Cả nhà làm công an, riêng Trần Quốc Đông đi theo xiếc - môn nghệ thuật khắc nghiệt đòi hỏi sự khổ luyện, “nước mắt trước nụ cười sau”. Tuy nhiên, như người ta vẫn nói “nghề chọn người”. Xiếc đã chọn Trần Quốc Đông để anh cùng các bạn diễn tỏa sáng trên sân khấu trong và ngoài nước, với tiết mục “Tạo hình trên đôi giày trượt”.

Đoạt nhiều huy chương, giải thưởng trong nước và quốc tế nhưng với Nghệ sĩ Ưu tú Trần Quốc Đông, Phó Trưởng đoàn Xiếc 2 - Liên đoàn Xiếc Việt Nam, điều hài lòng nhất là anh đã cùng các bạn diễn đưa nghệ thuật xiếc của Việt Nam đến với khán giả ở nhiều địa phương trong nước và nhiều nơi trên thế giới, để họ biết rằng xiếc Việt Nam có thể làm được những gì.

“Nước mắt trước, nụ cười sau”

* “Tạo hình trên đôi giày trượt” là tiết mục ấn tượng đến thót tim, nhất là khi hai nữ diễn viên nắm tay bạn diễn nam đứng trên đôi giày trượt và quay xoắn người nhiều vòng. Nhóm của anh tập luyện trong bao lâu để có tiết mục này?

- Chúng tôi mất 2 năm tập rồi mới bắt đầu biểu diễn. Càng tập tôi thấy càng “ngấm”, đến năm thứ tám, thứ chín mới có cảm giác tốt được. Để có được tiết mục “Tạo hình trên đôi giày trượt”, chúng tôi mất rất nhiều công sức.

Tôi gắn bó với tiết mục này sau khi được thầy học ở bên Nga về dạy lại, đến nay đã 20 năm. Khi các bạn trong nhóm dần nghỉ hết thì tôi tuyển người mới vào và tập.

Trong nhóm, Anh Tuấn và Ngọc Bích nhiều tuổi hơn tôi, lúc trước thì tập tiết mục khác, về sau mới tập tiết mục này. Khánh Vân, vợ tôi, về sau mới vào.

* Theo anh, làm thế nào mà nghệ sĩ xiếc “phiêu” nhưng vẫn tập trung cao độ để tiết mục biểu diễn an toàn và thành công?

- Điều này đòi hỏi rất nhiều kỹ năng. Ngoài kỹ năng giữ thăng bằng, tiết mục “Tạo hình trên đôi giày trượt” còn đòi hỏi sức khỏe kết hợp với sự khéo léo. Có những bạn tập 2 năm thì biết quay, đến khi kết hợp diễn lại phải mất rất nhiều thời gian.

* Nhiều năm trong nghề, hẳn anh đã có kha khá kinh nghiệm trong việc ngăn ngừa những sự cố khi đang biểu diễn?

- Thật ra lúc tập luyện xảy ra rất nhiều sự cố, còn khi biểu diễn thì rất ít. Như tiết mục này, đang cầm tay cầm chân bạn diễn quay rất nhanh, thử nghĩ xem nếu mà vuột một cái thì bạn ấy sẽ bị ném đi đâu! Hoặc nếu vô tình vấp một cái thì chẳng khác gì bị ném từ trên xuống. Trong quá trình tập luyện, chúng tôi trải qua rất nhiều gian khổ.

* Với nghệ sĩ xiếc, bị chấn thương, gãy tay, chân… không phải là hiếm. Quốc Đông trải qua nó thế nào?

- Tôi đang quay thì hai chân xoắn vào nhau, thế là ngã quật một cái. Mà mình đỡ cho cô bạn diễn, đẩy cô bạn lên thì đập cái cằm xuống, gãy răng. Có khi đang thực hiện động tác quay ở phần kết thì dây thít chặt vào cổ, hai bạn nữ ngất luôn. Thời gian đầu tập thì như thế, bây giờ các bạn nhuần nhuyễn rồi.

Xiếc Việt Nam làm được như thế!

* Biểu diễn tiết mục kịch tính và nghe khán giả hò reo tán thưởng, đặc biệt là những khi “đem chuông đi đánh xứ người”, cảm giác của anh thế nào?

- Lúc đấy thích lắm. Xiếc là bộ môn nghệ thuật không có rào cản về ngôn ngữ. Nghệ sĩ xiếc biểu diễn ở bất kỳ đâu trên thế giới, khán giả xem đều hiểu. Chúng tôi đã diễn ở Mỹ, Pháp, Ý, Nga, Thái Lan, Đài Loan…, khán giả rất thích. Họ không nghĩ là xiếc Việt Nam có được những tiết mục như vậy.

* Nếu bạn là một ca sĩ biểu diễn khắp nơi và tạo tiếng vang ở nhiều cuộc thi, giờ ngồi đây hẳn sẽ có không ít fan đến xin chữ ký… còn nghệ sĩ xiếc không được săn đón như thế. Quốc Đông có thấy chạnh lòng về sự lan tỏa của môn nghệ thuật đầy nhọc nhằn và nguy hiểm này?

- Xiếc chưa phải là môn nghệ thuật đại chúng. Ngày trước, phim ảnh, ca nhạc ít, mọi người có thể xem xiếc là số 1. Bây giờ có rất nhiều thứ để xem trên truyền hình, thành ra người ta không quan tâm nhiều đến xiếc. Nghệ sĩ xiếc muốn biểu diễn ở đâu cũng phải có sự chuẩn bị kỹ lưỡng và chuyên nghiệp. Không như ca nhạc, xiếc bắt buộc phải có sân khấu rất chuyên nghiệp. Có nhiều lý do khiến xiếc ít được biết đến hơn những môn nghệ thuật khác. Muốn biết thì phải đến rạp, mà bây giờ rạp xiếc cũng không nhiều.

* Vì sao Quốc Đông lại chọn con đường vừa khó vừa khổ này?

- Thật ra đó cũng là cái duyên cái số. Cả gia đình tôi làm công an. Có một chú ở cạnh nhà, là diễn viên xiếc, thấy tôi khỏe mạnh, học võ thì bảo với mẹ: Chị cho cháu đi theo xiếc thử xem thế nào, nhà toàn làm công an, thôi thì cho một đứa làm khác ngành khác nghề đi! Mẹ hỏi: Con thấy thế nào? Tôi nói: Mẹ cho con thử. Đi thi thế là trúng tuyển, lúc đấy mới 12 tuổi.

Tôi không học trong trường mà học tại Liên đoàn Xiếc Việt Nam, được các nghệ sĩ xiếc dạy nghề cho mình.

* Có lẽ ngày đó, bố mẹ Quốc Đông không biết rằng sau này, con mình sẽ biểu diễn tiết mục kịch tính và đầy thử thách như vậy. Khi xem “Tạo hình trên đôi giày trượt”, bố mẹ anh nói gì?

- Bố mẹ rất thích đi xem con biểu diễn nhưng khi xem toàn phải… nhắm mắt. Vì là bố mẹ nên lúc nào cũng lo lắng cho con. Bố mẹ vợ mình cũng thế, có dám xem con biểu diễn đâu. Xem thì sợ.

* Sau từng đó năm gắn bó với xiếc, điều gì khiến Quốc Đông cảm thấy hài lòng nhất?

- Điều hài lòng nhất là đem nghệ thuật xiếc đến với khán giả trong nước, ngoài nước để họ biết đến xiếc của Việt Nam.

* Xin cảm ơn anh!

YÊN LAN (thực hiện)