Một tập sách dày dặn, bìa đẹp và đậm chất báo chí, với cái tên giản dị mà nhiều ý nghĩa Đi một ngày đàng… Ông bà ta vẫn nói “Đi một ngày đàng, học một sàng khôn”. Nhà báo Phạm Quốc Toàn viết: “Mỗi chuyến đi là một trải nghiệm, một sự tìm tòi, khám phá, thu hoạch, ghi nhận”. Vậy có thể ví tập du ký Đi một ngày đàng… là một vụ mùa bội thu, sau khi nhà báo kỳ cựu này đặt bước chân lãng du từ châu Á, châu Đại Dương qua châu Âu, châu Mỹ.

Bìa sách Đi một ngày đàng... - Ảnh: P.V

Ra mắt bạn đọc vào tháng 5/2014, Đi một ngày đàng… giới thiệu 18 tác phẩm của nhà báo Phạm Quốc Toàn - Phó chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam. 18 bài viết trải dài gần 450 trang sách, ngồn ngộn thông tin, sự kiện. Nếu không đam mê khám phá và không có những kỹ năng của một người làm báo chuyên nghiệp, giỏi nghề, chắc hẳn nhà báo Phạm Quốc Toàn khó lòng chắt chiu câu chữ để cho ra đời một tập sách đầy đặn như thế!

18 tác phẩm báo chí trong Đi một ngày đàng… là 18 câu chuyện thú vị ở 18 quốc gia, từ những đất nước rất gần với Việt Nam như Campuchia, Lào, Thái Lan đến các quốc gia bạn bè trong “ngôi nhà” châu Á: Malaysia, Singapore, Nhật Bản, Hàn Quốc…; từ những quốc gia giàu có ở châu Âu đến nước Mỹ ở phía tây bán cầu. Với những nơi mà nhà báo Phạm Quốc Toàn đặt chân đến, trên từng trang viết của ông, bức tranh danh lam thắng cảnh, bức tranh chính trị - kinh tế - văn hóa - xã hội hiện lên sinh động, qua cảm nhận tinh tế của một người cầm bút kỳ cựu. Và vượt lên tất cả chính là vẻ đẹp con người, vẻ đẹp văn hóa ở những xứ sở khác nhau. Đôi khi, trong trang viết của ông còn có dấu lặng về thế thái nhân tình. Tất cả đều rạo rực hơi thở cuộc sống, đều cuốn hút người đọc.

Lật từng trang Đi một ngày đàng…, có thể cảm nhận nhà báo Phạm Quốc Toàn rất say nghề. Ông không chỉ đam mê khám phá mà còn chịu khó ghi chép trong mỗi chuyến đi. Ông luôn tìm hiểu về đời sống báo chí ở những đất nước mà mình đặt chân đến. Và ông, dù thán phục trước vẻ đẹp của xứ sở khác, song vẫn luôn hướng về đất mẹ Việt Nam bằng cái nhìn yêu thương xen lẫn tự hào.

Sau khi đọc Đi một ngày đàng…, Phó giáo sư - tiến sĩ Nguyễn Hồng Vinh - Chủ tịch Hội đồng Lý luận phê bình VHNT Trung ương có bài “Đi một ngày đàng” học từng trang sách. Ông viết: “…Nhiều sự kiện, nhiều vùng đất, nhiều con người… mà Phạm Quốc Toàn đề cập, là những bài học bổ ích về nghề làm báo… Với Phạm Quốc Toàn, đi thăm mỗi quốc gia không chỉ là nghiên cứu, ghi chép, miêu tả cái hay, cái đẹp của mỗi vùng đất, mà còn chú ý đi sâu tìm hiểu, phân tích nội tâm con người ở từng dân tộc, đúc kết những cách làm hay trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội ở mỗi nước, gợi mở những suy ngẫm cho bạn đọc tham khảo những điều bổ ích, những cách làm hiệu quả ở mỗi nơi anh đến. Theo tôi, đây là “cách học” nhẹ nhàng nhất nhưng không kém phần thiết thực, không chỉ cho chính tác giả, mà cho cả tôi tuy đã rời Báo Nhân Dân 14 năm…”. Nhà báo kỳ cựu Phan Quang - nguyên Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam - viết: “…Tác giả khiêm tốn thưa cùng bạn đọc: “Tất cả chỉ là cảm xúc từ tấm lòng thành của người cưỡi ngựa xem hoa. Nghe gì, thấy gì, biết gì ghi nấy…”. Tôi dám quả quyết: Phạm Quốc Toàn không cảm xúc phơn phớt, anh không đơn thuần cưỡi ngựa xem hoa. Tập du ký của anh chứa nhiều tư liệu phong phú, mỗi thứ có thời gian và không gian xác định, cùng những số liệu vừa đủ minh chứng cảm nhận của mình mà không tới mức rườm rà. Bút pháp anh giản dị, hồn nhiên, thể hiện chất tân văn thời hiện tại. Tôi dám quả quyết, bất kỳ ai lên đường du hay chuyển mà không chuẩn bị tâm thế, thiếu những kiến thức có sẵn trong đầu, không dễ tự dưng viết nên những bài ký cuốn hút và nhiều gợi cảm như Phạm Quốc Toàn trong Đi một ngày đàng...”.

VIỆT PHƯƠNG