Ảnh viện Hưng Đạo, hiệu ảnh Trường Sơn, Ánh Hồng… là những địa chỉ chụp ảnh có mặt rất sớm ở TP Tuy Hòa. Nơi đây, từ nửa thế kỷ qua, đã lưu giữ nhiều khoảnh khắc của cuộc sống, lưu lại thời thanh xuân của nhiều lớp người và hiện tại vẫn được chủ cũ, chủ mới đầu tư phát triển.

Xuân thì trên những tấm hình đen trắng

Từ trước năm 1975, Tuy Hòa đã có rất nhiều hiệu ảnh chuyên chụp salon. Thời điểm đó, người dân khắp các nơi hay đổ về các hiệu ảnh Nam Phong, Bác Ái, Đông Phương, Tân Việt, Mỹ Dung, Kim Môn… vào các dịp lễ tết để chụp ảnh kỷ niệm. Tuy nhiên theo thời gian, nhiều hiệu ảnh dần mai một, chỉ còn ảnh viện Hưng Đạo, hiệu ảnh Trường Sơn, Ánh Hồng và một số ít khác vẫn còn hoạt động. Song hành cùng sự phát triển của thành phố, các hiệu ảnh cũng dần làm mới mình từ chụp ảnh đen trắng đến ảnh màu kỹ thuật số. Tuy nhiên, với chủ nhân của các hiệu ảnh này, thời kỳ ảnh đen trắng đã đánh dấu một mốc son trong sự nghiệp của họ.

Ông Lê Điềm, chủ hiệu ảnh Trường Sơn (đường Trần Hưng Đạo), năm nay đã 79 tuổi, sức khỏe kém đi nhiều nhưng khi nói về nghề ảnh, giọng ông vẫn rôm rả. Ông Điềm cho biết mình yêu thích và tìm hiểu nhiếp ảnh từ nhỏ, nhưng đến năm 18 tuổi, ông mới mua được một quyển sách dạy nhiếp ảnh bài bản bằng tiếng Pháp. Theo như sách hướng dẫn, ông Điềm luyện dần và đến năm 1972 thì chính thức mở hiệu ảnh Trường Sơn.

Nhớ lại thời kỳ chụp ảnh thiếu thốn nhưng sôi nổi ấy, ông Điềm cho biết: “Lúc đó, ánh sáng điện chưa có nên tôi phải khoét trần nhà để lấy ánh sáng. Hồi đó, khách hàng đến chờ chụp ảnh rất đông, đông như giờ đây tôi đến bệnh viện để chờ khám bệnh vậy (cười). Họ đủ lứa tuổi nhưng nhiều nhất vẫn là các cô thiếu nữ trẻ trung. Vì vậy, khi chụp ảnh cho họ, tôi luôn cố gắng để làm nổi bật những ưu điểm trên khuôn mặt, để nhiều năm sau nhìn lại, họ vẫn thấy vui vì mình cũng có một thời xuân sắc”.

Còn bà Đào Thị Sang (sinh năm 1949, chủ hiệu ảnh Ánh Hồng ở đường Phan Đình Phùng), đã gắn bó với nghề hơn 40 năm, cho biết thời hưng thịnh của nghề chụp ảnh salon là thời chụp ảnh đen trắng và giai đoạn đầu của ảnh màu. Lúc đó, khách đến tiệm rất đông vì ai cũng mê được chụp ảnh, còn máy ảnh trong dân thì chưa phổ biến. Đến khoảng năm 1989, cửa hiệu mới chụp được ảnh màu nhưng phải gửi cuộn phim sang Mỹ mới có thể rửa ảnh. Tuy giá thành cao, nhưng nhu cầu chụp ảnh cưới màu thời điểm này cũng rất sôi động. Về sau, các thiết bị kỹ thuật số ra đời, việc chụp ảnh salon trở nên ngày càng khó khăn và tiệm chuyển sang rửa ảnh, buôn bán vật tư ngành ảnh.

Những tâm hồn yêu nghệ thuật

Chọn con đường nhiếp ảnh phải có năng khiếu và yêu nghệ thuật, đó là cách nhiều người lý giải vì sao có rất nhiều hiệu ảnh ra đời nhưng kết cục không nhiều trong số đó tồn tại và phát triển.

Là hậu duệ của ông Phan Đồng, chủ ảnh viện Hưng Đạo nức tiếng một thời, ông Phan Thủy giờ đây nối nghiệp cha và hàng ngày vẫn miệt mài với các công việc tại ảnh viện. Ông Thủy cho biết, ảnh viện Hưng Đạo ra đời từ năm 1963 và trong những lúc cha làm việc, ông luôn bám theo để nhìn cách đặt góc máy, hỏi về cách chỉnh ánh sáng và học tráng phim, rọi ảnh. Với mong muốn theo đuổi niềm đam mê một cách bài bản, cậu thanh niên Phan Thủy đăng ký và thi đậu vào Trường đại học Mỹ thuật Huế. Sau hơn 2 năm học tập, năm 1979, ông bỏ ngang vì hoàn cảnh gia đình và quay về tiếp quản ảnh viện Hưng Đạo. Đến nay, ảnh viện Hưng Đạo là nơi để ông Thủy lắng hồn hay “phiêu” theo từng góc chụp, sắc màu và ánh sáng.

Còn ông Lê Điềm tuy tuổi đã cao, không thể tự mình cầm máy nhưng lòng yêu nghề vẫn luôn cháy bỏng. Chia sẻ về thời làm ảnh đen trắng, ký ức của những ngày tháng đam mê theo nghề dường như sống lại. “Chơi ảnh đen trắng bằng máy cơ thực sự là thách thức của nhiều tay máy. Ảnh đen trắng giản dị nhưng đòi hỏi mắt phải tinh, phân biệt được sắc độ đậm, nhạt trong khoảng sáng tối. Đôi khi, ánh sáng vào khuôn mặt là như thế, song chỉ cần chậm tay thao tác một chút ánh sáng đã di chuyển ra chỗ khác rồi... Tôi vẫn tự hào rằng suốt những năm tháng làm nghề, tôi luôn nắm bắt bắt được trạng thái tốt nhất của khách hàng để chụp đúng thời điểm”, ông Điềm trải lòng.

Nói về thời kỳ ảnh đen trắng, nhà báo, nghệ sĩ nhiếp ảnh Dương Thanh Xuân cho biết: Ảnh đen trắng có sức hút riêng với các ưu điểm như bền màu, khó sao chép và có thể lưu giữ được trong thời gian dài. Thế nhưng, cùng với sự phát triển của các thiết bị ghi hình kỹ thuật số, ảnh đen trắng dần mai một. Tuy vậy, không ai có thể phủ nhận, ảnh đen trắng đã từng giữ vai trò quan trọng trong việc ghi lại các sự kiện trọng đại của đất nước, của con người Việt Nam.

Qua những bức ảnh xưa, quá khứ được tái hiện, cảm xúc được làm sống lại. Vì vậy, dù tồn tại đã nửa thế kỷ, mặc cho thời đại thiết bị kỹ thuật số chiếm lĩnh, nhưng nhiều hiệu ảnh vẫn được những người chủ có tâm huyết vun vén bằng sự say mê để tồn tại và phát triển cùng thời gian.

THÁI HÀ