Nhà thơ trẻ Hoa Níp là gương mặt quen thuộc trong lễ hội thơ truyền thống Nguyên tiêu núi Nhạn những năm gần đây. Sau khi Hoa Níp bị tai nạn giao thông đột ngột qua đời vào cuối tháng 5/2016, các bạn văn trẻ TP Hồ Chí Minh đã nỗ lực in ấn hai tác phẩm đầu tiên của anh là tập thơ Bao giờ đến được cánh đồng và tập truyện ngắn Nàng là nước Mỹ do NXB Hội Nhà văn ấn hành…

Hoa Níp tên thật là Trần Quang Minh Giảng, sinh năm 1985 ở TP Vũng Tàu trong gia đình cả cha lẫn mẹ đều là nhà giáo có uy tín gốc Hà Tĩnh. Anh sớm say mê văn chương, có năng khiếu sáng tác từ khi còn học trung học cơ sở. Lớn lên, đi học đại học, làm việc, gắn bó với đời sống văn học trẻ TP Hồ Chí Minh, Hoa Níp là đại biểu tham dự Hội nghị Những người viết văn trẻ toàn quốc năm 2011 ở Thái Nguyên - Tuyên Quang.

Những năm qua, nhà thơ trẻ Hoa Níp thường xuyên về Phú Yên, nhiệt tình tham gia lễ hội thơ truyền thống núi Nhạn. Tôi cùng anh và các văn nghệ sĩ TP Hồ Chí Minh như Triệu Từ Truyền, Lê Thị Kim, Bùi Chí Vinh, Nguyễn Thái Dương, Vũ Trọng Quang, Quỳnh Hợp, Nguyễn Lương Hiệu, Bùi Thanh Tuấn, Phùng Hiệu, Phạm Phương Lan… hay đi xe xuyên đêm để về hội ngộ bạn thơ, ngắm trăng, nghe thơ, xem thơ, đọc thơ dưới chân tháp Nhạn. Anh rất tình nghĩa và có nhiều bạn thơ thân thiết ở Phú Yên. Bây giờ thì Hoa Níp tài hoa, dễ mến dễ gần đã mãi mãi ra đi. Đêm thơ núi Nhạn vắng một khách thơ trẻ nhiệt thành!

Ngày 12/7/2016, nhân kỷ niệm 49 ngày mất của nhà thơ trẻ Hoa Níp, một đoàn nhà văn TP Hồ Chí Minh đã xuống Vũng Tàu cùng gia đình viếng mộ, cúng thất anh. Dịp này, hai tác phẩm đầu tiên của Hoa Níp là tập thơ Bao giờ đến được cánh đồng và tập truyện ngắn Nàng là nước Mỹ (NXB Hội Nhà văn) cũng kịp đặt lên bàn thờ anh, với 2 bản (1 tập thơ và 1 tập truyện) có các chữ ký của các bạn văn và đại diện gia đình đã “hóa vàng” trong lửa gửi cho anh ở cõi hư vô. Bùi ngùi tiếc thương Hoa Níp xấu số, nhưng ai cũng cảm thấy ấm lòng khi thực hiện được những điều chủ yếu theo tâm nguyện của anh.

Sở dĩ tôi nói hai tác phẩm đầu tiên bởi Hoa Níp còn bản thảo một tiểu thuyết và vài truyện ngắn, bài thơ lẻ khác trong di cảo. Đang bước vào giai đoạn tràn đầy cảm hứng, sáng tạo rất sung sức thì anh lại vội ra đi.

Sinh thời, Hoa Níp đã chuẩn bị công phu hai tác phẩm trên và dự định xuất bản. Sau khi Hoa Níp bị tai nạn giao thông đột ngột qua đời, gia đình anh ở Vũng Tàu và cả nhà thơ Nguyễn Quang Thiều ở Hà Nội, một đàn anh thân tình của Hoa Níp, đều mong muốn in ấn hai tác phẩm này. Tuy nhiên, Ban Nhà văn trẻ Hội Nhà văn TP Hồ Chí Minh - nơi Hoa Níp luôn gắn bó và có nhiều đóng góp trong gần 7 năm qua, đã “giành quyền” xuất bản cho bạn mình, mà công đầu là nhà văn Trần Nhã Thụy, người lo chăm chút bản thảo, thiết kế và in ấn.

Nếu như tập truyện ngắn Nàng là nước Mỹ được Hội Văn học nghệ thuật tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu, nơi nhà thơ Hoa Níp là hội viên, tài trợ một phần, thì tập thơ Bao giờ đến được cánh đồng lại được Quỹ Tình thơ cùng các bạn văn trẻ ở TP Hồ Chí Minh chung tay góp sức hình thành. NXB Hội Nhà văn cấp phép hoàn toàn miễn phí. Tôi muốn nói rõ điều này nhằm thay lời cảm ơn của gia đình và người thân, đồng thời cũng để thấy rằng cái tình đồng nghiệp văn chương, nhất là trong giới trẻ TP Hồ Chí Minh hiện nay, vẫn rất đáng quý đáng trân trọng, chân thành nâng đỡ nhau cả khi số phận trớ trêu đưa con người bất ngờ trở về cát bụi…

