Chích… chích… chích… chích chòe chòe choẹt!
Con chích chòe than lông đen đốm trắng gân cổ hót vang. Và khi chích chòe hót càng to, càng hăng thì cũng đồng nghĩa rằng hương xuân càng đẫm, tình xuân càng nồng!
Vườn nhà tôi có đôi chích chòe than làm tổ. Suốt mùa đông, chích chòe biến đi đâu không rõ nhưng khi mưa vừa dứt hạt, khi nắng bắt đầu hưng hửng, xua tấm áo mù sương trùm lên núi đồi, làng mạc, chích chòe đột ngột trở về. Chích chòe chòe choẹt! Chích chòe chòe choẹt! Giọng chú chích chòe vang lên ngỡ ngàng, rộn rã, xúc động, tưng bừng chào đón cố hương. Và người - lắng nghe thanh âm của vị sứ giả thông tin - cũng tưng bừng, xúc động lây khi biết mùa xuân lần nữa lại về…
Chích chòe có hai loại: chích chòe than và chích chòe lửa. Chích chòe lửa lông nâu đỏ, vóc dáng nhỏ hơn, có thể nuôi lồng. Chích chòe than thì không. Chưa thấy ai nuôi được chích chòe than. Có đánh bẫy được, nhốt lồng, chích chòe than cũng không bao giờ hót. Cánh chim tự do ấy không thèm nước trong, gạo trắng, không chịu nổi ngục tù. Chúng hoặc cắn phá dữ dội, hoặc ủ rũ xù lông và cuối cùng là chết yểu...
Giêng hai, sắc xuân đã vàng, tình xuân đã chín, giọng chú chích chòe than ngày càng rộn rã, tha thiết hơn lên. Bình minh chích chòe gọi bạn. Ban trưa chích chòe gọi bạn. Và, tiếng “chão choẹt” nhắn nhủ bạn tình còn đột ngột trỗi giữa thao thức đêm khuya - khi hương sầu đâu, hương ổi, hương lan bay bay, đẫm cả suối trăng vàng…
Ai từng thao thức một lần nghe chích chòe gọi bạn đêm xuân hẳn sẽ khó lòng quên. Lạ lắm. Nó kéo dài, khắc khoải như muốn níu kéo, muốn van lơn. Đó là tiếng gọi của lứa đôi, của con tim thổn thức, của mong ước giãi bày. Người trong cảnh lứa đôi chia biệt, canh khuya nghe tiếng chích chòe, hẳn sẽ càng thấm thía thế nào là nỗi niềm cô độc đêm xuân. Khắc khoải tìm nhau, đó cũng là lẽ tự nhiên của muôn loài, của cả nhân sinh, trong cuộc hành trình mải miết kiếm tìm một nửa. Một nửa ấy chính là hạnh phúc, là cứu cánh, là niềm tin cho cuộc sinh tồn…
… Hình như đôi chích chòe của tôi đã đạt được điều sở nguyện; bởi sáng nay, trong tiếng chão choẹt lệ thường của đôi chim bố mẹ, tôi nghe loáng thoáng, mơ hồ thanh âm líu ríu của một chú chích chòe non…
Y NGUYÊN
