Người xưa có câu: “Tạo chúc cầu minh, đọc thư cầu lý/minh dĩ chiếu ám thất, lý dĩ chiếu nhân tâm”, nghĩa là “Làm ra cây đuốc là để soi sáng nhà cửa, còn đọc sách là để soi sáng tâm trí, nhân tâm con người”.
Đất nước đang trong thời kỳ hội nhập kinh tế quốc tế theo hướng toàn cầu hóa. Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của ngành công nghệ thông tin, văn hóa nghe nhìn ngày càng chiếm ưu thế và văn hóa đọc không còn giữ vị trí độc tôn như trước đây. Thực trạng văn hóa đọc ở các trường cao đẳng, đại học, đặc biệt là văn hóa đọc trong sinh viên ngày càng xuống cấp là một thách thức lớn đối với những người làm công tác thông tin - thư viện.
Sinh viên Trường cao đẳng Công nghiệp Tuy Hòa tìm, đọc sách tại Ngày hội đọc sách của trường - Ảnh: T.DIỆU
GIẢM ĐỌC SÁCH
Trong những năm gần đây, việc đọc sách của giới trẻ bị ảnh hưởng bởi sự phát triển của các phương tiện kỹ thuật số, sự ra đời của các mạng xã hội, đặc biệt là facebook. Nhiều bạn trẻ nghiện chơi game và facebook, khiến thời gian đọc sách dần thu hẹp lại, thậm chí thói quen đọc sách không còn nữa. Sinh viên ngày càng vô tâm và thờ ơ với sách. Mỗi ngày các em có thể bỏ ra nhiều thời gian để tán gẫu trên facebook hoặc chơi game, nhưng không có thời gian để đọc một cuốn sách hay. Một số sinh viên có thói quen tìm kiếm thông tin trên internet nhưng lại thiếu kỹ năng chọn lọc và đánh giá thông tin, thậm chí còn bị thu hút vào các trang web với những thông tin độc hại.
Mặt khác, phương pháp dạy học của giảng viên cũng ảnh hưởng rất lớn đến thói quen đọc sách của sinh viên. Nếu người thầy chủ yếu truyền đạt tri thức cho sinh viên qua các bài giảng hay giáo trình thì sinh viên không cần phải đến thư viện để đọc sách. Phương pháp dạy học lỗi thời không chỉ tạo cho sinh viên thói quen lười đọc sách mà bài giảng của người thầy cũng thiếu chiều sâu tri thức.
Điều đáng buồn hơn nữa là một số thư viện sẵn sàng đầu tư hàng tỉ đồng để xây dựng thư viện hiện đại với đầy đủ thiết bị, thậm chí trang bị cả hệ thống an ninh nhưng không quan tâm đến môi trường, không gian đọc sách của giới trẻ.
PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC, CẦN...
Các thư viện nên lấy phương tiện nghe nhìn tuyên truyền, phổ biến, giới thiệu sách; thường xuyên tổ chức các hoạt động thiết thực nhằm khơi dậy niềm đam mê đọc sách, giúp sinh viên hiểu được lợi ích của việc đọc sách cũng như phương pháp đọc sách mang lại hiệu quả.
Trên thế giới, nhiều quốc gia chú trọng đến kiến trúc độc đáo thu hút bạn đọc đến thư viện. Vì vậy, trong khả năng tài chính cho phép, các trường đại học nên xây dựng phòng đọc thư viện rộng rãi, thoáng mát, bố trí cây xanh. Thư viện đơn thuần không phải là nơi chứa sách mà là điểm đến hấp dẫn sinh viên. Ở đó sinh viên có thể vừa học tập, nghiên cứu và có những giây phút thư giãn hữu ích.
Việc đọc sách có thể thay đổi và hoàn thiện tư duy con người, cũng như ảnh hưởng lớn đến thế giới nội tâm, các hoạt động xã hội của người đọc. Vì vậy, bồi dưỡng các kỹ năng đọc sách hiệu quả sẽ giúp sinh viên biết đọc sách có chọn lọc để tiếp thu kiến thức, bồi dưỡng nhân tâm và phát triển trí tuệ.
Đổi mới phương pháp giảng dạy là giải pháp hiệu quả nhất tác động mạnh mẽ đến việc duy trì và phát triển văn hóa đọc trong các trường đại học. Phương pháp dạy học lấy người học làm trung tâm, giảng viên chỉ đóng vai trò là người hướng dẫn. Người học phải tự tìm kiếm, xử lý và tích lũy kiến thức dưới sự hướng dẫn và kiểm soát của người thầy. Từ đó, việc đến thư viện đọc sách sẽ là nhu cầu tất yếu đối với sinh viên.
Duy trì và phát triển văn hóa đọc trong các trường đại học chính là duy trì và phát triển thói quen đọc sách, sở thích đọc và kỹ năng đọc sách lành mạnh của giáo viên và sinh viên. Đó chính là nền tảng của một xã hội học tập được phát triển bền vững trong xã hội hiện đại.
ThS TRẦN THỊ NGỌC TUYẾT
(Trường cao đẳng Công nghiệp Tuy Hòa)