Hai tác phẩm đầu tiên mới xuất bản của Hoa Níp - Ảnh: CTV

Thơ là sở trường của Hoa Níp, nhưng anh cũng có duyên với truyện ngắn và ấp ủ viết cả tiểu thuyết. Nhà văn Trần Đức Tiến ở Vũng Tàu theo dõi từng bước tiến của Hoa Níp cho hay: “Hoa Níp là cây bút trẻ nhiều khát vọng. Truyện ngắn của anh luôn có sự tìm tòi, đổi mới về nội dung và cách thể hiện. Giống như nhiều người viết trẻ khác, do kinh nghiệm, sự từng trải, độ dày dạn của ngòi bút còn có những hạn chế, Hoa Níp cũng có những truyện non, lép. Nhưng mỗi khi vốn sống đủ chín, và tư tưởng bắt kịp khát vọng làm mới nghệ thuật, Hoa Níp vụt tỏa sáng trong một vẻ đẹp riêng biệt, rất đáng để người đọc ghi nhớ và dõi theo… Còn nhớ khi vừa đọc xong truyện G.K.2851 của anh gửi dự thi trên một tờ tạp chí, tôi liền gọi chúc mừng anh và nói: “Tớ mà ở trong ban giám khảo thì dứt khoát tớ đưa truyện này vào giải”. Vui thì nói vậy, chứ tôi tin Hoa Níp cũng thừa biết giải giếc này khác đâu có quá ghê gớm với một người cầm bút tự trọng và khắt khe như anh?”.

Tác phẩm G.K.2851 mà nhà văn Trần Đức Tiến đề cập là một trong 15 truyện ngắn hình thành nên tập Nàng là nước Mỹ của Hoa Níp. Suy ngẫm về tập truyện này, nhà văn Trần Nhã Thụy thổ lộ rằng anh “luôn thấy một kẻ đi tìm bản ngã mình” với nỗi cô độc của chàng trai trẻ trong sạch, tươi ròng, và: “Truyện ngắn Hoa Níp như một thứ nhật ký của kẻ lang thang trong lòng thành phố, nhìn thấy những thứ từ một đôi mắt chong ngóng, lặng lẽ, xót xa. Nhưng khi bước ra khỏi hiện thực, thiết kế những văn bản hư cấu, Hoa Níp cũng cho thấy sự thành công không thua kém. Chiếc nhẫn in hình bảy ngôi sao, Thích khách, G.K.2851… là những truyện ngắn mà tôi tin bất kỳ một cây bút văn xuôi nào cũng mơ ước luyện thành”.

Với truyện ngắn của Hoa Níp là vậy, còn thế giới thi ca của anh thì sao? “Tôi thường nghĩ Hoa Níp là một cái cây trong gió và lúc nào cũng gió. Cái cây vừa tự do, vừa run rẩy, vừa vật vã và vừa réo vang. Tôi ở xa nên có rất ít thời gian sống cùng anh. Nhưng lần nào gặp anh tôi cũng thấy cái cây Hoa Níp trong gió. Hình ảnh này rõ ràng và sống động hơn khi tôi nhìn thấy Hoa Níp sống trong đời sống ở mỗi bài thơ của anh”. Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều đã cảm nhận con-người-thơ Hoa Níp và cho biết thêm: “Khi đọc xong bản thảo lần thứ nhất tập thơ Bao giờ đến được cánh đồng mà anh gửi cho tôi, tôi thấy mình trở nên già nua. Anh mạnh mẽ hơn tôi, quả cảm hơn tôi, tự do hơn tôi, dấn thân hơn tôi trên con đường sáng tạo và những bài thơ của anh thường làm tôi bất ngờ bởi những khám phá và lối đi riêng biệt của nó. Tôi đã lắng nghe anh và tôi tìm thấy con người thi sĩ ấy trong anh. Đó cũng là lý do khi anh còn sống và ít hơn tôi gần 30 tuổi, anh luôn nhận được sự tôn trọng của tôi dành cho anh”.

Nguyễn Quang Thiều hay Trần Đức Tiến, Trần Nhã Thụy đều là những người có uy tín nghề nghiệp và quý mến tài năng, con người Hoa Níp. Nhận định của các anh về một bạn văn trẻ đã đi xa rất sòng phẳng cả lý lẫn tình. Riêng tôi, tình cảm với Hoa Níp càng sâu nặng hơn, kể từ gần 7 năm trước khi tôi phát hiện được cây bút giàu tiềm năng gốc Hà Tĩnh sinh trưởng ở Vũng Tàu và gắn bó với TP Hồ Chí Minh.

Tôi luôn kỳ vọng ở Hoa Níp nhưng cũng luôn cảnh báo anh về con đường nghiệt ngã của văn chương. Bao giờ đến được cánh đồng là tên do tôi góp ý đặt cho tập thơ đầu tay của anh. Đó cũng là tên một bài thơ lục bát, trong đó có những câu tiên lượng như định mệnh và bây giờ đã được khắc lên mộ Hoa Níp:

Đời còn lắm cuộc

nhiễu nhương

Đành thôi nép lại bên đường

cho xong

Bao giờ đến được cánh đồng

Quay đầu nhìn lại bóng hồng

phôi pha

Với sự ra mắt hai tác phẩm của Hoa Níp, không phải “bao giờ” nữa mà tôi tin bây giờ anh đã chính thức “bay” đến cánh đồng văn học mà anh tâm huyết, say mê và góp được tiếng nói trọng lượng. Cho dù thân xác Hoa Níp đã hóa hư vô nhưng tiếng nói ấy sẽ còn mãi âm vang trong lòng người đọc, như lời nguyện cầu của anh dành cho những con người bị cuốn vào làn sóng tự sát đầy bi kịch ở Nhật Bản năm 2008, mà nửa khuya tôi đọc lại cứ ngỡ đó là dự cảm cho lẽ sinh tử của chính anh: Cần chuẩn bị cho một cuộc chia ly/ Mong bạn luôn nhớ đến tôi/ Tha thứ về những gì tôi chưa làm được. Một người trẻ có tài có tâm và còn có thể làm được nhiều việc có ích cho đời nhưng bất ngờ mãi mãi đi xa và mong được tha thứ, thử hỏi làm sao người thân ở lại chẳng đau lòng!

PHAN HOÀNG