánh, lũ bạn chúng tôi hùa nhau ra bờ sông bày trò hò reo í ới, sự vô tư hồn nhiên bay vút cùng với tiếng gió và tiếng kẽo kẹt của rặng tre ngà đánh võng trên triền đê.
Mẹ bảo, mẹ không biết sông bắt nguồn từ đâu, mẹ chỉ thấy ngày ngày có những chuyến đò xuôi dòng từ thượng nguồn đem về những chè xanh, những vị thuốc quý từ rừng đổi cho bà con quê mẹ. Mẹ bảo lòng sông bao dung vô cùng, sông cho quê mẹ tôm lành, cá ngọt, cho đồng lúa nặng đòng bởi phù sa đêm ngày bồi đắp. Sông bên bồi bên lở, chuyên cần ươm mầm mát xanh những cánh đồng, cho những rặng tre trưa hè soi mình chải tóc, bến quê kết nối nên duyên những mối tình sớm trưa hò hẹn… Sông chở đầy ắp nỗi nhớ quặn lòng của những người con xa xứ, cứ xốn xang trong lòng ký ức về một dòng sông tuổi thơ quê mẹ đã đi qua.
THỤY BÌNH
