Phú Yên Online - Về buôn làng thưởng thức rượu cần

Thứ Tư, 09/10/2024 13:27 CH

Tuyên án sơ thẩm vụ sai phạm quản lý đất đai ở Đông Hòa Khởi tố Chủ tịch UBND xã thông đồng kế toán “rút ruột” ngân sách Lừa đảo chiếm đoạt 1 tỉ đồng, vợ chồng dắt nhau vào tù

Về buôn làng thưởng thức rượu cần

Thứ Ba, 12/04/2016 14:00 CH

Uống rượu cần tại Ngày hội văn hóa tỉnh Phú Yên - Ảnh: T.DIỆU

Người miền xuôi lên miền ngược thường được thết đãi tiệc rượu cần. Càng vui cuộc rượu cần, câu chuyện về văn hóa rượu cần của người dân ở buôn làng càng hiển lộ với nhiều nét độc đáo.

VUI CUỘC RƯỢU CẦN

Lễ hội cồng chiêng ở xã Ea Chà Rang (huyện Sơn Hòa) càng về khuya càng dần vui. Trong tiếng cồng chiêng giao lưu thôi thúc, ché rượu cần như mời gọi du khách. Già làng giữ cần trúc nếm ngụm rượu đầu tiên theo phong tục của buôn làng. Tiếp sau đó, những người có uy tín và người dân lần lượt xoay quanh cần rượu mà vui cuộc giao lưu. Cô gái trẻ trong bộ trang phục Ê Đê truyền thống vừa múa điệu xoan đầy uyển chuyển và duyên dáng được chọn cầm ca rót nước vào ché rượu. Nước trong ca vừa được rót hết vào ché thì người cầm cần trúc cũng vừa uống xong phần rượu của mình. Nét riêng này giúp cho cuộc vui rượu cần càng thêm ý vị.

Chị KPắ Hờ Nhung chia sẻ: “Trong tập tục uống rượu cần của người Ê Đê, người con gái được chọn sẽ cầm ca rót nước vào ché và mời rượu. Trong gia đình, người vợ thường làm nhiệm vụ này. Đây là nét truyền thống lâu đời trong văn hóa uống rượu cần của người Ê Đê”.

Già làng Ma Phim ở xã Ea Chà Rang, chia sẻ thêm: “Không chỉ là thức uống không thể thiếu trong các dịp lễ hội, rượu cần còn là vật phẩm quý dùng để dâng cúng thần linh. Vì thế, vào các dịp tế lễ lớn của người làng như: cầu mưa, cầu mùa, mừng lúa mới, đâm trâu, bỏ mả… không thể thiếu ché rượu cần”.

Dùng rượu cần đãi khách đã trở thành nét văn hóa tiêu biểu của người miền núi. Chúng tôi được dịp làm khách ở nhà chị Nay Hờ Ni mới rõ hơn về nét đẹp này. Trong nhà chị Nay Hờ Ni ở xã Ea Bá (huyện Sông Hinh) đã sắp sẵn 3 vò rượu ché ngay ngắn bên vách sàn. Gia chủ hân hoan bày cuộc rượu cần. Nay Hờ Ni mang ché rượu cần thơm phức niềm nở mời chúng tôi. Nay Hờ Ni cho biết: “Khách tới nhà phải mang rượu cần mời khách. Việc này thể hiện niềm vui và sự quý mến của chủ nhà dành cho khách đến thăm. Rượu cần thơm, dễ uống, uống lại khó say nên có khi cuộc tiệc phải uống hết vài ché mới vãn chuyện”.

Rượu cần thường được uống theo cặp đôi: chủ và khách, già với trẻ, trai với gái… nên khi nhập cuộc thường có mối giao hòa, thân thiện. Rượu cần vừa rất thực vừa rất thiêng để rồi mọi cuộc vui nơi buôn làng cuối cùng cũng quy tụ bên những ché rượu thơm.

ĐỘC ĐÁO MEN LÁ

Khi uống rượu cần, ai cũng dễ nhận ra rượu được làm từ những nguyên liệu dễ kiếm là gạo tẻ, gạo nếp và một số loại ngũ cốc như hạt bo bo, bắp, sắn… Tuy nhiên, để các nguyên liệu hỗn hợp này có được vị vừa ngọt, vừa chua, vừa chát, vừa đắng, vừa nồng, dễ uống nhưng lâu say thì phụ thuộc rất nhiều vào men ủ rượu. Người buôn làng tự mình tìm kiếm các loại lá và vỏ cây rừng tạo ra loại men lá riêng có. Những mẻ rượu cần ngon có được là nhờ kinh nghiệm lâu năm và bàn tay khéo léo của người phụ nữ trong gia đình.

Mí Loan ở xã Ea Bá (huyện Sông Hinh), cho biết: “Tôi đem gạo vo sạch nấu chín, xới cơm trải đều trên cái mẹt đợi đến khi cơm nguội hẳn. Trong thời gian này, tôi dùng một cái tô to để giã nhuyễn men lá. Men này được làm từ nhiều loại lá rừng như: lá trầu, mía, gừng, ớt…, sau đó trộn men thật đều với cơm để nguội. Cho một nửa lượng cơm vào ché, đổ vỏ trấu sạch vừa mới xay gạo vào. Vỏ trấu giúp cơm không vón lại, dễ dàng cho việc thông cần trúc khi hút rượu. Lặp lại công đoạn này một lần nữa, cho đến khi ché rượu đầy cơm. Đem miếng lá chuối hơ khô bịt lên mặt ché, cột chặt, để sau một tháng có thể đem ra dùng. Ché để càng lâu, rượu càng ngon”.

Theo ông KPắ Y Hoàng, Phó Bí thư Đảng ủy xã Ea Chà Rang, với bao thế hệ người buôn làng, rượu cần đã góp phần làm nên linh hồn của vùng cao. Trước kia, hầu như nhà nào cũng có các mí làm rượu cần ngon từ cách lên men lá tạo ra hương vị độc đáo và riêng có. Tuy nhiên, hiện nay đã xuất hiện những ché rượu cần được ủ bằng men công nghiệp. Tôi cho rằng, người lớn trong gia đình cần phải truyền lại cho con cháu ý nghĩa văn hóa tinh thần vốn có của rượu cần để thế hệ trẻ hiểu rõ hơn và mong mỏi được học hỏi bí quyết làm men lá truyền thống của người xưa. Có như thế, người buôn làng mới phát huy giá trị riêng có của rượu cần”.

DIỆU ANH - H’LOAN