Những ngày mưa lụt, món ngon đậm chất phù sa của đồng ruộng chính là những con cá, con cua. Theo con nước chúng sinh sôi, phát triển rất nhanh và trở thành những món ăn đậm đà dư vị của người nhà quê gắn liền với đồng ruộng.

Nguyên liệu để giã mắm cua đồng - Ảnh: QUỲNH MAI

Những người sinh ra và lớn lên ở đồng quê hẳn không thể nào quên những mùa mưa lụt quê nhà. Nếu gạt qua một bên những thiệt hại, mất mát do mưa lũ gây ra, ở một góc nào đó là những ngày vui, những kỷ niệm đẹp của bọn trẻ con choai choai một thời, thậm chí cả người lớn với thú vui thả câu, giăng lưới. Với nhiều người, công việc này cũng mang lại ít thu nhập trang trải cuộc sống hay đơn giản là thú vui kiếm con rô, con sặc để cải thiện bữa ăn ngày mưa…

Thành quả kiếm được của công việc câu kéo trong ngày mưa lụt chỉ là mớ cá vụn tổng hợp đủ thứ như cá rô bí, cá trắng, cá sặc, cá tràu nhỏ, ốc bươu, cá ngạnh, cá trê, cua đồng… tất cả đều béo ngậy nhờ phù sa ruộng đồng. Đơn giản, dân dã, nhưng chúng là món ngon đặc biệt cho những bữa cơm quê, ăn đến “lủng nồi”, nếu được đem chế biến đúng kiểu. Cá rô bí chiên xù chấm đọt rau lang, gặp may có con rô lớn thì đem nướng than, dằm mắm ngò; cá sặc, cá trắng kho rim lá gừng; cá tràu kho nghệ; ốc bươu nướng mắm nhỉ, tiêu xanh; cá ngạnh, cá trê làm trã canh chua, nêm thêm tí bông hoặc lá bông giề… Những mùi vị ấy thật đặc trưng, khó cưỡng. Ai đã từng ăn qua sẽ mãi không quên.

Tôi có anh bạn vong niên cùng sinh ra từ làng quê. Hồi ấy, tôi còn lon ton đi theo cho vui, ảnh đã rành việc giăng câu, thả lưới mùa mưa. Sau này lớn lên đi làm ăn xa, nhưng năm nào tầm mùa này, anh ấy cũng sắp xếp một chuyến về quê cho bằng được: trước thăm, chia sẻ với bà con sau lũ, sau là để nhâm nhi, thưởng thức lại những món ăn đồng quê dân dã do chính những đầu bếp quê nhà chế biến. Anh ấy bao năm vẫn trung thành với món cá sặc kho lá gừng và cá ngạnh nấu canh chua, còn tôi thì vẫn mê tít mùi vị của món cua đồng nướng giã mắm é trắng.

Hầu như các món ăn từ đồng quê được chế biến khá đơn giản; có thể với những đầu bếp chuyên nghiệp, họ sẽ có thêm nhiều cách chế biến khác, trang trí cầu kỳ hơn, nhưng có lẽ mùi vị đặc trưng, ngon lành vẫn là cách chế biến dân dã của những bà mẹ quê. Đơn cử như món mắm cua đồng é trắng: cua đồng nướng lên thơm vàng, bỏ mai, yếm, chỉ lấy phần thịt, gạch cua và một ít phần chân trên để tăng thêm can xi. Ớt giã nhỏ chung với lá é trắng, ngò tàu và phần nguyên liệu cua sau khi nướng; nêm muối, bột ngọt và ít nước mắm ngon vừa đủ. Chỉ vậy là đã có món mắm cua thơm lừng, mùi vị đặc trưng trộn lẫn vào nhau. Món mắm cua đồng é trắng chỉ là món phụ trong bữa cơm, nhưng luôn để lại dư vị đậm đà.

Với các chuyên gia du lịch, trong loại hình du lịch đồng quê, du lịch nông nghiệp đang dần phổ biến và như một xu hướng tương lai thì ngoài những trải nghiệm cuộc sống sinh hoạt của nông dân thì chính những món ẩm thực từ đồng quê là một phần không thể thiếu trong những ngày lưu lại của du khách, đặc biệt là những ngày mưa.

QUỲNH MAI