Bà Đàm Thị Cầu (SN 1955), người dân tộc Nùng đang sinh sống tại khu phố 9 (thị trấn Hai Riêng) là “cây” văn nghệ tích cực của huyện Sông Hinh nhiều năm qua. Người dân ở đây, đặc biệt là cộng đồng người Tày - Nùng ưu ái gọi bà Cầu là nghệ nhân hát then của khu phố 9 bởi bà sở hữu chất giọng truyền cảm và ngón đàn tính điêu luyện.
Bà Cầu say sưa hát then - Ảnh: T.DIỆU
Năm 1972, cô thanh niên xung phong Đàm Thị Cầu gia nhập vào Tổng kho 186 thuộc Cục Xăng dầu - Tổng cục Hậu cần phụ trách hậu cầu nhưng thường xuyên tham gia văn nghệ phục vụ kháng chiến. Tuổi thanh niên sôi nổi với lời ca, tiếng đàn là vốn liếng nâng đỡ tinh thần giúp bà luôn lạc quan và tin yêu cuộc sống.
Bà Cầu chia sẻ: “Thuở bé, nhiều đêm bên chiếc chiếu nhà mình, mẹ vừa cầm đàn, vừa hát. Bố cầm bộ xóc nhạc hòa thanh theo bài hát nhịp nhàng, lắng đọng. Cứ như thế, nhiều làn điệu then được truyền từ thế hệ này sang thế hệ khác”.
Nhớ lại những lần hát then của gia đình từ những ngày còn ở Cao Bằng, bà Cầu cầm cây đàn tính gảy lên khúc nhạc reo vui và cất tiếng hát bài Trăng soi đường Bác, một sáng tác của nhạc sĩ Hoa Cương: Trăng xuống nhòm cửa Bác đòi thơ/Bác bận quá trăng ơi hãy đợi/Thơ Bác Hồ chỉ lối ta đi/Trao đàn cháu lại ghi nối tiếp/Hỡi nàng trăng âu yếm thiết tha trăng nhòm/Bác viết dân ta độc lập/Ngoài song trăng chiếu khắp bốn phương/Thơ Bác Hồ chỉ lối ta đi…
Điệu then rộn ràng hòa cùng giọng hát trong trẻo, cao vút của người nữ cựu binh làm dậy lên trong lòng người nghe niềm vui tươi, phấn khởi như đang tham gia vào tiệc văn nghệ ở đám cưới, lễ mừng thọ, lễ mừng nhà mới, hội đón xuân… Đây là những lễ hội không thể thiếu hát then của cộng đồng người Tày - Nùng. Bà Cầu bảo, hát then có mặt trong hầu hết các sinh hoạt tín ngưỡng và tiệc vui văn nghệ của người Tày - Nùng.
Từ 1995, Hội Liên hiệp Phụ nữ huyện Sông Hinh có nhiều hoạt động văn nghệ nâng cao đời sống tinh thần cho phụ nữ địa phương. Lời ca, tiếng đàn của bà Cầu được phát huy từ đấy. Không những thế, bà Cầu còn là thành viên tiêu biểu của Đội văn nghệ quần chúng huyện Sông Hinh tham gia vào các hoạt động văn nghệ, ngày hội Văn hóa - thể thao - du lịch tỉnh; đoạt giải khuyến khích Liên hoan tiếng hát Hương mùa thu lần II năm 2008, góp phần làm dày thêm thành tích trong phong trào văn nghệ huyện nhà.
Mặc dù hát then là làn điệu của người Tày - Nùng nhưng không phải ai cũng vừa đàn vừa hát được. Trên vùng đất Sông Hinh lại càng hiếm hoi người có thể truyền dạy làn điệu then cho người dân tộc mình. Với vốn hiểu biết cộng thêm lòng nhiệt tình, bà Cầu đang tích cực truyền dạy hát then cho 5 chị em trong khu phố 9.
Chị Liễu Thị Vy chia sẻ: “Hát then vốn là làn điệu của dân tộc Tày chúng tôi nhưng vì từ nhỏ đã phải tha hương mưu sinh nên không có điều kiện để học đàn, học hát. Cũng may nhờ chị Cầu nhiệt tình chỉ dạy mà mấy chị em giờ đã biết đến những nốt nhạc đầu tiên và hăng hái tham gia các hoạt động văn nghệ của khu phố”.
Ông Phan Thanh Quyền, Trưởng phòng Văn hóa - thông tin huyện Sông Hinh cho biết: “Chị Cầu là nhân tố tích cực trong việc phát triển phong trào văn nghệ huyện Sông Hinh. Chị có mặt trong hầu hết các buổi sinh hoạt văn nghệ của các hội phụ nữ, nông dân, người cao tuổi... Nhưng quý hơn nữa, chị Cầu đã góp phần truyền dạy hát then cho cộng đồng người Tày - Nùng ở thị trấn Hai Riêng. Tôi tin rằng, hát then sẽ ngày càng được nhân rộng góp phần làm giàu thêm sự đa sắc trên mảnh đất Sông Hinh”.
DIỆU ANH
